توافق موجب تغییر روابط با ایران نمی‌شود

باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه اختصاصی با شبکه رادیویی «ان پی آر» گفت: توافق اخیر باعث نمی شود روابط اصولی ما با ایران تغییر یابد. مجری شبکه گفت: در یکی از سخنرانی های خود، شما به تفصیل درباره پیامدهای اقدام کنگره در رد این توافق صحبت کردید. درباره آن سوی دیگر موضوع صحبت کنیم، در صورتی که این تفاهم تایید شود، دنیا چه شکلی خواهد داشت؟ جان کری یک بار گفت این توافق دست آمریکا را برای عقب راندن جاه طلبی های ایران در منطقه به صورت کامل، باز تاکید می کنم، به گفته وی، به صورت کامل باز می کند. اگر به توافق رسیدید، با چنین دست بازی چه می خواهید بکنید؟ اوباما گفت اول روی این موضوع تاکید کنیم که هدف اصلی، نه در دولت من بلکه در سیاست خارجی دولت آمریکا خواه در دولت های دمکرات یا جمهوری خواه این بود که از رسیدن ایران به سلاح اتمی جلوگیری شود. این امر می تواند تغییر دهنده بازی باشد. این توافق نیز این هدف را محقق می کند. وی ادامه داد این توافق همه راه های پیش روی ایران برای رسیدن به سلاح اتمی را مسدود می کند و در ازای آن، ایران از تحریم هایی که ما به صورت سیستماتیک با جامعه جهانی در طول سالهای گذشته برقرار کردیم و باعث شد اقتصاد این کشور زمین گیر شود و آنها مجبور به بازگشت به میز گفتگوها شدند، رهایی می یابد. با حل و فصل این مساله، هر چند که ما با فرایندهای بازرسی و راستی آزمایی هوشیاری خود را حفظ می کنیم، هر چند که همه گزینه ها از جمله گزینه نظامی را در صورت نقض این توافق و فریبکاری در توافق روی میز داریم، اولویت دیگری که داریم این است که ایران از فعالیت های بی ثبات کننده ای که از مدت ها پیش درگیرشان بود، دست بردارد. تامین سلاح برای حزب الله، تهدید اسرائیل و دیگر متحدان در منطقه؛ اطمینان از این که با استفاده از نیروهای دست نشانده، این کشور وارد فعالیت های بی ثبات کننده در کشورهای خلیج (فارس) نشود. اوباما گفت برای اسرائیل و شرکای ما در خلیج (فارس) و منطقه گفته ایم که می توانیم این مسائل را در صورتی که برای مقابله با این تهدیدهای غیر هسته ای و متعارف با درجه تهدید پایین تر پایدارتر، منسجم تر باشیم، می توانیم با آنها مقابله کنیم. برای مثال در مقابله با تهدیدهای سایبری، راه هایی برای مقابله موثرتر وجود دارد. برای مقابله با موشک های بالستیک، می توانیم اطمینان حاصل کنیم که سامانه دفاع موشکی هماهنگ تر است. اطمینان یابیم که نیروهای ویژه و نیروهای زمینی بتوانند از اقدامات ثبات بخش در مناطقی مانند یمن حمایت کنند. از این رو، حوزه های زیادی وجود دارند که می توانیم همکاری کنیم و ما در واقع در حال رایزنی با این کشورها نیز هستیم. رئیس جمهور آمریکا درباره سوال مجری مبنی بر اینکه اقدامی برای جلوگیری از حمایت ایران از حزب الله صورت می گیرد یا نه گفت سیاست ما همواره مخالفت با این اقدام است. چالش به صورت عمده نه اراده برای مخالفت بلکه اقدام عملی برای این کار است. برای نمونه، برای جلوگیری از انتقال سلاح به حزب الله از سوی ایران، مشکل این نیست که ما اختیار چنین کاری