برهم خوردن توازن اوپک به زیان ایران

فارس: میزگرد "خروج از خام فروشی نفت و توجه به اقتصاد مقاومتی" با حضور سید محمد علی خطیبی نماینده سابق ایران در اوپک و مدیر سابق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران، حجت الله عبدالملکی کارشناس اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق و همچنین مالک رحمتی مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری سبحان در خبرگزاری فارس برگزار شد.

در زیر مشروح این میزگرد را مطالعه می کنید

*خطیبی:برهم خوردن توازن اوپک به زیان ایران

خطیبی در این میز گرد گفت: وزیر نفت بارها اعلام کرده است با برداشته شدن تحریم‌ها 500 هزار بشکه در وهله اول به تولید نفت افزوده می‌شود و 500 هزار بشکه بعد از چند ماه به تولید اضافه می شود، یعنی یک میلیون بشکه اضافه تولید خواهیم داشت.

خداحافظی ایران با رتبه دوم تولید در اوپک

وی ادامه داد: در بهترین حالت تولید نفت ایران به 3.8 میلیون بشکه و یا حداکثر 4 میلیون بشکه می رسد ولی ما باز هم نمی‌توانیم دومین تولیدکننده اوپک شویم، چون همین الان عراق 4.3 میلیون بشکه تولید می‌کند، پس ما به فرض تولید 3.7، 3.8 و یا 4 میلیون بشکه باز هم سومین تولیدکننده خواهیم بود و عربستان هم 10.5 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند، بنابراین امیدواریم که دومین تولیدکننده شویم، اما تا آنجا که من می‌دانم این اتفاق رخ نخواهد داد.

نماینده سابق ایران در اوپک ادامه داد: باید کار زیادی در بخش تولید و توسعه انجام شود تا عراق را پشت سر بگذاریم و باید بدانیم عراق با سرمایه‌گذاری‌هایی که کرده است تولید را افزایش خواهد داد.

درآمد خوش بینانه 45 میلیارد دلاری ایران از فروش نفت

مدیر سابق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در وزارت نفت گفت: اگر در بهترین حالت 4 میلیون بشکه نفت تولید کنیم و به 2.5 میلیون بشکه صادراتی که قبل از تحریم‌ها داشتیم برسیم و بازگردیم به همان شرایط قبل و مشکل فروش هم نداشته باشیم ما چقدر درآمد خواهیم داشت. اگر 2.5 میلیون بشکه صادرات را با 50 دلار قیمت هر بشکه در نظر بگیریم و حتی قیمت نفت نیز کاهش یابد و به 40 دلار برسد، یعنی بین 40 تا 50 دلار قیمت نفت شود،درآمد ما حدود 45 میلیارد دلار خواهد شد. از طرق دیگر اعلام شده است که صنعت نفت برای اینکه بتواند این میزان تولید و صادرات را داشته باشد باید سالانه 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند.

خطیبی ادامه داد: اگر کشور دیگری به جز خودمان بخواهد در صنعت نفت سرمایه‌گذاری کند باید علاوه بر اصل پول، سود و بهره نیز به او بدهیم بنابراین اگر خودمان سرمایه‌گذاری کنیم 20 میلیارد دلار باید هزینه کنیم که با این شرایط 20 میلیارد دلار درآمد برای کشور باقی می‌ماند و اگر سهم 14.5 درصدی نفت را هم کم کنیم حدود 15 میلیارد دلار برای ما باقی می‌ماند.

نماینده سابق ایران در اوپک ادامه داد: با این شرایط با 15 میلیارد دلار چه کاری می‌توانیم انجام دهیم و به کدام بخش می‌خواهیم پاسخ دهیم و این نیازهای عظیمی که وجود دارد را می‌توان با 15 میلیارد دلار پاسخگو بود؟

اقتصاد مقاومتی یک الزام است

وی با تاکید براینکه رفتن به سمت اقتصاد مقاومتی برای صنعت نفت یک انتخاب نیست بلکه یک الزام است و راه دیگری وجود ندارد،گفت: در همین چند سال گذشته 100 میلیارد دلار درآمد داشتیم و در برخی از سال‌ها درآمد 100 میلیارد دلار را رد می کردیم با این شرایط کشوری که این میزان درامد داشت الان می‌خواهد با 15 میلیارد دلار اداره شود و حتماً باید به دنبال راه‌های دیگر برای افزایش درآمد باشیم.

خطیبی با تاکید براینکه درآمدهای نفتی پاسخگوی نیاز کشور نیست،گفت:اگر به سمت اقتصاد مقاومتی نرویم، کجا می‌خواهیم برویم. کشوری که با 100 میلیارد دلار اداره می‌شد الان با 15 میلیارد دلار نمی‌توان آن را اداره کرد، باید به دنبال گزینه‌ های درآمدی دیگر باشیم و ما باید از نفت دور شویم.

