کمک‌ به داعش با عنوان اشتباه محاسباتی

مهر: حسین امیرعبداللهیان معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه در همایش «نظام بین‌الملل، تحولات منطقه‌ای و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» که صبح امروز در دانشگاه علامه برگزار شد، با اشاره به اینکه در سه بخش وضع موجود در غرب آسیا و شمال آفریقا، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مسائل منطقه و اقداماتی که جمهوری اسلامی در قبال تحولات پرشتاب و پییده منطقه انجام می دهد، مطالبم را عنوان می کنم، اظهار داشت: غرب آسیا پرتنش ترین سال های پس از جنگ سرد را طی می‌کند و ویژگی های خاص خود را در تحولات منطقه دارد. اولین ویژگی این است که تحولات پرشتاب و سریع است. وی به ویژگی های دیگر اشاره کرد و گفت: ویژگی دوم پیچیدگی و سوم اینکه مداخلات فزاینده خارجی در تحولات منطقه وجود دارد و برای برون رفت از مشکلات هر یک از کشورها بدون نقش آفرینی بازیگران خارجی چشم انداز روشنی دیده نمی شود و ویژگی چهارم این است که انبوهی از مطالبات متراکم مردمی در کشورهای غرب آسیا وجود دارد که باعث شده همچنان پدیده بیداری اسلامی یا بهار عربی علی رغم فراز و فرودهایی که در کشورهای مختلف وجود دارد، به مسیر خود با مشکل و چالش ادامه دهد. امیرعبداللهیان ادامه داد: ویژگی دیگر از مختصات منطقه غرب آسیای امروز ما گسست عمیق میان مذاهب است که از ویژگی هایی است که خطراتی را برای منطقه ایجاد می کند که از جمله آن می توان به تشدید افراط گرایی اشاره کرد. معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه تصریح کرد: حداقل در ارتباط با غرب آسیا به نظر می رسد نظم جهانی از دایره کنترل هژمونی بیرون رفته و قواعد بازی تغییر کرده است. آنچه را که در عمل از تحولات منطقه در عراق، سوریه، مصر، یمن و بحرین شاهد هستیم، این است که قواعد بازی به نوعی بازی بی قاعده تبدیل شده است. وی توضیح داد: این به آن مفهوم است که علی رغم فهم دقیق نسبت به خطرات تروریست بازیگران خارجی از تروریسم استفاده ابزاری و واقعی می کنند برای پیشبرد اهداف خود و در مقطع فعلی شاهد هستیم که آمریکا ائتلافی را با حضور ۶۰ کشور برای مبارزه با داعش در عراق و سوریه تشکیل داده است، اما حقیقتا آنچه را که مشاهده می کنیم و دستگاه های اطلاعاتی داخل کشورهای منطقه بیان می کنند، حاکی از آن است که آمریکا از طرفی برای مبارزه با داعش ائتلاف تشکیل داده است، اما اقدام عملی که انجام می دهد، صرفا مدیریت داعش است. امیرعبداللهیان ادامه داد: در اخباری که شنیده می شود هواپیماهای نظامی آمریکایی در عراق و سوریه پکیج های تسلیحاتی و غذایی را برای مناطقی پرتاب می کنند که در آن مناطق صرفا نیروهای داعش در آخرین مرحله محاصره و سقوط قرار دارند و این کمک رسانی به آنها صورت می گیرد. معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ادامه داد: هر بار که ما از کانال های دیپلماسی چه خودمان و چه متحدانمان از آمریکایی ها در این باره سوال کرده ایم، پاسخ داده اند که اشتباه محاسباتی بوده است، اما اشتباه محاسباتی در زمانی که قرار بوده نقطه ای در شمال عراق که داعش وجود داشته، هدف قرار بگیرد در مرکز عراق هدف می شود و این فاصله ۸۰۰ تا ۹۰۰ کیلومتر است به نظر ممکن نمی رسد، ۵۰ تا ۱۰۰ و حتی ۲۰۰ کیلومتر اشتباه قابل اغماض است نه بیشتر از آن. وی گفت: بازی بی قاعده، تحولات و مناسبات منطقه از سوی بازیگران خارجی حاکم می شود که نمونه دوم آن خطر بی دولت سازی در یمن است که تجربه آن در لیبی و سومالی در سال های گذشته وجود داشته است، اما بازیگران و قدرت ها برای پیشبرد اهداف خود به راحتی از قواعد متعارف بازی عبور می کنند و با نوعی بازی بی قاعده به دنبال آن هستند که نظم و ترتیبات جدیدی حاکم کرده و آینده مطلوب برای خود را در منطقه رقم بزنند. امیرعبداللهیان به ویژگی بعدی منطقه غرب آسیا که اکنون چهار سال است با آن روبرو هستیم، اشاره و بیان کرد: در این سال‌ها تخریب و آشوب در منطقه مسلط بوده است. تغییر و تحول بر پایه عزت، کرامت و آزادی مردم در قالب بیداری اسلامی و بهار عربی دنبال می