بعیدی نژاد:ایران بعد از 10 سال تعهدی بر اساس برجام نخواهد داشت

فارس: حمید بعیدی نژاد عضو تیم مذاکره کننده و مدیرکل سیاسی و امنیت بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران امروز (چهارشنبه) در گفت‌وگو با برنامه بحث روز رادیو ایران در خصوص بررسی دستاوردهای هسته‌ای ایران در مذاکرات با 1+5 با بیان اینکه تامین حقوق مسلم ایران در خصوص غنی سازی از سوی طرف مقابل خیلی مهم است، گفت: هر کشوری خواسته‌های ریز و درشتی دارد و مذاکره با کشورهای بزرگ دنیا بسیار با اهمیت است.

بعیدی‌نژاد درباره ویژگی‌های تفاهم برجام گفت: یکی از مهمترین شاخصه‌های این تفاهم اعضای آن است، زیرا در یک طرف آن جمهوری اسلامی ایران و در طرف دیگر 5 عضو دائم شورای امنیت به اضافه آلمان که از بزرگترین کشورهای اقتصادی و سیاسی دنیا محسوب می‌شود، قرار دارند.

وی افزود: مذاکرات 6 کشور بزرگ دنیا با یکی از کشورهای در حال توسعه به نام ایران آن هم در خصوص بحث پیچیده فنی و سیاسی موضوع هسته‌ای در دنیا که سابقه چندانی درباره آن هم وجود ندارد در شرایطی که شورای امنیت در طول 10 سال گذشته با اتخاذ مشی غیرعادلانه، 6 قطعنامه تحریمی علیه ایران وضع کرده که بانی و موتور حرکت قطعنامه‌ها اعضای دائم شورای امنیت بودند، خیلی سخت است. لذا تفاهم با چنین اعضایی از حساسیت و پیچیدگی خاصی برخوردار است و مورد توجه محافل سیاسی و رسانه‌ای دنیا قرار دارد.

عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران درباره خواسته‌های جمهوری اسلامی در مذاکرات و حفظ خطوط قرمز اظهار داشت: هر کشوری که وارد مذاکره‌ می‌شود از همان ابتدا انتظارات خود را تعریف نمی‌کند که به همه خواسته‌های ریز و درشتش برسد، در عین حال انتظارات و خواسته‌های زیادی بر روی میز مذاکرات قرار می‌گیرد و بر روی آن بحث می‌شود، ولی طبیعتاً هر کشوری اولویت‌های خاص خود را دارد اما نهایتاً سعی می‌کند اولویت‌های اصلی خود را تأمین کند.

بعیدی‌نژاد اظهار داشت: در ذیل اولویت‌های اصلی، یک سلسله مسائلی که از نظر آن کشور از اولویت‌های اصلی برخوردار نیستند می‌تواند محل مذاکره و داد و ستاد باشد و بر روی آن حوزه انعطاف‌های لازم از سوی آن کشور می‌تواند، صورت گیرد.

وی خاطرنشان کرد: از زمانی که وارد مذاکرات شدیم هدف‌های خیلی روشنی در ذهن داشتیم، اهدافی که توسط عالیترین نهادهای جمهوری اسلامی تعریف شده بود.

بعیدی‌نژاد درباره این اهداف گفت: یکی از مهمترین اهداف ما تأمین حقوق مسلم ملت ایران در خصوص بحث هسته‌ای است.

عضو تیم مذاکره‌کننده ایرانی خاطرنشان کرد: از زمانی که کشورمان تصمیم گرفت که به تولید چرخه سوخت در ایران بپردازد، متأسفانه شاهد مقاومت‌های بسیار زیادی علیه این حرکت ایران بودیم و با فشاری که اعضای دائم شورای امنیت به ایران آوردند، این شورا جمهوری اسلامی ایران را تحت فشار قرار داد تا از خواسته به حق خود صرف نظر و غنی‌سازی خود را متوقف کند.

بعیدی‌نژاد گفت: پس از این زمان بود که 6 قطعنامه تحریمی علیه ایران صادر شد که محور اصلی این قطعنامه‌ها درخواست از ایران برای توقف فعالیت‌های غنی‌سازی بود، اما ما هیچگاه این خواسته را نپذیرفتیم.