این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: اگر امروز وابستگی بودجه را رساندیم به 30 درصد این روند باید ادامه پیدا کند و باید صفر شود. باید به سمت درآمدهای دیگر برویم و درآمدهای نفتی را حتما در زنجیره نفت سرمایه‌گذاری کرد، اینطور نباشد که پول نفت را بگیریم و وارد بودجه کنیم و همه آن را مصرف کنیم و نتیجه ای در بر نداشته باشد.

مدیر سابق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران ادامه داد: آقایان و مسئولان امروز می‌گویند ما با 15 میلیارد دلار کشور را اداره می‌کنیم بنابراین باید از آنها بپرسید با این پول کجا را می‌خواهند اداره کنند. خود صنعت نفت در سال 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری لازم دارد.

وی با تاکید براینکه الان 2 میلیون شبکه در بازار نفت مازاد داریم، تصریح کرد: در بازاری که این گونه است افزودن یک میلیون بشکه به صادرات کشور کار دشواری است.

صنعت نفت ایران نیازمند سرمایه گذاری وسیع

خطیبی با بیان این که صنعت نفت ایران خودش نیاز به سرمایه گذاری وسیع دارد زیرا ما کشوری هستیم که دارای قدمت بالایی در تولید نفت هستیم،‌ میادین نفتی ایران نیمه اول عمر خود را سپری کرده‌آند و وارد نیمه دوم عمر شده‌اند و در نیمه دوم عمر میادین نفتی معمولاً‌ دچار افت تولید می‌شوند بنابراین باید 2 کار انجام دهیم تا بتوانیم افت تولیدهای ایجاد شده است را جبران کنیم،و باید به میزان تولید خود اضافه کنیم.

این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: صنعت نفت ایران عملاً صنعت سرمایه بری شده است و نیاز به سرمایگذاری دارد و بحثی که آقای عبدالملکی می‌کند که باید به دنبال ارزش افزوده باشیم. این نیازمند زیر ساخت‌های لازم است. ما آن زیر ساخت‌ها را نداریم ما اگر در گذشته سرمایه‌گذاری لازم را کرده بودیم الان می‌توانستیم بدون آنکه یک قطره نفت صادر کنیم تمام نفت و گاز خود را در داخل تبدیل به ارزش افزوده کنیم.

نماینده سابق ایران در اوپک ادامه داد: بنابراین لازمه استفاده از ارزش افزوده ایجاد یک بستر و سرمایه‌‌گذاری است که قبلاً‌ باید انجام شده باشد. بنابراین یک شبه نمی‌توان در چاه نفت را بست.

وی با اشاره به صنعت پتروشیمی و ایجاد ارزش افزوده ادامه داد: همین صنعت پتروشیمی که معتقدیم که ارزش افزوده ایجاد می کند، همین صنعت از تکنولوژی قدیمی استفاده می‌کند، پتروشیمی، صنعتی است که تکنولوژی آن به سرعت تغییر می‌کند و اگر بخواهیم پابه‌پای دیگر تولید کنندگان پتروشیمی جهان رقابت کنیم مرتب باید تکنولوژی خود را تغییر و به روزآوری کنیم.

خطیبی ادامه داد: یکی از دلایلی که دارندگان صنعت پتروشیمی اصرار بر خوراک ارزان دارند همین ایجاد رقابت است، درواقع اگر خوراک مناسب نباشد اینها عامل ویژه‌ای برای ایجاد رقابت ندارند. چون رقبا دارای تکنولوژی بالا و هزینه تولید بسیار پایین هستند و می‌توانند در بازار رقابت کنند، اما در ایران این گونه نیست. به همین دلیل برای مدتی خوراک با قیمت مناسب کمک خواهد کرد تا بتوانند رقابت کنند.

این کارشناس انرژی ادامه داد: بنابراین لازمه ایجاد یک زیرساخت برای استفاده از ارزش افزوده سرمایه‌گذاری است،باید این سرمایه‌گذاری انجام شود تا در آینده از این سرمایه گذاری بهره‌ ببریم و یک شبه نمی‌توان خام فروشی را تبدیل به ارزش افزوده کرد. ما باید به دنبال یک برنامه ریزی دقیق باشیم، سال‌ها است این حرف‌ها را می‌زنیم اما یک برنامه‌ریزی دقیق در این خصوص وجود ندارد.

برنامه دوساله برای رسیدن به ارزش افزوده در صنعت نفت

خطیبی تصریح کرد: صحبتی که آقای زنگنه مطرح کرده است در مورد صادرات نفت با قیمت 20 دلار باید در پاسخ به وی گفت در آن موقع چیزی عاید ما نمی‌شود و برای سرمایه‌گذاری در نفت باید از جیب هم خرج کنیم.

