مرحله «ما بعد دبه»

جام جم آنلاین: «مرحله ما بعد دبه»عنوان سرمقاله روزنامه وطن امروز به قلم مهدی محمدی است که در آن می خوانید؛ شواهد نشان می دهد مذاکرات هسته ای اکنون در مرحله مابعد دبه به سر می برد. این تعبیر شاید کمی سبک جلوه کند ولی کاملا دقیق است. آمریکایی ها در آخرین دور مذاکرات هسته ای، حداقل درباره 4 موضوع فردو، تحریم، تحقیق و توسعه و بازرسی ها، حتی از فکت شیت خود فراتر رفته اند. بیش از یک ماه است در محیط نخبگانی کشور روشن شده چارچوب لوزان قابل دفاع نیست و باید اصلاح شود. حالا آنچه در حال رخ دادن است این است که نه فقط این چارچوب بهبود نخواهد یافت، بلکه آمریکایی ها درصدد هر چه بدتر کردن آن - تا جایی که بتوانند - هستند. در اینجا ضرورتی به ورود بیش از حد به جزئیات وجود ندارد. مساله این است: 1- آمریکایی ها می خواهند چارچوب لوزان را بدتر کنند. 2- حتی اگر درخواست های فعلی آنها پذیرفته شود، باز هم تضمینی نیست که فردا درخواست های بیشتری را مطرح نکنند. 3- آنچه در لوزان تفاهم شد، بویژه در 2 بخش تحریم ها و بازرسی ها، با منافع ملی ایران فاصله ای قابل توجه دارد، چه رسد به اینکه چارچوب لوزان با یک چارچوب فاجعه بارتر جایگزین شود. سوال مهم این است که چرا این اتفاق رخ داده است. نخست باید توجه کرد این بار اول نیست که آمریکایی ها چنین می کنند. این اساسا یک سبک مذاکره آمریکایی است که مواضع مذاکراتی خود را با تحلیلی که از وضعیت بین المللی و همچنین میزان استواری طرف مقابل دارند تطبیق داده و تغییر بدهند. وقتی با آمریکا مذاکره می کنید، هر دور مذاکره می تواند نوعی «مذاکره از آغاز» باشد. خلق و خوی آمریکایی به گونه ای است که به خود اجازه می دهد هر بار که از راه رسید حرفی متفاوت با آنچه قبلا گفته بود بر زبان بیاورد و هیچ نگران نباشد که به این ترتیب یک مذاکره واقعی رخ نخواهد داد. به عبارت دیگر، از آنجا که آمریکا در پی دیکته است نه مذاکره، چندان برایش فرقی نمی کند که متهم به بی ثباتی در مواضع شود. دوم، واضح است که دولت آمریکا تصور می کند همچنان می تواند امتیازهای بیشتری از دولت ایران بگیرد. محاسبه آمریکایی ها این است که دولت در ایران ـ مطابق آنچه خود در این 2 سال مکررا گفته ـ بشدت نیازمند مذاکرات است و هیچ توافقی را بدتر از توافق نکردن نمی داند. علاوه بر این، آمریکایی ها فکر می کنند یا دولت در ایران امتیازهای مدنظر آنها را فراهم کرده و ارائه خواهد داد یا اینکه در حاکمیت بر سر مقصر شکست مذاکرات هسته ای نوعی شقاق ایجاد خواهد شد. منشأ این اشتباه محاسباتی هر چه باشد -که بی گمان آدرس های اشتباهی که اعضای دولت به بیرون کشور ارسال کرده اند نقشی مهم در شکل گیری آن داشته است- واضح است که در صورت تداوم، بنیاد مذاکرات را تخریب خواهد کرد. و سوم، سر جای خود این بحثی مفصل است که آمریکا در حال ایجاد یک چارچوب ژئوپلیتیک برای گنجاندن توافق هسته ای درون آن است. هدف اصلی این چارچوب هم آن است که توافق هسته ای را بدل به ابزاری برای کاهش مستمر قدرت منطقه ای ایران کند. بحث درباره جزئیات این چارچوب موضوع این نوشته نیست ولی اگر بپذیریم که بخشی از فرآیند شکل گیری این چارچوب اطمینان دهی به متحدان منطقه ای آمریکا درباره تبعات ژئوپلیتیک توافق هسته ای است، منطقی است که آمریکا تحت فشار سعودی و اسرائیل پارامترهای توافق خوب از دید خود را سختگیرانه تر کرده باشد. در مجموع، شواهد نشان دهنده آن است که مذاکرات هسته ای به سمت نوعی «مرگ ناگهانی» پیش می رود. خوشبختانه دبه کردن آمریکا در مذاکرات، در زمانی رخ می دهد که مردم ایران بسیار بیش از هر زمان دیگری پس از انتخابات خرداد 92، به آمریکا بی اعتماد هستند. ضرورت اصلاح چارچوب لوزان اکنون به یک گفتمان ملی تبدیل شده است. بویژه اینکه مردم ایران دریافته اند توافق هسته ای نه فقط تحریم ها را سبک تر نخواهد کرد، بلکه با مستقر کردن یک رژیم ویژه بازرسی در ایران، امنیت آنها را هم به طور اساسی به خطر خواهد انداخت. ایران ظرف 5 هفته آینده می تواند بهترین تصمیم را با کمترین هزینه بگیرد.