وی افزود: در دور جدید مذاکرات که با کشورهای 1+5 صورت گرفت، مهمترین خواسته ما غنی‌سازی و ادامه همین برنامه بود و به همین دلیل ایران از همان ابتدا که گفت‌وگوهای هسته‌ای را در دور جدید آغاز کرد به کشورهای 1+5 به روشنی اعلام کرد که اگر آنها آمادگی لازم برای به رسمیت شناختن برنامه غنی‌سازی ایران را ندارند بهتر است به هیچ وجه وقت یکدیگر را برای شروع مذاکرات تلف نکنیم، زیرا شرط شروع مذاکره از سوی ایران این بود که کشورهای 1+5 آمادگی به رسمیت شناختن برنامه هسته‌ای ایران را داشته باشند.

عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران گفت: یکی دیگر از محورهای مورد تاکید ایران این بود که باید تحریم‌های ظالمانه شورای امنیت و تحریم‌های یک جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران متوقف و لغو شود و اگر کشورهای غربی بخواهند این تحریم‌ها را وضع کنند چشم اندازی در زمینه هسته‌ای از نظر ما وجود نخواهد داشت.

وی تصریح کرد: این دو محور از همان روز اول مد نظر ایران بود و امروز با افتخار می‌توانیم، اعلام کنیم که در هر دو زمینه کشورمان با عنایات الهی که حاصل مقاومت‌ها و رشادت‌های ملت بزرگ ایران بوده است این دو هدف به دست آمد.

بعیدی‌نژاد درباره برخی اظهارنظرهای تند مقام آمریکایی در خصوص برخی محدودیت‌های ایران طبق برجام و زمان دقیق پایان این محدودیت‌ها گفت: اظهارات مقامات آمریکایی طی روزهای بعد از برجام ناظر بر آرام‌ کردن فضای داخلی این کشور و برای آرام کردن جناح‌های تند داخل ایالات متحده و جناح‌های موجود در کنگره آمریکا است، زیرا آنها نقش مهمی برای تصمیم‌گیری درباره مجموعه مذاکرات دارند. در این راه لابی‌های تندرو در ‌آمریکا مانند صهیونیست‌ها مکرراً تلاش دارند توافق اخیر را بد معرفی کرده و ضعف‌های آن را برجسته کنند لذا توضیحات مقامات آمریکایی برای آرام کردن این محافل صورت می‌گیرد و نباید این اظهارات را به معنای محتوای تفاهم تلفی کرد.

وی افزود: امروز این تفاهم رسماً منتشر شده و حتی ترجمه فارسی آن نیز در اختیار همگان برای مراجعه است، لذا همه مردم می‌توانند اظهارات طرف غربی را با متن تفاهم مقایسه کنند ضمن اینکه هم‌اکنون در صحنه بسیار شفافی قرار داریم.

عضو تیم مذاکره‌کننده ایران خاطرنشان کرد: اظهارات صورت گرفته مقامات غربی اظهارات مبهمی است که فقط برای مصرف داخلی آن کشورها ایراد می‌شود لذا باید بگوییم که هیچ ابهامی در تفاهم وجود ندارد.

وی درباره پایان محدودیت‌های ایران نیز خاطرنشان کرد: در برجام به وضوح دوره تفاهم 10 ساله عنوان شده است، بنابراین بعد از 10 سال کل موضوع ایران از دستور کار شورای امنیت خارج می‌شود و بعد از این مدت 10 سال جمهوری اسلامی تعهدی را براساس برجام نخواهد داشت مگر مواردی که در خود برجام پیش‌بینی شده است.

بعیدی‌نژاد افزود: دوره زمانی و محدودیت‌ها در برجام کاملاً مشخص است و بعد از این دوره هیچ محدودیتی وجود نخواهد داشت.

بعیدی‌نژاد درباره مرجع تعیین‌کننده برای بازگشت احتمالی تحریم‌ها گفت: این موضوع مهمی است که طی روزهای اخیر توسط رسانه‌ها در ایران به آن بسیار زیاد پرداخته شده است.

وی افزود: حضوری که به نام نقد تفاهم و احتمال اقداماتی که بعداز نقض تفاهم متصور است نباید ما را بر این بدارد که فکر کنیم این تفاهم پایدار نیست و طرفین با اینکه جوهر تفاهم خشک نشده بر روی نقد آن صحبت می‌کنند.

بعیدی‌نژاد اظهار داشت: بعد از مذاکرات طولانی و نفس‌گیر که در سطح ایران و کشورهای 1+5 برگزار شد و نیروی خیلی زیادی از سوی همه کشورها برای عبور از موانع برای حصول تفاهم گذاشته شده است به نظر نمی‌رسد که منطقی باشد که طرفین تفاهم به بهانه‌های واهی به سراغ نقض تفاهم بروند یا اگر به دنبال آن باشند که اتهام واهی را نسبت به طرف مقابل مطرح کنند سریعا به سمت نقض بروند.