نماینده سابق ایران در اوپک ادامه داد: بنابراین من دوباره تأکید می‌کنم که برای ایجاد ارزش افزوده نفت و گاز حتماً باید برنامه داشته باشیم و زیر ساخت‌ها را ایجاد کنیم، در یک برنامه 2 یا 3 ساله می‌توانیم 100 درصد از ارزش افزوده ایجاد کنیم که البته در کنار برنامه منظم، عزم جهادی نیز لازم است، متأسفانه این موضوع در وزارت نفت وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: من یادم هست بحث جلوگیری از خام فروشی از زمان حضرت امام شروع و مقام معظم رهبری نیز بر آن تأکیداتی داشته‌اند ولی متأسفانه ما شاهد هستیم وقتی این تأکیدات انجام می‌شود یک مدت همه رسانه‌ها، مسئولان و غیره به آن می‌پردازند و نُقل محافل می‌شود ولی بعد از مدتی فراموش می‌شود و یا شدت اولیه خود را از دست می‌دهد و به هر حال موج آن ضعیف می‌شود.

مدیر سابق اموربین الملل شرکت ملی نفت ایران خاطرنشان کرد: این تجربه‌ای است که ما از گذشته داریم و بخواهیم اگر بحث اقتصاد مقاومتی مخصوصاً در صنعت نفت به آن سرنوشت دچار نشود یک راه بیشتر نداریم و آن این است که این گونه تأکیدات اگر در یک برنامه تدوین، اهداف آن مشخص و همچنین زمان‌بندی می‌شد ما می‌توانستیم امیدوار باشیم که به دستاوردهایی ملموس برسیم.

وی با تاکید براینکه، حضرت آقا هم فرمودند که ستاد ایجاد شود، اظهار کرد: معمولاً این ستادها وظیفه هماهنگی را بر عهده دارد اما اجرا به عهده دولت و ملت است و در هر صورت دولت باید نسبت به اجرای این برنامه مصمم باشد.

دیپلماسی ضعیف ایران یکی از دلایل کاهش قیمت نفت

نماینده سابق ایران در اوپک در خصوص قیمت نفت و تاثیر ایران بر روند قیمت گفت: در اوپک هر عضو یک رأی دارد یعنی الان تولید کننده‌ای داریم که بالای 10 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و تولید کننده‌ای داریم که زیر یک میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که تمام اینها در اوپک یک رأی دارند یعنی آرا در اوپک وزنی نیست که هر کسی بر اساس وزنش حرف بزند.

وی ادامه داد: اگر یک دوره‌ای به خاطر تحریم، صادرات نفت ایران کاهش یافت اما همه می‌دانند که ظرفیت صادرات ایران این رقم نیست، و ظرفیت ما همان 2.5 میلیون بشکه است که قبل از تحریم داشتیم. ما به عنوان یک عضو مؤسس اوپک کماکان جایگاه مهمی داریم و نباید خود را دست کم بگیریم.

خطیبی گفت: در طول 3 دهه شاهد بودیم که اوپک مدیریت عرضه را انجام می‌داد یعنی هر موقع اقتصاد جهانی دچار مشکل می‌شد اوپک مقدار قابل توجهی تولید خود را اضافه می‌کرد و و در واقع بازار را تنظیم می‌کرد.

مدیر سابق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران خاطرنشان کرد: من در داخل اوپک حداقل از دهه 80 شمسی حضور داشتم،در این سازمان 2 دیدگاه را همواره داشتیم یک دیدگاه، دیدگاهی است به رهبری عربستان که می گویند باید برویم به سمت سهم بازار و تأکید می کنند بر سهم بازار به طوری که اگر قیمت‌ها را نیزاز دست بدهم باید سهم بازار را نیز حداکثر کنیم و رقبا را به این سمت ببریم که سهم بازار را به ما بدهند.

وی ادامه داد: دیدگاه دیگر، گروه قیمت خواه است که طرفدار قیمت بودند به رهبری ایران، ما معتقد بودیم که ابتدا به دست آوردن سهم بازار بعید است و نمی توان به راحتی رقبا را از بازار خارج کرد و در 3 سال گذشته دیدم که رقبای ما با قیمت 40 و 50 دلار از بازار خارج نشدند.

خطیبی ادامه داد: بنابراین، این دو دیدگاه سهم بازار و قیمت خواه در طول 3 دهه توانستند همدیگر را متعادل کنند به نوعی که بالاخره اوپک در طول 3 دهه مدیریت بازار را بر عهده داشت و بازار را در یک تعادل نگه می‌داشت.

تغییر سیاست نفتی ایران در اوپک کاهش قیمت نفت را تشدید می کند

نماینده سابق ایران در اوپک خاطرنشان کرد: اتفاقی که اکنون در اوپک رخ داده این است که گروه طرفدار قیمت در واقع انسجام خود را حدود 2 سال است که از دست داده است و برخی از کشورهای طرفدار قیمت در حال تلاشند و به دنبال جلسه اضطراری هستند اما چون انسجام ندارند گروه سهم بازار همین الآن اوپک را به سمتی می‌برد که خودش می‌خواهد. یعنی تعادل گذشته بهم خورده است.