شود. آشوب و تخریب بر پایه افراط گرایی و جهالت دینی دنبال می شود به معنای دیگر منطقه شاهد قالب های نوینی از افراط و خشونت شده که ایدئولوژی و تکنولوژی را به هم پیوند زده و خطرات مضاعفی را متوجه صلح و ثبات و امنیت بر منطقه می کند. معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ویژگی دیگر را تجربه شبکه های اجتماعی و استفاده از این شبکه ها دانست و گفت: این تجربه در مصر، تونس، یمن و بحرین به شکل گیری ائتلاف ها و طرح مطالبات مردم از طرق دموکراسی کمک کرد، اما متاسفانه بعدها این شبکه ها مورد استفاده گسترده گروه های افراط گرا و تروریست ها قرار گرفت و تبدیل به یکی از معضلات در عرصه امنیت در منطقه ما و البته عرصه جهانی استفاده حرفه ای از این ابزارها شد که در راستای ترویج افراط گرایی و خشنونت و جذب حداکثری جوانان مورد استفاده قرار می گیرد. وی ادامه داد: ویژگی بعدی منطقه ای ما دولت های ضعیف و ناکارآمد است که این دولت ها فرصت را برای بازیگران افراط گرا در منطقه ایجاد کردند و شرایط را پیچیده کردند. رقابت استراتژیک میان کشورهای منطقه روزبه روز در حال شدت گرفتن است و متاسفانه این رقابت ها توسط برخی بازیگران رنگ تاریخی و مذهبی به خود گرفت و با شعارهای مذهبی توانستند افرادی را از اقصی نقاط اروپا، آسیا و آفریقا به سمت خاورمیانه و غرب آسیا جذب کنند. بازیگران دولتی چه در بـُعد مثبت و چه منفی تاثیرگذاری بالایی دارند. امیرعبداللهیان تاکید کرد: از نگاه ما در بـُعد مثبت، نقش‌آفرینی حزب الله و حماس است و بازیگران در بـُعد منفی که جبهه النصره و داعش هستند. همه اینها از بازیگران تاثیرگذار هستند هر چند گروهی در راستای صلح، ثبات و امنیت کار می‌کنند و گروهی در راستای تعارض به آن. معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه اضافه کرد: داعش نمونه افراط شبهه نظام مند است. آنچه از داعش مشاهده می کنیم عمدتا صحنه هایی از قتل، کشتار و بی نظمی است که با وجود همه این بی نظمی ها آنها تلاش دارند که به نوعی نظم خودخوانده را با توجه به سهم نادرست خود از اسلام ارائه دهند و به نوعی مدیریت محلی و منطقه ای را اعمال کنند. وی تاکید کرد: با همه این ویژگی ها که منطقه خاورمیانه دارد مردم این منطقه به جنبش های اصلاح‌طلبی روی آوردند و این جنبش ها علی رغم افت و خیزهایی که وجود دارد مسیر طبیعی خود را دنبال می کند و واقعا خواسته مردم و افکار عمومی در منطقه خاورمیانه که عمده آن را مسلمانان تشکیل می دهند، مطالبات بر مبنای عزت، احترام و آزادی است و نه خلافت داعش در سرزمین هایی که توسط برخی گروه های افراطی است دامن زده می شود. امیرعبداللهیان در بخش دوم سخنرانی خود به نگاه جمهوری اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی نسبت به تحولات منطقه اشاره کرد و اظهار داشت: رویکرد جمهوری اسلامی ایران تعامل سازنده و گفتگو بر مبنای راهبرد برد برد است و این نگاه را یک مجموعه بهم پیوسته در طرح آقای روحانی موسوم به جهان علیه خشونت و افراط گرایی مشاهده می کنیم که در این چارچوب بیان شد و ویژگی بارز منطقه ما این است که مردم منطقه عمدتا مسلمان هستند و روح اسلام ضد افراط و تفریط است و همه طرف ها را به تعادل تشویق می کنند و همه ما را در مسیر صلح قرار می دهند. لذا در این چارچوب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه دنبال می شود که کرامت مردم در منطقه تعامل سازنده و همکاری مدنظر است. معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه تاکید کرد: اما اینکه چه اقداماتی به عنوان جمهوری اسلامی ایران در این تحولات پیچیده و شتابان انجام می دهیم، باید به صراحت عرض کنم که ما در تمام حوزه هایی که در غرب آسیا با نوعی ریزش و طرح مطالبات مواجه هستند، ایران دارای نفوذ است و ما از نفوذ خود در سال های گذشته تلاش کرده ایم حداکثر استفاده را برای تامین حداکثری امنیت ملی و منافع ملی کشور استفاده کنیم. نگاه راهبردی و کلان یک بـُعدش تامین حداکثری امنیت و منافع ملی و بـُعد دیگر آن تامین مصالح جهان اسلام است و وظایف جمهوری اسلامی ایران نسبت به مصالح جهان اسلام در