عضو تیم مذاکره‌کننده ایرانی خطارنشان کرد: اگر چنین سناریویی را ما مدنظر داشته باشیم مفروض و مقدماتی که مذاکرات شکل گرفته انطباق ندارد.

بعیدی‌نژاد اظهار داشت: اینکه دولت آمریکا با فشار زیادی که از سوی لابی‌های صهیونیستی و اسرائیل و کنگره در مذاکرات حضور پیدا و سعی کرد موانع را پشت سر بگذارد و در برابر خواسته های آنها مقاومت کند. نظر می‌رسد که آنها به راحتی به دنبال آن نیستند که نقض تفاهم دهند ولی احتمال نقض به عنوان پیش‌بینی حقوقی و سیاسی در نظر گرفته شده است که نمی‌تواند این تفاهم نسبت به نقض ساکت باشد.

وی افزود: این احتمال نباید ما را نگران کند که طرفین به دنبال بهانه‌گیری برای نقض تفاهم هستند زیرا هم‌اکنون بیشترین تحریم‌ها علیه ایران وجود دارد و کشورهای 1+5 به لغو همه تحریم‌ها در روز اجرای تفاهم تن دادند لذا منطقی نیست که ما فکر کنیم که آنها به دنبال بروز نقض احتمالی بخواهند به تحریم‌های گذشته ایران بازگردند چراکه همه ابزارهای لازم را هم‌اکنون در اختیار دارند ولی تمام این موارد را هم‌اکنون کنار گذاشته‌اند.

وی با بیان اینکه احتمال نقض این تفاهم وجود دارد افزود: مقامات جمهوری اسلامی ایران در عالی‌ترین سطح اعلام کردند که ایران به هیچ وجه به دنبال نقض تفاهم نخواهد بود و کاملا به تعهدات خود اصرار داشته و به آن پایبند هستیم البته نگرانی ما در این زمینه مربوط به طرف مقابل و تعهداتش است ولی اگر این تفاهم بخواهد نقض شود ساز و کاری در برجام برای آن پیش‌بینی شده است که در ابتدا در کمیسیون مشترک احتمال نقض بررسی خواهد شد ضمن اینکه ساز و کار طولانی برای آن در نظر گرفته شده است و طرفین از طریق آن ساز و کار اطمینان خواهند داشت که این نقض جدی و فاحش است و پس از اینکه تمام روش‌های لازم سپری و تمام ساز و کارها به کار گرفته و حتی جلسه وزرای خارجه برگزار شد اگر باز هم امکان حصول تفاهم وجود نداشت نهایتا بعد از یک دوره طولانی به شورای امنیت ارجاع داده می‌شود که البته در آنجا هم ساز و کاری در نظر گرفته شده است ولی اگر نهایتا طرفین نتوانند درباره احتمال نقض به نتیجه برسند این امکان از نظر احتمالات وجود دارد که طرف مقابل به تحریم‌های ایران بازگردد و ایران هم به برنامه گذشته خود در زمینه هسته‌ای بازگردد البته فکر نمی‌کنم هیچ یک از طرفین خواستار چنین وضعیت باشند.

بعیدی‌نژاد درباره اینکه آیا ایران تعهدی برای قبول پروتکل الحاقی و بازرسی از مراکز نظامی به طرف مقابل داده است گفت: PMD به مسائل گذشته‌ای مربوط می‌شود که برخی از کشورها در اسنادی که با آژانس ارائه کرده‌اند جمهوری اسلامی ایران را متهم به فعالیت‌های نظامی هسته‌ای کردند.

وی افزود: این اتهام همواره از سوی جمهوری اسلامی ایران رد شده است. در چارچوب سیاست فشاری که به موازات قطعنامه‌های شورای امنیت توسط کشورهای دائم مطرح شده است موضوع اتهامات گذشته در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران بیان شدها ست.

بعیدی‌نژاد اظهار داشت: یکی از دستاوردهای مهمی که در این دور از مذاکرات به دست آمده این است که در کنار مذاکرات اخیر درباره بحث‌های گذشته و اتهامات آنها به رایزنی پرداختیم.