وی با بیان اینکه در ابتدای کار دولت یازدهم در اولین جلسه‌ای که هیأت وزیر نفت در اوپک شرکت کرد یک ملاقاتی با وزیر نفت عربستان انجام داد که بعد از این دیدار وزیر نفت ایران مصاحبه کرد و گفت: نظر ما با آقای وزیر عربستان نزدیک است گفت: این صحبت که یک روز قبل از اجلاس رسمی مطرح می‌شود و رهبر جناحی که در اوپک به عوان طیف قیمت خواه مشهور است وقتی می‌گوید نظر ما با عربستان که رهبر جناح دیگر است نزدیک است بنابراین چه انتظاری می‌توان داشت. این صحبت آقای وزیر نفت ایران یعنی فروپاشی جناح قیمت خواه وقتی رهبری این جناح چنین حرف می‌زند باید منتظر کاهش قیمت‌ها بود.

خطیبی تصریح کرد: خودتان ببینید با این استراتژی که در اوپک ایجاد شده است چه بلایی سر کشورهای صادر کننده آمده است، نه تنها، سهم بازار را بدست نیاوردیم و رقبای ما از بازار خارج نشدند و نه تنها شیل اویل تعطیل نشد، نه تنها تولید روسیه پایین نیامد بلکه درآمدهای نفتی ایران به نصف کاهش پیدا کرد.اوپک که در همین سالهای اخیر نزدیک 1200 میلیارد دلار درآمد داشت الآن این درآمد رسیده به 480 میلیارد دلار.

نماینده سابق ایران در اوپک تصریح کرد: این کاهش درآمد به نفع کیست و چه کسی سود برده است، قطعاً صادر کنندگان سود نبرده‌اند و درآمدشان نصف شده است و کاهش درامد تنها به نفع اقتصاد کشورهای مصرف کننده و به ویژه مصرف‌کنندگان بزرگ بوده است.

این کارشناس انرژی ادامه داد: همین اقتصاد ایران را ملاحظه کنید در یک دوره درآمد ایران بالای 100 میلیارد دلار بوده است اگر برگردیم به همان صادرات با این قیمت نفت، 40 میلیارد دلار درآمد بدست خواهیم آورد بانبراین تغییر استراتژی در اوپک از قیمت به سهم بازار به نفع کشورهای عضو اوپک نبوده ولی معدودی از کشورها پافشاری می‌کنند روی این استراتژی که دلیلش مشخص نیست.

وی اظهار کرد: این استراتژی اصلاً به نفع صادرکنندگان نیست که بیشتر بفروشند و کمتر عایدشان شود مگر اینکه اهداف دیگری غیر از اهداف اقتصادی پشت پرده باشد؛ پس تأکید من بر این است که ما به عنوان رهبر جریان قیمت خواه باید به استراتژی قبلی خود باز گردیم و گروه قیمت خواه را دوباره سازماندهی کنیم.

خطیبی خاطرنشان کرد: قیمت تابعی است از یکسری عوامل اگر استراتژی اوپک تغییر نکند قیمت‌ها کاهش خواهد یافت و یا در حد همین 40 تا 50 دلار می ماند اما اگر استراتژی تغییر کند قیمت‌ها افزایش خواهد یافت و به تبع درآمدها بهتر می‌شود.

وی با اشاره به اینکه باید اوپک جلوی مازاد عرضه را بگیرد یعنی حدود 3 میلیون بشکه نفت کاهش دهد. تا قیمت‌ها تغییر کند تصریح کرد: برخی ها می گویند سهمیه های کشور ها را را ما حذف کردیم و رای به حذف آن دادیم که در پاسخ به آنها باید گفت هیچ قطعنامه‌ای برای حذف سهمیه‌ها وجود ندارد.

نماینده سابق ایران در اوپک خاطرنشان کرد: در اوپک تصمیم گرفته شد که کشورها داخل یک سقف قرار گیرند حتی عراق که خارج از سقف قرار داشت و این تصمیم برای افزایش انضباط اعضای اوپک بود.

چرا مسئولان وزارت نفت به دنبال تعیین سقف جدید اعضای اوپک نیستند

خطیبی ادامه داد: در آخرین جلسه اوپک که در دولت دهم تشکیل شد باید سهم‌های جدید اعمال می‌شد و قرار بر این بود که در اولین فرصت این سقف جدید بین اعضا توزیع شود و با تغییر دولت و تغییر وزیر نفت باید از وزارت نفت این سؤال را پرسید که چرا برای تعیین سقف جدید پیگیری‌‌ها صورت نگرفت.

وی در پایان تصریح کرد: فرض کنیم تصمیم برای سقف 30 میلیون بشکه تصمیم غلطی بوده است، این سقف را یک بار ما قبول کردیم الآن همین آقایان بدون پیگیری سقف اعضا روی همین 30 میلیون بشکه صحه گذاشته‌اند و چرا نسبت به این رفتار خود پاسخگو نیستند، اگر اشتباه است چرا اصلاح نکردند و مگر نمی‌دانند با یک رأی ایران اجماع به هم می‌خورد پس باید در همان جلسه اول با این تصمیم مخالفت می‌کردند. الآن بعد از گذشت 4 جلسه به این نتیجه رسیده‌اند که این تصمیم خوب نبود. این سیاست‌ها با یکدیگر جور در نمی‌آید و مسئولان فعلی وزارت نفت باید نسبت به عملکردشان پاسخگو باشند.

