ترکیه گروگان خود خواسته داعش/ پیش‌بینی «بشار اسد» درباره ترکیه به وقوع پیوست

سرویس سیاسی «فردا»؛‌ بی تردید برای دشمنان و مخالفان داخلی و خارجی بشار اسد رییس جمهور سوریه بسیار دشوار است که به چشم خود ببینند پیش بینی ها و تحلیل های او به واقعیت پیوسته و درست از آب درآمده است. پرزیدنت اسد در ماه اکتبر سال گذشته در مصاحبه ای با یکی از شبکه های تلویزیونی ترکیه گفته بود:" این غیرممکن است که بتوان تروریسم را به عنوان کارت بازی مورد استفاده قرار داد زیرا تروریسم مانند عقربی است که در اولین فرصت ممکن انگشت شما را نیش خواهد زد". رییس جمهور سوریه در آن مصاحبه ضمن متهم کردن دولت ترکیه به پشتیبانی از تروریست های جهادی در سوریه پیش بینی کرد:" تروریست ها در آینده نزدیک ترکیه را نیز تحت تاثیر قرار خواهند داد و ترکیه به این خاطر بهای گزافی را خواهد پرداخت". و حال یعنی بیش از هشت ماه پس از آن مصاحبه، تروریست های گروه دولت اسلامی عراق و بلاد شام یا همان داعش 49 شهروند ترکیه را در شهر اشغال شده موصل عراق به گروگان گرفته اند و در میان آنان سرکنسول ترکیه در این شهر یعنی همان فردی که سابقا یکی از مشاوران بلندپایه رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه بود نیز دیده می شود. پس از این گروگان گیری احمد داود اوغلو وزیر خارجه ترکیه سفر خود به ایالات متحده آمریکا را لغو کرد و دولت آنکارا دو نشست اضطراری تشکیل داد و از ناتو تقاضای نشست فوق العاده کرد. دولت ترکیه تا مدت ها این مساله را حق خود می دانست که تروریست های جهادی و غیره را علیه بشار اسد رییس جمهور سوریه سازماندهی کند اما امروز خود ترکیه در واقع قربانی این تروریست ها شده است. از قرار معلوم پیش بینی بشار اسد کاملا منطقی بود و حال آن عقرب نیش خود را درآورده و زهرش را بر پیکر ترکیه می ریزد. مرزهای جنوبی ترکیه هزار کیلومتر طول دارد و آشکارا آسیب پذیر است و هر رویداد یا هر درگیری در این منطقه به سرعت به سراسر کشور سرایت می کند. در این منطقه نه تنها نیروهای اسد و تروریست های به اصطلاح جهادی بلکه کردهای مسلح گروه پ.ک.ک و KCK و همین طور تروریست های داعش و جبهه نصرت علیه یکدیگر و با هدف بسط نفوذ خود در این منطقه می جنگند و هیچ یک از آنها دل خوشی از ترکیه ندارد. هر چند گاه یک بار نارنجک ها و بمب ها در مناطقی از ترکیه منفجر می شوند، انفجارهایی که گاه از روی خطا و گاه به عمد و آگاهانه صورت می گیرد. بر اساس گزارشی که وزارت خارجه ترکیه در ماه مه سال جاری انتشار داد تا آن زمان 74 شهروند ترک بر اثر این انفجارها جان خود را از دست داده و 337 نفر به شدت مجروح شده اند و اکنون با به اسارت درآمدن شهروندان ترک به دست گروه داعش در شهر موصل عراق این مناقشه به اوج خود رسیده است. و در واقع امروز ترکیه هیچ اقدامی در این مورد نمی تواند انجام دهد. اگرچه که نخست وزیر اردوغان و پرزیدنت عبداله گل همواره تکرار و تهدید می کنند که هر حمله ای علیه شهروندان ترکیه با شدیدترین پاسخ از سوی آنکارا روبرو خواهد شد و اگرچه که از چند ماه پیش موافقت نمایندگان پارلمان را در این مورد که ارتش ترکیه در هر زمان بتواند در بیرون از خاک این کشور دست به عملیات بزند، کسب کرده اند اما واقعیت این است که ترکیه به همان اندازه که نمی توانست در سوریه تحرکی داشته باشد به همان میزان در خاک عراق نیز کاملا دست بسته می نماید. زیرا عدم توافق میان اعضای ناتو و دخالت برخی از کشورها و خطرات گوناگونی مانند استفاده از سلاح های شیمیایی در سوریه و عراق وضعیت