عضو تیم مذاکره‌کننده ایران گفت: اتهامات ایران سابقه بیش از 10 ساله دارد که پرونده قطوری در آژانس توسط همین کشورها علیه ایران طراحی شده است و علی‌رغم اینکه تلاش‌های زیادی در دوره‌های مختلف برای پاسخ به این اتهامات صورت گرفته است اما موفقیت چندانی دراین کار حاصل نشده است زیرا متاسفانه آژانس دراین رابطه مشی سیاسی اتخاذ کرده و با فشار کشورهیا دائم شورای امنیت و با اعمال برخی فشارها از سوی کشورهای غربی متاسفانه آژانس با مشی فنی برای حل این موضوع به سمت ایران نیامده است.

بعیدی‌نژاد خاطرنشان کرد: این پرونده قطور شده و کسانی که از نظر کارشناسی با ابعاد این پرونده آشنایی دارند همواره این تصور را داشته‌اند که زمانی را در آینده نزدیک برای حل و فصل آن با توجه به ابعاد سیاسی فراوان آن متصور نیستند.

وی افزود: یکی از جمع‌بندی‌هایی که در کنار مذاکرات بین کانال مذاکراتی ایران، 1+5 و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت گرفت این است که مسائل مربوط به گذشته حل و فصل شود و بتوانیم از یک مانع بزرگی که در رابطه بین ایران و آژانس ایجاد شده است عبور کنیم.

وی تصریح کرد: اینکه گفته می‌شود برای حل این موضوع، بازرسی از تاسیسات نظامی ایران صورت گیرد غلط است زیرا باید تاکید کنم همانطوری که مقام معظم رهبری و دیگر مقامات عالی نظام همواره تاکید فرموده‌اند جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه بازرسی از تاسیسات نظامی خود را نخواهد پذیرفت البته این موضوع نه به دلیل لجاجت و اعمال فشار است بلکه منطق این عدم پذیرش این است که مبنای بازرسی توسط آژانس فعالیت هسته‌آی کشورها است ولی چون ایران در تاسیسات نظامی خود هیچ گونه فعالیت هسته‌ای ندارد هیچ توجیهی هم از سوی آژانس پذیرفتندی نیست که از تاسیسات نظامی ایران بازرسی به عمل بیاید و باز هم تاکید می‌کنم این امر نه به دلیل لجاجت و نه به دلیل مخفی‌سازی است که بخواهیم آژانس بازرسی از تاسیسات نظامی ایران را رها کند ولی چون این موضوع یک اصل مسلم و مبنای حقوقی دارد.

وی خاطرنشان کرد: دلیل مردود دانستن بازرسی از تاسیسات نظامی ایران این است که هیچ نوع زمینه‌ای برای انجام بازرسی از تاسیسات نظامی ایران وجود ندارد که بخواهد صورت گیرد و ما این موضوع را مردود می‌دانیم ضمن اینکه به هیچ وجه رفتار استثنایی با ایران را نمی‌پذیریم.

وی افزود: انتظار ایران از آژانس این است که یک مشی فنی که البته انتظار همه جهان از آژانس است را در پیش گیرد و در این زمینه آمادگی خود را برای حل مسائل گذشته به ایران اثبات کند.

بعیدی‌نژاد درباره باز طراحی راکتور آب سنگین اراک نیز اظهار داشت: یکی از دستاوردهای بزرگ فنی و صنعتی ایران در مذاکرات حفظ ماهیت آب سنگین راکتور اراک است زیرا اصرار زیادی از سوی کشورهای غربی وجود داشت که این راکتور تغییر ماهیت داده و از یک راکتور آب سنگین به راکتور آب سبک تبدیل شود.

وی گفت: مبنای تغییر راکتور سنگین آب اراک راکتور آب سبک از سوی کشورهای غربی این بود که راکتور آب سنگین به دلیل طراحی و راه‌اندازی مقدار زیادی پلوتونیوم تولید می‌کند و این موجب نگرانی ماست و برای اینکه مقدار پلوتونیوم تا حدی که برای تولید سلاح هسته‌ای مناسب نباشد کاهش پیدا کند لازم است. این راکتور به راکتور آب سبک تبدیل شود.

بعیدی‌نژاد خاطرنشان کرد: یکی از هنرهای فنی دانشمندان هسته‌ای ایران این بود که طرحی را ارائه کنند که راکتور آب سنگین اراک بتواند ماهیت آب سنگین خود را حفظ کرده و مقدار پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاهش پیدا کند تا حدی که نگرانی برای تولید پلوتونیوم لازم برای ساخت سلاح هسته‌آی وجود نداشته باشد.