*عبدالملکی: ارزش افزوده 1300دلاری غرب از نفت40 دلاری

حجت الله عبد الملکی گفت:در واقع اقتصاد مقاومتی گفتمان معاصر مکتب اقتصاد اسلامی است به طوری که می توان گفت شکل عملیاتی نظام اقتصاد اسلامی همین اقتصاد مقاومتی است که امروز از آن نام می‌بریم.

خصومت‌های داخلی مانع از اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی

این استاد دانشگاه امام صادق ادامه داد: شرایطی داریم که بستر اجرای اقتصاد مقاومتی با موانع و محدودیتی مواجه است و مانع تحقق اهداف مکتب اقتصاد اسلامی می‌شود.

این کارشناس اقتصاد با اشاره به اینکه این خصومت‌ها 2 دسته هستند، خاطرنشان کرد: یکی از این خصومت ها داخلی و دیگری خارجی است، در واقع خصومت های خارجی‌ خصومت‌هایی هستند که دشمنان خارج از مرزهای ما طراحی می‌کنند،مانند تحریم‌ها، اما خصومت‌های داخلی در واقع ناکارآمدی‌هایی است که ریشه در اقتصا ایران دارد و مربوط به یک دهه و دو دهه نیست.

وی ادامه داد: مکتب اقتصاد اسلامی در ذاتش عنصر مقاومت را دارد، یعنی اگر مکتب به خوبی اجرا شود، نظامی که پیش خواهد آمد یک نظام مقاوم خواهد بود. اما اگر می بینیم اقتصاد ما مشکلات اساسی دارد به دلیل فاصله گرفتن با مکتب اقتصاد اسلامی است.

عبدالملکی با اشاره به اینکه همه کشورها در راستای تحقق مکتب اقتصادی خود نظام اقتصادی را به گونه‌ای طراحی می‌کنند که از موانع پیش‌ رو بتوانند عبور کنند،تصریح کرد: این نظام که امروز در موردش صحبت می‌کنیم ماحصل مکتب اقتصاد اسلامی است بنابراین ما باید اصل نظام اقتصاد مقاومتی را طراحی کنیم و در مرحله دوم آن را اجرا کنیم.

دولت توان اجرای اقتصاد مقاومتی را دارد

این استاد دانشگاه با تاکید براینکه این خطوطی که مقام معظم رهبری آن را ابلاغ کردند یک خطوط کلی است خاطرنشان کرد: اما چرا ما تاکنون نتوانستیم اقتصاد مقاومتی را محقق کنیم، دلایلی دارد، اولا در بعد طراحی احتیاج به اسناد بالادستی داریم که این اسناد موجود است، اما نظریه عملیاتی موجود نیست، مثلاً مشخص نیست وزارتخانه‌ها، مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان هر کدام باید چه کاری را انجام دهند.

وی اظهار داشت: این کار وظیفه افراد مختلف است،با محوریت دولت اما دولت تاکنون این اهتمام را نکرده است.

این کارشناس اقتصاد در پاسخ به این سوال که چرا دولت این اهتمام را ندارد اظهار کرد : اولا برخی ها مدعی هستند ممکن است دولت درک درستی نسبت به اقتصاد مقاومتی نداشته باشد که من این را قبول ندارم و اگر بپرسند کدام نهاد حاکمیتی بهترین درک را از اقتصاد مقاومتی دارد، باید بگویم که قوه مجریه، چون هم توان علمی، هم توان اجرایی و هم تجربه دارد.

دولت نمی خواهد اقتصاد مقاومتی را اجرا کند

وی اظهار کرد: اما دومین فرضیه این است که دولت نمی‌خواهد اقتصاد مقاومتی را اجرا کند و چون نمی‌خواهد اجرا کند در مرحله طراحی نیز آن را درست طراحی نمی‌کند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: با توجه به این فرضیه ، سازمان مدیریت برنامه‌ریزی به‌عنوان حاکم بر شورای اقتصاد و با همکاری دستگاه‌ها یک مجموعه برنامه را که 650 ماده دارد را طراحی می‌کند. وقتی این برنامه‌ها تقدیم مقام معظم رهبری می‌شود، ایشان می‌گوید خیلی از این برنامه‌ها برنامه روزمره است و برخی مقدماتی است و خیلی از این برنامه‌ها اصلاً اقتصاد مقاومتی نیست.

عبدالملکی گفت: این 650 برنامه نتیجه عملکرد قوه مجریه در اقتصاد مقاومتی است. در واقع در برنامه‌هایی که قوه مجریه تهیه می‌کند تعداد زیادی خلاء وجود دارد و یک بخش آن انحراف دارد، یعنی ضد اقتصاد مقاومتی است، یعنی اگر آن را اجرا کنید نه تنها اقتصاد مقاومتی را پیش نبردید بلکه به حالت بدتر از شرایط فعلی قدم برداشته‌ایم.

