پایان رویاهای «اردوغان» درباره بشار اسد

مهر: حزب حاکم ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان از زمان آغاز تحولات در سوریه همواره بر این تلاش بوده است تا با حذف «بشار اسد» رئیس جمهور این کشور از قدرت شاهد حکومت اکثریت سنی ها در این کشور باشد؛ رویایی که موجب شد تا ترکیه روز به روز در بحران این کشور بیشتر درگیر شود. ترکیه در سال های گذشته برای تحقق این هدف به رایزنی های گسترده با آمریکا و متحدان غربی پرداخته است و از هیچ تلاشی در این مسیر فروگذاری نکرده است. دولتمردان حزب حاکم که نگاه مذهبی به تحولات سوریه دارند در این خصوص با حمایت گسترده نظامی و اطلاعاتی از گروه های تروریستی تکفیری و مخالفان رئیس جمهور قانونی سوریه پرداختند ولی هر چه در این مسیر پیش رفتند بیشتر در این باتلاق گرفتار شدند. ترکیه با وجود هشدارهای کاشناسان درباره تبعات حمایت های پیدا و پنهان این کشور از تروریست های سوری و داعش همچنان به حمایت های خود از مخالفان اسد و گروه ههای تروریستی در سوریه ادامه داد. نتیجه سیاست های غلط ترکیه کشانده شدن دامنه ناآرامی ها و ناامنی های سوریه به داخل خاک ترکیه بود که با انفجار انتحاری شهر «سوروج» در نزدیکی مرز سوریه این مسئله کاملا نمایان شد. بعد از این انفجار حزب حاکم ترکیه که فرصت را برای مداخله نظامی در سوریه به بهانه مبارزه با تروریسم با هدف ساقط کردن دولت قانونی بشار اسد مناسب دیده بود با تغییری ظاهری در رویکرد خود در قبال گروه تروریستی داعش با پیوستن به حملات ائتلاف به اصطلاح ضد داعش به رهبری آمریکا سعی در جامه عمل پوشاندن به رویای دیرینه خود داشت. بعد از مشارکت ترکیه در حملات ائتلاف ضد داعش خبرهایی مبنی بر موافقت آمریکا با خواسته طولانی مدت ترکیه در خصوص ایجاد منطقه پرواز ممنوع و حایل بر فراز خاک سوریه به گوش رسید، امری که زمینه را برای مداخله نظامی ترکیه و متحدانش برای ساقط کردن دولت بشار اسد فراهم می کرد. روسیه در هفته های گذشته تحرکات نظامی گسترده ای را در سوریه آغاز کرده است. چند روزی از انتشار خبر اعزام بزرگترین زیر دریایی اتمی جهان با ۲۰۰ کلاهک هسته ای از سوی روسیه به آبهای سوریه در دریای مدیترانه نگذشته بود که شاهد انتشار خبرهایی در خصوص اقدام روسیه به ساخت پایگاه هوایی در لاذقیه سوریه بوده ایم. بنا بر گزارش ها، روسیه همچنین اقدام به اعزام شماری تانک و زره پوش و مستشاران نظامی خود را به همراه تسلیحات پیشرفته به این کشور کرده است، امری که از سوی مقامات غربی تلاش روسیه برای ساخت یک پایگاه هوایی بزرگ در لاذقیه عنوان شد. اقدامات و تحرکات نظامی روسیه در سوریه که این روزها در جریان است برگی دیگر بر شکست سیاست خارجی حزب حاکم ترکیه خواهد افزود و بن بست سیاست خارجی ترکیه در همسایه جنوبی خودش را تعمیق خواهد کرد. تحرکات اخیر نظامی روسیه در سوریه و حمایت تسلیحاتی وی از «بشار اسد» به معنی مرگ اندک امید حزب حاکم ترکیه برای ایجاد «منطقه پرواز ممنوع» بر فراز خاک سوریه تلقی می شود که وعده ایجاد آن را از سوی متحدان غربی خود دریافت کرده بود. ترکیه مدعی است منطقه پرواز ممنوع را برای اسکان آوارگان سوری دنبال می کند و این در حالی است که روس ها با علم به نیات و اهداف پنهانی ترکیه و متحدان غربی اش مخالف ایجاد چنین منطقه ای بر فراز خاک سوریه است و ایجاد چنین منطقه ای را نقض حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و در تضاد مقررات بین المللی می داند. تحرکات روسیه در حالی موجب تعمیق بن بست سیاست خارجی ترکیه در سوریه می شود که ابزارهای ترکیه برای فشار بر مسکو بسیار محدود است و سرمایه گذاری های اقتصادی ترکیه در روسیه و همکاری های استراتژیک دو کشور در زمینه انرژی دامنه محدودیت های ترکیه در این باره را تشدید می کند. با وجود ناخرسندی ترک ها از اقدامات روسیه در سوریه مقامات این کشور از انتقاد علنی از روسیه در این خصوص خودداری کرده اند. به گفته بسیاری از کارشناسان در دیداری که قرار است فردا بین وزرای خارجه روسیه و ترکیه در سوچی روسیه برگزار شود یکی از محورهای مذاکرات تحرکات نظامی روسیه در سوریه است که با ناخرسندی ترکیه همراه است. همچنین عقب نشینی اخیر رهبران اروپایی و آمریکایی از مواضع قبلی خود در قبال بشار اسد و موافقت آنها با ادامه حضور اسد در قدرت در زمان دولت انتقالی و همچنین بی میلی آنها در گذشته برای ایجاد منطقه حائل و بسنده کردن آنها به برخی موافقت های شفاهی و مشروط را نیز می توان دلیلی دیگر بر پایان رویای حزب حاکم ترکیه در سوریه دانست. هر چند به نظر می رسد سیاست های ترکیه در قبال سوریه کماکان بی تغییر است اما با توجه به شکست سیاست خارجی ترکیه در سوریه لازم است تا دولت ترکیه بازنگری کاملی درباره سیاست های خصمانه خود در قبال این کشور داشته باشد. «اوزدم سانبرک» رئیس سازمان تحقیقات استراتژیک بین المللی آنکارا و از دیپلمات های بازنشسته ترکیه با اشاره به وضعیت سیاست خارجی ترکیه در منطقه و سوریه خواستار بازنگری کامل آنکارا در سیاست های خود در قبال سوریه شده است. این دیپلمات کهنه کار ترک با اذعان به سردرگمی و عدم انسجام کشورهای غربی و متحدان ترکیه درباره سوریه و با اشاره به تحرکات نظامی اخیر روسیه از دولت سوریه بر این باور است که اقدامات اخیر روسیه در سوریه «دردسر بزرگی» برای ترکیه خواهد شد و نشان می دهد که ترکیه نباید سیاست های قبلی خود درباره سوریه را ادامه دهد.