نداریم، مشکل این نیست که ما، اسرائیل یا متحدان ما در خلیج (فارس) نمی خواهیم جلوی آن را بگیریم بلکه مشکل این است که انجام دادن چنین کاری چالش ساز است. ما مشکلاتی در بخش اطلاعاتی یا جلوگیری از این اقدام داریم. از این رو، موضوع در اینجا این است که هر چقدر ما هزینه کنیم یا هر چقدر که تلاش سختی کنیم، می بایست در مسیر درست باشد و باید هوشیار باشیم. وی افزود کشورهای خلیج (فارس) هشت برابر ایران هزینه دفاعی دارند. از این رو، موضوع این نیست که ایران بتواند دلارهای بیشتری را از بابت کاهش تحریم ها یا بهبود اقتصادی به دست آورد، ایران همچنان از نظر هزینه کردن، از آنها عقب تر خواهد بود. بلکه موضوع اینجاست که آیا این هزینه ها به صورت موثر و مناسب صورت می گیرد یا نه؛ البته نمی خواهم از بحث خارج شوم، مساله این است که تحت هر سناریویی، مشکل ما در صورتی که ایران به سلاح اتمی دست یابد، به مراتب بزرگتر خواهد بود. اینجا باید اولویت دهی کنیم، توافق اولویت دهی را مشخص می کند. مجری گفت منتقدان می گویند این توافق هر دستاوردی که داشته باشد، باعث می شود ایران در اجرای سیاست های خود که آمریکا نیز با آنها مخالف است، دست باز داشته باشد. اوباما گفت البته این درست نیست زیرا این باور که ایران به شکلی بی مهار است این موضوع را نادیده می گیرد که کاهش تحریم های ما در زمینه هایی مانند حمایت ایران از تروریسم یا نقض حقوق بشر همچنان به جای خود می ماند. منع سازمان ملل برای انتقال سلاح به گروه هایی مانند حزب الله همچنان به جای خود باقی است و از این رو، هیچ دلیلی وجود ندارد که بخواهیم اجازه بدهیم ایران به فعالیت هایی که مغایر با منافع امنیت ملی ماست، وارد شود. مجری گفت از این رو، دیدگاه جایگزینی که منتقدان این موضوع طرح می کنند، ارائه کنید. آیا ده یا پانزده سال دیگر که بندهای این قرار داد شروع به انقضا کنند، این منطقه به صورت کامل یا دست کم بخشی از آن از نظر اوضاع امنیتی شکل دهی مجدد شده است؟ اوباما گفت چیزی که من همواره گفته ام این است که این توافق باعث نمی شود روابط اصولی ما با ایران تغییر یابد. این توافق براساس اعتماد نیست، قرار نیست روابط دو طرف گرم شود بلکه براساس منطق راستی آزمایی است تا ایران به دنبال سلاح اتمی نرود. با این حساب، این امکان وجود دارد که پیامدهایی در عدم تعامل وجود داشته باشد، ایران این را بپذیرد که آنچه در سوریه روی می دهد، باعث افراط گرایی می شود که نه فقط آمریکا بلکه کشور خودشان را نیز تهدید می کند. برخی همپوشانی های منافع ممکن است باعث شروع گفتگو برای مثال بین ایران و عربستان سعودی شود، ایران شروع به گرفتن تصمیم هایی متفاوت کند که خصومت کمتری با همسایگانش دارد. از لحن تند خودش در مخالفت همیشگی با اسرائیل بکاهد؛ این چیزی است که باید از آن استقبال کنیم. اوباما تصریح کرد این احتمال وجود دارد که اگر به آنچه در حال حاضر در خاورمیانه روی می دهد نگاه کنیم، کشورهای بیشتری این را می پذیرند که دشمن آنها هرج و مرج، داعش و شرایط جوانان کنار زده شده اعم از سنی و شیعه است که جذب عقایدی می شوند که با همه رژیم های منطقه مخالفند. این چیزی