منطقه. وی گفت: همه تلاش جمهوری اسلامی ایران این بوده و هست که سیاست دوگانه و غیراستاندارد دنبال نشود و نسبت به تحولات منطقه از تونس و مصر در شمال آفریقا تا یمن در جنوبی ترین منطقه خلیج فارس سیاست واحد و مبانی مشترکی را دنبال می کنیم که تحت عنوان دموکراسی سازی به عنوان یکی از اصول سیاست خارجی ما در قبال این تحولات است. امیرعبداللهیان ادامه داد: تقویت روند مبارزه با تروریسم هم برای امنیت منطقه و هم برای امنیت مرزهای خودمان یکی از راهکارها و سیاست های اصولی ما است که دنبال می کنیم. پیگیری راهکار گفتگوی ملی موثر و توافق بین همه طرف ها و بازیگران داخلی محور دیگری است که در سیاست خارجی در قبال تحولات منطقه دنبال می شود و مخالفت با مداخله خارجی و نقش‌آفرینی خارجی و اینکه در مکانیزم ها و راهکارهای سیاسی نقش بازیگران خارجی دیده شود، بحث دیگری است، اما مداخلات بازیگران خارجی و تاثیرات منفی آن همواره مورد مخالفت جمهوری اسلامی ایران بوده و ایران مکانیزم هایی را دنبال کرده است که این اتفاق نیفتد. معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه افزود: در بحث هایی که گاها آمریکایی ها در گفتگوهای مستقیم و یا غیرمستقیم مطرح می کنند، این است که آنها به صراحت بیان می کنند برخی مقامات عراقی به ما می گویند جمهوری اسلامی ایران مایل نبود نیروهای نظامی آمریکا در عراق بماند و این یکی از عوامل مهمی بود که ایران از دوستان خود در عراق خواست که آمریکایی ها از عراق خارج شوند. این واقعیت درست نیست جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کرده که حضور آمریکا در افغانستان و عراق و همسایگی خود به شکل نظامی و با وضعیتی که در سال های بیش از یک دهه گذشته شاهد بودیم، مخالف امنیت منطقه، صلح و ثبات در منطقه و امنیت مرزهای خود می دانیم و علی رغم اینکه حتی برخی دوستانمان در عراق تصور می کردند تداوم حضور آمریکایی ها در عراق می تواند امنیت آنها را تامین کند، جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد دوستان را در عراق قانع کند که باید شما ارتش و دستگاه امنیتی توانمندی داشته باشید و ساختارهای خود را تقویب کنید و از وابستگی به نظامیان آمریکا خود را رها کنید که در غیر این صورت در آینده فرصت را از دست خواهید داد. وی تصریح کرد: آنچه را که به عنوان مبانی کشورمان در حوزه سیاست خارجی در منطقه بیان کردم شامل همه کشورها می شود. برخی ها به ما می گویند که سیاست شما در سوریه و بحرین متعارض است در سوریه به دنبال حفظ بشار اسد و در بحرین به دنبال حذف پادشاه هستید. ما در سوریه و بحرین و سایر کشورهای منطقه حقیقتا سیاست واحدی را دنبال می کنیم. امیرعبداللهیان گفت: در هر دو کشوری که به‌عنوان نمونه بیان کردم در سوریه و بحرین گفتگوی ملی، راهکار سیاسی و عدم مداخله خارجی را تشویق می کنیم و اینکه بالاخره همه گروه ها و طرف های موثر در آینده سیاسی کشورها بتوانند نقش خود را ایفا کنند و نسبت به آینده سیاسی این کشورها نیز باید در یک روند منطقی، دموکراتیک و آرام مردم این کشورها تصمیم بگیرند. معاون وزیر امور خارجه با اشاره به حضور برخی از دوستان روسی در این همایش اظهار داشت: دوستان خوب ما و مقامات سیاسی روسیه در قبال تحولات منطقه در ابتدا سیاست دقیق و درستی را اتخاذ نکردند و نتیجه این شد که در لیبی، آمریکایی ها و غربی ها از دوستان روس ما سبقت گرفتند و بر خلاف آنچه که در شورای امنیت تصویب شده بود، شرایط لیبی را به سمت دیگری سوق دادند. امیرعبداللهیان تصریح کرد: این نکته مساله مهمی در نگاه منطقه ای روسیه در قبال تحولات در سوریه شد که در پی رایزنی ها و گفتگوهای مستمری که با دوستان روس برقرار کردیم، توانستیم سیاست واقع بینانه ای را نسبت به منطقه در روسیه رقم بزنیم. نقش روسیه در جلوگیری از افراط گرایی و تروریسم به دولت ها و جریان های موثر چه در سطح سیاسی، میدانی و چه در سطح بین المللی در راستای نوعی کمک به مدیریت منطقه برای رسیدن به صلح، ثبات و امنیت کمک می کند که در طول حدود ۳ سال گذشته متفاوت بوده است که نمونه های آن را در سوریه، مصر و اخیرا یمن شاهد بوده ایم.