این استاد دانشگاه با اشاره به وضع قیمت و تولید و صادرات نفت خام گفت:در حوزه نفت نمی‌توان گفت که دولت نمی‌داند باید چه‌کار کند، زیرا به‌طور شفاف رهبری درمورد نفت و تکمیل زنجیره ارزش افزوده صحبت کرده‌اند.

تفکر اقتصاد مقاومتی در وزارت نفت مرده است

وی ادامه داد: دولت تعمدا نمی‌خواهد اقتصاد مقاومتی را اجرا کند.آقای خطیبی کاملاً با آگاهی نسبت به اقتصاد مقاومتی و صنعت نفت بحث را جلو بردند و کلامشان متین است اما باید قبول کنیم که مجبور هستیم از درآمدهای نفتی جدا شویم.

عبدالملکی با اشاره به صحبت های خطیبی تصریح کرد: ایشان 5 بار گفتند که باید به سمت 4 میلیون بشکه تولید نفت حرکت کنیم، اما باید بگویم که با این شرایط اقتصادی ایران باید جلوی این میزان تولید را بگیریم و اصلاً نباید به این سمت حرکت کنیم.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: ما نفتی را که غربی‌ها آن را مفت خریداری کرده و 1300 دلار درآمد از قبال ارزش افزوده آن به‌دست می‌آورند را دعا می‌کنیم که تولیدش را افزایش و به 40 دلار بفروشیم و واقعاً این موضوع خنده‌دار است.

این کارشناس اقتصاد اظهارکرد: صحبت من این است که چرا باید به این سمت حرکت کنیم و چه اصراری داریم ثروت کشور را با 40 دلار بفروشیم. این چه‌ کاری است که می‌خواهیم انجام دهیم. ما نباید به این سمت برویم، مهم‌ترین عنصر ما در کشور نفت و گاز است و ما بزرگترین ذخایر گاز و نفت را داریم و اتفاقاً اقتصاد مقاومتی ایجاب می‌کند که این عنصر باید با ارزش افزوده بیشتر به فروش رود.

وی تاکید کرد: مزیت مطلق‌ما نفت و گاز است و باید به جای عرضه این نفت و گاز به‌صورت خام به دنبال ارزش افزوده بیشتر آن باشیم و براساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی این نفت و گاز باید محور توسعه کشور شود یعنی ظرفیت تولید بالا رود مخصوصا در میادین مشترک و باید این نفت و گاز به ارزش افزوده بالاتر تبدیل شود.

عبدالملکی خاطرنشان کرد: ما امروز افتخار می‌کنیم ظرفیت پتروشیمی را بالا برده‌ایم اما همین الان پتروشیمی ما خام فروش است. مثلاً آمونیاک و پروپیلن را تولید کرده،ولی این محصولات را خام فروشی می کنیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: وقتی دنیا از نفت ایران، 1200 دلار ارزش افزوده ایجاد می‌کند، چندین نفر اشتغال و ثروت ایجاد می‌کند، چرا نباید این درآمد در داخل کشور ایجاد شود، اگر این اتفاق در داخل کشور رخ دهد و صادرات نفت خام ما صفر شود و با ایجاد ارزش افزوده این نقت به 1200 دلار برسد، بنابراین ما از مالیات بر ارزش افزوده آن می‌توانیم میلیاردها دلار درآمد ایجاد کنیم.

وی با تاکید براین که تفکر اقتصاد مقاومتی در وزارت نفت مرده است برای همین وزیر نفت صحبت می‌کند و می‌گوید اگر نفت به 20 دلار هم برسد ما نفت خواهیم فروخت.

وزیر نفت به دنبال ارزان کردن قیمت نفت است

عبدالملکی تصریح کرد: با این شرایط خریدار خارجی حرف‌ها را رصد می‌کند و می‌گوید اگر قیمت نفت پایین بیاید باز تولید نفت افزایش پیدا می‌کند و صادرات نفت نیز زیاد می‌شود، بنابراین صبر می‌کند تا قیمت نفت پایین‌تر بیاید.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه آقای زنگنه وقتی می‌گوید اگر قیمت نفت به 20 دلار برسد، تولید را به 4 میلیون بشکه می‌رسانیم اظهار می کند این صحبت ها یعنی قصد داریم حتی با این قیمت صادرات خود را افزایش دهیم و به اعضای اوپک هم کد می‌دهیم که با قیمت نفت پایین تولید را افزایش خواهیم داد.