وی افزود: کشورهای غربی و به خصوص آمریکا با تیم‌های متخصص با ایران مذاکرات خود را شروع کردند تا به ما ثابت کنند از نظر فنی چنین اقدامی غیرممکن است و به ما می‌گفتند امکان ندارد راکتوری آب سنگین باشد ولی مقدار پلوتونیوم آن کاهش پیدا کند ولی خوشبختانه دانشمندان هسته‌ای ما به عنوان یکی از شاهکارهای فنی خود طرحی را ارائه کردند که مقدار پلوتونیوم تولیدی کاهش پیدا کرده و ماهیت آب سنگین نیز حفظ شد و با توجه به اینکه این پیشنهاد ایران دارای قدرت فنی بسیار بالایی بود و طرف مقابل نیز مقاومت بسیار زیادی برای عدم قبول آن داشت اما نهایتا به نتیجه تخصصی و ارزیابی فنی پیشنهاد ایران تن داد و پیشنهاد دانشمندان ایرانی به عنوان محصول مذاکرات مورد تایید قرار گرفت.

بعیدی‌نژاد گفت: متن تفاهمی که قابل حصول و دسترسی است ضمیمه‌ای دارد که در آن همکاری‌های هسته‌ای بین ایران و 1+5 وجود دارد که در آن آمده طرفین در خصوص ساخت راکتورهای جدید همکاری کنند و ایران در دور جدید به ساخت و طراحی راکتورهای جدید بپردازد و هیچ محدودیتی نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه صنعت هسته‌ای ابعاد و جنبه‌های مختلفی دارد که به دلیل شرایط چند سال گذشته به برخی از آنها بیشتر پرداخته و پیشرفت زیادی داشته‌ایم، اما برخی جنبه‌های هسته‌ای آنطور که باید توسعه نیافته و به نسبت کشورهای تولیدکننده هسته‌ای ما کشور جوانی هستیم، یادآور شد: ما می‌توانیم از این پس در تمامی زمینه‌های هسته‌ای همکاری گسترده‌ای داشته باشیم. از جمله پزشکی هسته‌ای و ایزوتوپ‌های پایدار که در کشاورزی و صنایع کاربرد زیادی دارند و برخی جنبه‌های دیگر که می‌تواند صنعت کشور را متحول کند.

عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران ادامه داد: در ضمیمه 3 برجام عرصه‌های تعریف می‌شود که طرفین می‌توانند با یکدیگر همکاری داشته باشند.

بعیدی نژاد در خصوص قطعنامه اخیر شورای امنیت و برداشته شدن 6 قطعنامه تحریمی علیه ایران گفت: این یکی از موضوعات مهم است. شورای امنیت از نظر کشورهای عضو دائم، نقشی محوری در حل و فصل مسائل بین‌المللی دارد و هیچگاه حاضر نمی‌شود در خصوص هویت و جایگاه خود با دیگران به مذاکره بنشیند، اما برای اولین بار دیدیم که شورای امنیت که 6 قطعنامه علیه ایران وضع کرد که در آن توقف غنی‌سازی، توقف تاسیسات فردو و بسیاری عرصه‌های دیگر که مجموع آنها 60- 70 صفحه تحریم است خواسته بود، بدون اینکه ایران به یکی از آنها تن دهد با خود اعضای دائم شورای امنیت مذاکراتی را آغاز می‌کند و تفاهمی انجام می‌گیرد که خلاف خواسته‌های آنهاست که ادامه غنی‌سازی، توسعه و ... است. این یک دستاورد بزرگ است که در طول تاریخ معاصر سابقه نداشته و مرهون فداکاری‌های ملت ایران است.

وی با بیان اینکه تحریم‌ها علیه کشورها در شورای امنیت تنها زمانی پایان یافته که آن کشورها، یا خواسته‌های شورا را عمل کرده‌اند یا مورد حمله قرار گرفته‌اند، خاطرنشان کرد: اما ما در فرایند مذاکرات، خواسته‌های خود را به شورای امنیت تحمیل کردیم و آنها تحریم‌های خود را لغو کردند.

عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران در خصوص سفر مقامات و هیئت‌های غربی و ویژگی‌های ایران نیز گفت: جمهوری اسلامی کشوری بزرگ و قدرتمند است که در موقعیت ژئوپلتیک مهمی قرار دارد و ما از حضور این هیأت‌ها ذوق‌زده نیستیم چرا که به جایگاه ژئوپلتیکی و تاریخی ایران آگاه هستیم. این کشورها که سال‌هاست خود را از ایران محروم کرده‌اند، امروز خودشان را نزدیک می کنند تا از زمینه‌های همکاری استفاده کنند. ما نیز با اعتماد به نفس روابط را بررسی و رابطه سالم را با همه کشورها جز برخی از آنها خواهیم داشت.