را به مراتب خطرناک تر از گذشته کرده است. ترکیه در حال حاضر این امید را دارد که تروریست های داعش به جنگ با دمشق و بغداد بسنده کنند و کاری با آنکارا نداشته باشند اما دولت آنکارا در کوتاه مدت تنها برای تخلیه شهروندان خود از موصل تلاش می کند، تلاشی که تا به این جای کار تقریبا ناکام مانده است. مناقشه اخیر مثال روشنی از این واقعیت تلخ است که سیاست خارجی ترکیه در منطقه تا چه اندازه از واقعیت ها به دور بوده است. داود اوغلو وزیر خارجه زمانی در این توهم و رویا بود که می گفت:" در این منطقه حتی یک برگ نیز بدون خواست ملت ترکیه تکان نمی خورد". و حال یکی از مقاله نویسان روزنامه های ترکیه می نویسد:" سراسر این جنگل و همه چیز در آتش می سوزد و آنکارا تنها می تواند ناظر این تراژدی باشد". اما چگونه وضعیت به این صورت درآمد؟ در نگاه نخست شاید آن ادعای البته درست بشار اسد یعنی پشتیبانی و هدایت تروریست های جهادی از سوی دولت ترکیه و استفاده از آنها در جهت منافع آنکارا چندان اهمیتی نداشته باشد. اما مساله اصلی و مهم این است که آنکارا پس از این پشتیبانی ها و هدایت ها توان متوقف ساختن این گروه های تروریستی را نداشت و ندارد. این ترکیه بود که بیش از دیگر کشورها و پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه ، مرزهای خود را به صورت غیررسمی برای رفت و آمد آزاد تروریست های خارجی و نقل و انتقال اسلحه برای آنان بازگذاشت. در برخی موارد تروریست ها در بیمارستان های ترکیه مداوا و سپس بار دیگر به مناطق جنگی در سوریه بازمی گشتند. و این در حالی بود که آمریکا و دیگر کشورهای غربی از آنکارا می خواستند که رفتار سختگیرانه تری را در برابر پیکارجویان خارجی که در سوریه علیه اسد می جنگند در پیش گیرد. اما ترکیه دقیقا یک استراتژی معکوس را در پیش گرفت. دولت ترکیه بیش از همه دیگر دولت های مخالف حکومت بشار اسد آشکارا طرف دشمنان او را گرفت و در این مورد هیچ حساسیتی نسبت به ماهیت این گروه ها نشان نداد. دولت ترکیه از این نیز فراتر رفت و از متحدان غربی خود خواست که با قاطعیت بیشتری از نیروهای شورشی مخالف اسد حمایت کنند. پرزیدنت گل همواره بر این باور بود که چنانچه غرب حمایت های خود را از این گروه ها دریغ کند آنگاه است که پیامد این عدم حمایت به شکل رادیکالیزه شدن گروه های مختلف خود را نشان خواهد داد. دولت ترکیه با ساده انگاری امید داشت که حمایت بی دریغ و زودهنگام از گروه های تروریستی در سوریه موجب می شود که آنها پیش از رادیکال شدن بتوانند بشار اسد را سرنگون کنند. با این حال نمی توان ترکیه را به طور مطلق در قدرت گرفتن داعش مسئول دانست. به باور برخی از کارشناسان غربی در حال حاضر دشمن واقعا قدرتمند تروریست های داعش در منطقه همان نیروهای کرد هستند. این نیروها با توجه به خلاء قدرت ناشی از ضعف قدرت دولت های مرکزی دمشق و بغداد ، نفوذ و فضای زیادی به دست آورده اند. جالب آن که ظاهرا آنکارا نیز در موقعیت فعلی برای متوقف کردن پیشروی های داعش به نیروهای کرد چشم امید دوخته است، همان نیروهایی که از دهه ها پیش برای کسب خودمختاری و استقلال علیه دولت های آنکارا جنگیده و در این راه از خشونت ورزی نیز ابایی نداشته اند. شاه بیت سیاست خارجی ترکیه در سال های اخیر همان بود که بارها از سوی احمد داود اوغلو وزیر امور خارجه این کشور تکرار شده است:" روابط بدون مشکل با همسایگان". اما امروز ظاهرا از این سیاست اثری باقی نمانده و ترکیه در میان انبوهی از مشکلات در واقع احاطه شده است. منبع: دی تسایت ترجمه:‌ شفقنا