عبدالملکی با تاکید براینکه ما مشکل کمبود سرمایه نداریم و کشوری هستیم که 800 هزار میلیارد تومان نقدینگی داریم،ادامه داد: 700 هزار میلیارد تومان در اختیار بانک‌ها است و شبکه بانکی در سال 93 به میزان 341 هزار میلیارد تومان تسهیلات داده‌است،اما خود مقامات بانک مرکزی صحبت می‌کنند و می‌گویند چرا این نقدینگی سمت تولید نمی‌رود که در پاسخ به آنها باید گفت اگر شبکه بانکی به وظیفه خود به درستی عمل کند، این اتفاق رخ نمی‌دهد.

عبدالملکی گفت: وقتی منابع خودمان هست چه لزومی دارد این منابع کنار گذاشته شود و به صنعت نفت تزریق نشود و منتظر ورود خارجی‌ها باشیم درصورتیکه می‌توانیم از همین منابع داخلی استفاده کنیم.

وی تصریح کرد: با این سرمایه می توان پالایشگاه کوچک احداث کرد. می‌شود پتروشیمی‌های کوچک احداث کرد. اگر همت داشته باشیم می‌توانیم ظرف 3 سال یک میلیون بشکه ظرفیت پالایشگاه‌های خود را بالا ببریم. ظرف همین 3 سال می‌توانیم صنایع پایین دستی و میان‌دستی را توسعه دهیم، اما وزارت نفت همه کارهای خود را تعطیل کرده و فقط منتظر ورود خارجی‌ها است که بیایند برایمان سرمایه‌گذاری کنند که شاید یک وقتی بتوانیم در سال‌های آتی این ارزش افزوده را ایجاد کنیم شود و اصلاً توجهی به منابع داخلی صورت نمی‌گیرد.

*مالک رحمتی: اقتصاد مقاومتی هنوز ساختار اجرایی ندارد

مالک رحمتی با بیان اینکه هنوز ادبیات مشترکی درباره اقتصاد مقاومتی در میان سران همه قوا وجود ندارد، عنوان کرد: برای دستیابی به همه اهداف اقتصاد مقاومتی می‌بایست قبل از هر چیز با دستیابی به یک ادبیات مشترک بتوان از هر دو سوی عرضه کننده و تولید کننده به این مقوله پاسخ داد. اقتصاد مقاومتی اگر چه همواره مورد تاکید نهادهای تصمیم سازی کلان کشور بوده اما فعالیت‌های چندان رضایت بخشی برای عملیاتی شدن آن رخ نداده است.

وی افزود: رهبری به دفعات مختلف بر اقتصاد مقاومتی و ابعاد آن اشاره و تاکید کرده اند و حتی عقبه‌هایی نیز برای آن از جمله نامگذاری های هدفمند هرساله به یک شعار را در نظر گرفته اند که به نوعی اشاره به پایه های اقتصاد مقاومتی است.

نوآوری و شکوفایی اقتصادی،فرهنگ مصرف،جهاد اقتصادی و حماسه اقتصادی و یا تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ملی از جمله زیر ساخت‌های عقبه هایی بود که باید به آنها پرداخته می شد اما متاسفانه تنها به عنوان شعار سال تلقی شد تا اینکه با به نتیجه نرسیدن شعارها، راهبردهای اقتصاد مقاومتی از سوی رهبری ابلاغ شد.

رحمتی با اشاره به ظرفیت بالای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،گفت: در بحث تدوین اسناد بالا دستی، در قوانین و یا دستورالعمل‌های قانونی نه تنها نقصی وجود ندارد بلکه نسبت به سایر کشور بسیار جلوتر نیز هستیم .

در سیاست گذاری‌های بخش فرهنگی یا نظام اداری از بهترین اسناد بالا دستی در دنیا برخوردار هستیم ولی در اجرا همواره با مشکلات متعددی مواجه هستیم. به طوریکه بسیاری از مفاد قانون اساسی هنوز اجرا نشده و در فصول اجرایی محل بحث های فراوانی وجود دارد.

وی با ابراز اینکه اقتصاد مقاومتی هنوز فاقد ساختار اجرایی است، گفت: متولی این موضوع هنوز مشخص نیست. معتقدم برای ساختار سازمانی و سازمان مشخص اقتصاد مقاومتی به اقدام های فرا دولتی و با محوریت قوای مجریه نیاز است.

رحمتی با بیان اینکه مشکل نبود ساختار اقتصاد مقاومتی ناشی از وجود مشکلات بسیار در اجرا است ، عنوان کرد: به نظر می رسد در اقتصاد مقاومتی هنوز الویت های کاری مشخص نشده و هنوز برنامه مدونی که نشان دهد در سال 94 چه فرایندی در اقتصاد مقاومتی باید دنبال شود وجود ندارد.

وی افزود: علم به یک مقوله با باور به آن تفاوت های بسیاری دارد. شاید دولتی ها از اقتصاد مقاومتی سر در بیاورند اما باور این مطلب که به اقتصاد مقاومتی از سوی دولت جامه عمل پوشانده شود چندان قابل مشاهده نیست.