است که می بایست اگر به این نقطه رسیدند، به ترویج آن کمک کنیم ولی این چیزی تضمین شده یا لازم نیست که ما به خاطر آن به توافق برسیم. مجری شبکه رادیویی ان پی آر در ادامه مصاحبه با رئیس جمهور آمریکا گفت: منتقدان می گویند این توافق باعث می شود منطقه از ثبات کمتری برخوردار شود. همانطور که می دانید، همسایگان ایران که بسیاری از آنان متحدان آمریکا هستند، به این توافق بدبین هستند و آمریکا در کنار وعده هایی مانند سلاح که به آنان داده است، تضمین هایی ارائه کرده است. سلاح های بیشتر برای کشورهایی که شاید متحد باشند ولی برنامه های خود را دنبال می کنند می تواند باعث بالا رفتن احتمال بی ثباتی شود. اوباما گفت اول اینکه حمایت دفاعی ما از این کشورها به صورت خودکار، مربوط به سلاح های بیشتر نمی شود بلکه مربوط به این می شود که بودجه دفاعی آنان به صورتی موثرتر به کار آید. برای شما یک مثال می آورم، کشورهای خلیج (فارس) اگر بتوانند سامانه دفاع موشکی خود را هماهنگ کنند، می توانند موثرتر عمل کنند تا اینکه هر کدام به شیوه خود بخواهند سامانه دفاع موشکی خود را اجرایی کنند. لازم نیست برای این کار پول بیشتری هزینه شود بلکه باید در عملکردشان انسجام داشته باشند. وی افزود از این رو، این دیدگاه که با رد توافقی که باعث می شود ایران نتواند به سلاح اتمی دست یابد و به جای آن باعث می شود ایران سانتریفوژهای بیشتری را نصب کند و زمان فرار هسته ای را کاهش دهد، منجر به این نمی شود که امنیت بیشتری به دست آوریم. این بحث، هیچ منطقی ندارد. رئیس جمهور آمریکا گفت به نظر من آنچه بیش از همه احتمال دارد این است که اگر این توافق را رد کنیم، ایران به دنبال (کاهش) زمان فرار هسته ای خود می رود که این زمان به علت نصب سانتریفوژهای پیشرفته و افزایش ذخایر خود از اورانیوم غنی شده کمتر نیز می شود، در این صورت، برخی از کشورهایی که از ایران احساس تهدید می کنند، به این نتیجه می رسند که بایست خود دنبال برنامه اتمی بروند. این همان سناریویی است که باید از آن جلوگیری شود. در این سناریوها، خواه من یا رئیس جمهورهای بعدی با تصمیم های دشواری روبرو خواهیم شد. وی گفت اگر نمی خواهیم شاهد مسابقه تسلیحات اتمی باشیم، اگر می بینیم که ایران در حال نزدیک شدن به توان فرار هسته ای است، پیش از آنکه همه دنیا آن را رد کنند، همه کارشناسان معتبری که به این توافق نگاه می کنند می گویند این توافقی جدی برای مهار کردن برنامه اتمی آنها (ایرانیان) است از این رو یک گزینه پیش رو می ماند و آن شکلی از اقدام نظامی است که احتمالا برای برخی ها که در آن سوی بحث (مخالف) قرار دارند، ارجحیت دارد ، ولی فکر می کنم که می بایست از بیش از یک دهه جنگ در خاورمیانه بیاموزیم که حتی اقدام محدود نظامی باعث هزینه هایی بالا و پیامدهایی ناخواسته می شود. مجری گفت به موضوع زمان فرار هسته ای اشاره کردید، باید این موضوع را برای مردم توصیف کنیم، مدت زمانی که ایران در صورت تصمیم برای ساخت بمب، برای چنین اقدامی نیاز دارد. ما می بایست این مدت را برای دوره زمانی، طولانی تر کنیم. نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل می گوید اگر توافق بعد از سیزده، چهارده یا پانزده سال دیگر منقضی شود، زمان برای فرار هسته ای بار دیگر به نزدیک به صفر کاهش می یابد. وی در گفتگو با ما از شما نقل قول کرد که پانزده سال دیگر که برخی از بندها منقضی شوند، مدت زمان فرار هسته ای ایران چه مدتی خواهد بود؟ اوباما گفت این مدت (فرار هسته ای) به مدت زمانی که در حال حاضر وجود دارد باز می گردد. مجری گفت یعنی همان نزدیک به صفر؟ اوباما گفت خوب صحبت از چند ماه است زیرا باید به یاد داشت که مدت زمان فرار هسته ای از لحاظ نظری با مدت زمان فرار هسته ای عملی همخوانی ندارد. قرار نیست یک بمب اتمی تولید شود زیرا می بایست آزمایش، تسلیحاتی کردن، کوچک سازی، سوار کردن روی موشک و کارهای پیچیده دیگری صورت گیرد. موضوع اینجاست که ما به شکلی از آن اطلاع می یابیم که بتوانیم واکنش نشان بدهیم. با این حال، این بحث پیش می آید که البته این نیز منطقی نیست؛ اگر در واقع مدت زمان فرار هسته ای در حال حاضر چند ماه باشد و بتوانیم آن را به یک سال عقب برانیم، مدت زمان زیادی در اختیار داریم که ببینیم آیا ایران در حال فریبکاری است یا نه، بازرسان را اخراج و به سوی ساخت سلاح اتمی حرکت می کند یا نه. وی گفت اگر مدت زمان فرار هسته ای به مدت ۱۵ سال افزایش یابد و بار دیگر به مدت زمانی که هم اکنون قرار دارد بازگردد، چرا باید گفت این توافق بدی است؟ چرا در حالی که (با رد توافق) مدت زمان توافق هسته ای در شش ماه یا نه ماه کاملا کم می شود، در حالی که هیچ بازرسی وجود ندارد، نظارت کمتری بر برنامه آنان داریم، اتحاد بین المللی را به خاطر این موضوع که آمریکا با زحمت به توافق رسید، جامعه جهانی را بسیج کرد و در نهایت کنگره آن را قبول نکرد، از بین ببریم اوضاع بهتر است؟ این وضعیت در مقایسه با آنچه که به مدت پانزده سال ایجاد می کنیم، مدت زمان فرار هسته ای را همان مدت زمان فعلی نگاه می داریم، در حالی که همه تاسیسات و فعالیت هایی که ایران انجام می دهد، زیر نظر ماست و همه جامعه جهانی نیز پشت سر ماست، بهتر نیست؟ این چالشی است که من در چند هفته گذشته در گوش کردن به سخنان منتقدان داشتم. برخی حتی پیش از خواندن توافق، با آن مخالفت کرده بودند. اوباما در ادامه افزود: آیا این سناریو بهتر نیست که ۱۵ سال بعد زمان گریز هسته ای تقریبا همان چیزی خواهد بود که الان است.ما اکنون تمام زیرساخت ها را ایجاد کرده ایم تا آنچه را ایران در حال انجام دادن آن است ،ردیابی کنیم و ما همه جامعه بین المللی را پشت سر خود داریم. چالشی که من در چند هفته گذشته داشتم این بود که اگر به منتقدان گوش داده باشید برخی مخالفت خود را حتی قبل از خواندن توافق اعلام کردند و بحث هایی را به پیش کشیدند که غیرمنطقی و براساس عناصر نادرست بود. سپس ما از آنها پرسیدیم گزینه شما چیست و ما شاهد سکوت محض بودیم.آنچه این سکوت به من می گوید این است که شاید مخالفت عقیدتی درباره انجام دادن هر کاری در ارتباط با ایران باشد. شاید درباره هر نوع طرح دیپلماتیک با رژیمی که مسلما ضد ما،ضد یهودی، حامی تروریسم است، سوء ظن وجود داشته باشد و این بحث صادقانه ای است .