کاهش شتاب علمی کشور و کند شدن توسعه فعالیت های دانش بنیان ناشی از فاصله گرفتن کشور از اقتصاد مقاومتی است. شاید بسیاری از نهادها و سازمان های حاکمیتی از این موضوع انحراف داسته باشند چرا که دولت در تعیین الویت های اقتصاد مقاومتی درست عمل نمی کند.

رحمتی با طرح این پرسش که مهم ترین الویت های کاری در اقتصاد مقاومتی چیست؛ عنوان کرد: منطق حکم می کند که تامین امنیت غذایی و دارویی کشور اصلی ترین مقوله در این زمینه باشد که چندان به تحریم ها هم ربطی ندارد.

در مواجه با این مطلب با طرح "نکاشت" مواجه می شویم.آیا این موضوع متناسب با اقتصاد مقاومتی است ؟ آیا ساخت و ساز هسته ای از اهمیت بالاتری برخوردار است یا کشاورزی مدرن و منطبق با تکنولوژی؟ قدرمسلم اینکه در شرایط تحریم یا جنگ اگر می توانیم طرح های هسته ای بسازیم به دور از واقعیت نیست که در مباحث کشاورزی هم می توانیم با سرعت نور به جلو حرکت کنیم.

عضو هیات مدیره سازمان اقتصادی کوثر با بیان اینکه باید افق چرخه صنعتی کشور در چارچوب اقتصاد مقاومتی تببین و ترسیم شود، عنوان کرد: در حال حاضر برخی صنایع و کارخانجات تولیدی از ظرفیت کامل تولید استفاده نمی کنند در عین حال برخی از کارخانه ها نیز به صورت نیمه تعطیل درآمده اند . اقتصاد مقامتی می گوید که این شرکت ها و کارخانه ها در استفاده از ظرفیت کامل خود دچار مشکل هستند.

وی افزود: در بازار سرمایه می بینیم که بازدهی و بهره وری صنایع متناسب با هم نیست و در عین حال حد مشخصی برای نرخ بهره وجود ندارد.

تا زمانیکه دولت الویت کاری خود را بر مبنای اقتصاد مقاومتی پایه ریزی نکند مقوله اقتصاد مقاومتی در صنایع پیشرو کشور از جمله سیمان و فولاد و معدن و یا پتروشیمی به جایی نخواهد رسید.

دولت برای اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی برنامه اجرایی زمان بندی شده ندارد و در صنایعی که شاهرگ حیاتی اقتصاد کلان کشور هستند هیچ آثاری از نمود اقتصاد مقاومتی نمی بینیم.

رحمتی در ادامه با اشاره به نقش رسانه ها برای پیشبرد اهداف و آرمان های اقتصاد مقاومتی در کشور گفت: مطالبه گری رسانه ها برای برنامه های عملیاتی درچارچوب های اقتصاد مقاومتی می تواند اثر بخشی بالایی را در اقتصاد کلان رقم بزند. همانطور که کشور توانست در تولید گندم به خودکفایی دست یابد در زمینه های اقتصادی نیز می تواند دوباره رکوردار باشد.

در بحث ذخیره سازی آب در حوزه کشاورزی امروزه در دنیا با بهره گیری از صنایع تولید کننده پلیمر در پتروشیمی به دستاوردهای بزرگی انجامیده است و این در حالی است که دولت فاقد برنامه عملیاتی در اقتصاد مقاومتی است.

نگاهی به بودجه سال 94 دولت نشان می دهد که در ظاهر درآمد نفتی دولت با کاهش مواجه شده و برای جبران آن مبلغ 86 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی پیش بینی شده است. از یک طرف قیمت جهانی نفت را با کاهش به زیر 68 دلار براوردی در بودجه دولت می بینید و عنوان می شود که 52 هزار میلیارد دلار از این محل کسری بودجه بوجود خواهد آمد. از سویی دیگر امکان سرمایه گذاری جدید در 2 سال آینده وجود ندارد و جهت گیری که وزارت نفت باید به سمت سوداوری حرکت کند دیده نمی شود و فاقد برنامه است. جالب آنکه میزان استخراج فراده های نفتی و گازی کشورهای خارجی نزدیک به 3 درصد تولید ناخالص داخلی آنها است.

وی ادامه داد: اگر چه یکی از فواید تحریم ها اقدام به قرض گرفتن کمتر کشور از وام های خارجی بود اما امروز بر مبنای اقتصاد مقاومتی از نظر کارشناسی می بایست سرمایه گذاری از محل منابع خارجی بطور بهینه صورت گیرد.

بسیاری از کشورهای موفق دنیا در اقتصاد همواره درصد بالایی از تولید ناخالص داخلی خود را به بدهی های خارجی اختصاص داده اند اما در ایران این نسبت به کمتر از 3 درصد می رسد .

اگر بخواهیم صنعت نفت با اقتصاد مقاومتی با سرعت عملیاتی شود باید با برنامه سرمایه گذاری شود.با اقتصاد مقاومتی می توان روند رشد کشور را بر مبنای یک استاندارد متعالی به پیش برد و تامین مالی را دراین حوزه توسعه داد.