اگر شما فقط بخواهید بگویید که نباید با ایران سرو کار داشته باشیم، این دست کم یک منطقی دارد اما اگر می گویید این مسئله (هسته ای ) نمی تواند از راه دیپلماتیک حل شود و در عین حال در دیدگاه من برای دست نیافتن ایران به سلاح هسته ای شریک باشید، گزینه های شما در این زمینه واقعا محدود خواهد بود. وی درباره مخالفت کنگره گفت: آنچه من می دانم این است که متاسفانه اگر همه جمهوریخواهان نباشند،بخش اعظم نمایندگان جمهوریخواه می خواهند با هر کاری که من انجام می دهم،مخالفت کنند و اغلب این قضاوت ها براساس واقعیت نیست بلکه براساس دیدگاه سیاسی آنها است.این مسئله در مورد طرح بیمه سلامت بود و در مسئله بودجه نیز به همین صورت بود و در تمام زمینه ها به همین شیوه است و این موجب تعجب هیچ کس نمی شود. آنچه من می دانم این است که زمانی که این توافق اجرا شود و ما شاهد خارج شدن سانتریفوژها از تاسیساتی مانند فوردو و نطنز باشیم و بازرسان به محل بروند و در حقیقت مشخص شود ایران از این توافق تبعیت می کند،آن زمان مواضع تغییر خواهد کرد زیرا مردم حقیقت را درک خواهند کردند و خواهند فهمید آنچه را مخالفان وحشتناک نشان می دادند، درست نیست و در عوض ما شاهد راهی موثری برای تعهد ایران به نداشتن تسلیحات هسته ای خواهیم بود. دراین سناریوشاید فراموش شود که جمهوریخواهان با اتفاق آرا با آن مخالفت می کردند.به خاطر داشته باشید که این مخالفت فقط منحصر به من نیست. شما می دانید زمانی که رونالد ریگان گفتگوها با گورباچف را شروع کرد،حامیان محافظه کار وی مطالب واقعا تندی علیه وی می نوشتند که وی در حال مصالحه با امپراتور شیطانی است و می گفتند این فاجعه است و ما در حال از بین بردن قدرت آمریکا هستیم. ریگان از موضع سخت تر قبلی عقب نشینی کرد. اوباما همچنین گفت: بنابراین تمایل اصلی من این است که یک مشکل را حل کنم و آن این است که اطمینان دهم ایران به سلاح هسته ای دست نمی یابد و من مطمئن هستم ما با اجرای این توافق در حقیقت شاهد خواهیم بود افراد بیشتری دیدگاه سیاسی را کنار خواهند گذاشت و درباره آن براساس این که آیا برای کشور خوب است یا بد قضاوت خواهند کرد. رئیس جمهور آمریکا گفت: من فکر می کنم مشکلات واقعی درباره نحوه انتخاب نمایندگان ما وجود دارد. من فکر می کنم تقسیم بندی غیرعادلانه سیاسی موجب ایجاد وضعی شده است که در آن هشتاد درصد مناطق دموکرات یا هشتاد درصد مناطق جمهوریخواه باشد و هیچ رقابتی نباشد و این منجر شد که در کنگره بیشتر و بیشتر قطب بندی ایجاد شود و انجام دادن کارها دشوارتر گردد. من فکر می کنم روند جلوگیری از تصویب (این توافق) در سنا و احتیاج به شصت رای برای جلوگیری از تصویب با توجه به این که در حال حاضر قطب بندی وجود دارد، فعالیت دولت را دشوارتر کرده است. من فکر می کنم مشکل، نفوذ کمیته های قوی سیاسی و توانایی چند میلیاردر است که دیکته می کنند چه کسی می تواند در رقابت شرکت کند یا نکند که نمونه آن را در مناظره برای انتخابات اولیه جمهوریخواهان شاهد بودیم. وی ادامه داد: بنابراین من فکر می کنم مشکلات کلی در سیستم وجود دارد که باید حل شود اما ما با همه این حرف ها همچنان درباره آینده روند سیاسی در آمریکا و دموکراسی مان خوش بین هستیم. ما از این مراحل که به نظر می رسد ناکارآمد است و مردم نامید شده اند، عبور می کنیم. این رویکرد در حال توسعه است. قبل از من وجود داشته است و من لذت می برم از این که می بینم جمهوریخواهان اکنون از بیل کلینتون تعریف می کنند زیرا من مطمئن هستم در آن زمان چنین عشقی وجود نداشت. شما می دانید که مسلما بوش رئیس جمهوری بود که با قطب بندی روبرو بود و شما می دانید هر رئیس جمهور موفقی در چند سال گذشته شاهد چنین شکاف حزبی بوده است اما چون این رویه وجود داشته است معنایش این نیست که ما نمی توانیم آن را تغییر دهیم و من فکر می کنم با تغییرات متوسط که می تواند در سطح ایالت انجام شود و شاهد هستید که کالیفرنیا به سمت روند غیرحزبی برای تعیین حوزه های انتخاباتی پیش رفت،پس می توانید توجه به اندیشه را ترغیب کنید و به جای پایگاه کوتاه خود به آنچه برای مردم آمریکا خوب است و شایسته آنها است توجه داشته باشیدو من فکر می کنم بسیاری از مردم در حال انجام دادن این کار هستند. اوباما گفت: اگر به اظهارات من در دوره ریاست جمهوری ام من نگاه کنید متوجه می شوید که من بسیار سازگار بودم.در دوسال نخست ریاست جمهوری من،مردم علاقه مند بودند که اطمینان یابند ما در خمودی بیشتر فرو نرویم.من صحبت های زیادی درباره اقتصاد و نظام مالی و ضرورت اصلاحات در بازار بورس کردم. ما همچنان در میان دو جنگ قرار داشتیم.آنچه درست است این است که بیداری در کشور درباره برخی از مشکلات در رابطه با نژاد و پلیس به وجود آمد ه است اما آنچه جدید نیست این است که این مشکلات به دهه ها پیش برمی گردند و اکنون با گوشی ها و دوربین های هوشمند و رسانه های جمعی مردم بیشتر به آن واقف شدند. این به من فرصت داد تلاش کنم بحث در این زمینه را شکل دهم. وی افزود: یک نکته ای که من به عنوان رئیس جمهور یاد گرفتم این است که ما درباره موضوعاتی کار خواهیم کرد که از مدتها قبل وجود داشت و گاهی ناشناخته بود.مثلا من درباره اصلاحات قضایی زمانی که عهده دار ریاست جمهوری شدم؛با اریک هولدر درباره محکومیت های مسخره برای جرایم غیر مواد مخدر که موجب پر شدن زندان های ما شده است، صحبت کردم.ما با دادستان ها بدون این که توجهات را جلب کنیم،کارهای زیادی انجام دادیم ودر حال تغییر انگیزه ها هستیم که دادستان خوب معنایش این نیست که طولانی ترین حکم را بدهد. به خاطر همین تغییرات در رویه ما سال گذشته برای نخستین بار در چهل سال اخیر شاهد کاهش جرایم بودیم. من فکر می کنم ما می توانیم گفتگوهای بیشتری در این زمینه انجام دهیم که دو حزب در این زمینه تمایل دارند. من از هر فرصتی در این زمینه استفاده خواهم کرد. اوباما گفت:من فکر می کنم عادلانه است که بگوییم اگر در دوره نخست ریاست جمهوری من تنش در فرگوسن بالا گرفت، من به عنوان رئیس جمهور درباره آنچه در فرگوسن اتفاق افتاد، صحبت کردم. من احساس ضرورت کردم تا جایی که ممکن است در این زمینه کار کنم و تردیدی نیست پس از شش سال و نیم در این شغل شاید زمان آسانتری برای پرداختن به مسائل مختلف داشتم. ما کارهای زیادی انجام دادیم که توجهات را جلب نکرد.