ناآرامی های تركیه، ادامه بحران 2013

مرکز اسناد انقلاب اسلامی: نا آرامی های سال 2013 تركیه كه در اعتراض به توسعه پارك گزی در استانبول آغاز و دامنه بسیار گسترده ای به خود گرفت، باردیگر با انفجار معدن شهر سوما آغاز گردیده و دولت تركیه تمام تلاش خود را به كار گرفته تا تجمعات به اعتراضات گسترده خیابانی علیه حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب ارادوغان تبدیل نشود. خبر انفجار معدن سومای تركیه ابراز همدردی بسیاری ازجهانیان، با بازماندگان این حادثه غم انگیز را بر انگیخت. این حادثه در معدن ذغال سنگ واقع در غرب تركیه دست كم تاكنون 283 تن قربانی بر جای گذاشته و صد ها نفر دیگر مجروح شده اند. این ارقام، به صورت رسمی از سوی مقامات تركیه منتشر شده و گفته می شوند بسیاری از قربانیان هنوز از معدن خارج نشده اند. در خصوص علت این حادثه نیز دلایل متعددی عنوان شده اما گزارش منابع رسمی حكایت از آن دارد كه دلیل این سانحه نقص یك ترانسفوماتور برق بوده كه سبب انفجار و گسترش آتش سوزی شده است. به گفته وزیر انرژی تركیه این حریق هنوز خاموش نشده و اكثر كارگران معدن در عمق 2000 متری زمین و در فاصله چهار كیلومتری ورود معدن گرفتار شده اند. نیرو های امداد كوشش می كنند از طریق لوله ها، هوای لازم برای تنفس كارگران را فراهم نمایند. به گزارش خبرگذاری های تركیه در دو نقطه معدن تجهیزاتی برای انتقال اكسیژن به قربانیان احتمالی فراهم شده و نیرو های نجات در تلاش برای نجات سایر آسیب دیدگان هستند. در عرصه داخلی واكنش های متفاوتی به این حادثه بروز كرده و سبب بروز اعتراضاتی در این كشور گردیده است. دولت رجب طیب اردغان با ابراز همدردی با قربانیان حادثه، به محل حادثه شتافته و قول داده حداكثر تلاش خود را برای جبران این حادثه و كمك به خانواده قربانیان انجام خواهد داد. اما معترضین در طرف دیگر اعتقاد دارند این حادثه در نتیجه كم كاری دولت رخ داه است. در این راستا، صدها نفر از معترضان پس از كنفرانس خبری اردوغان در شهر سوما با سر دادن شعارهایی خواستار استعفای دولت هستند. علاوه براین، معترضان در شهر سوما به ساختمان حزب حاكم عدالت و توسعه حمله كرده و شیشه های آن را شكسته­اند. اهمیت این اعتراضات از این بعد است كه در تابستان 2013 نیز اعتراض مشابهی در پارك گزی استانبول آغاز گردید و به بزرگترین اعتراض علیه دولت این كشور در دهه های اخیر تبدیل شد. به بیان دیگر نا آرامی های سال 2013 تركیه كه در اعتراض به توسعه پارك گزی در استانبول آغاز و دامنه بسیار گسترده ای به خود گرفت، باردیگر با انفجار معدن شهر سوما آغاز گردیده و دولت تركیه تمام تلاش خود را به كار گرفته تا تجمعات به اعتراضات گسترده خیابانی علیه حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب رادغان تبدیل نشود. نا آرامی ها در 28 می 2013 كه در اعتراض به احداث مجتمع تجاری در پارك گزی و قطع حدود 600 درخت در این پارك صورت گرفت. به دنبال گسترش دامنه آن و ورود نیرو های امنیتی و استفاده از خشونت برای پراكندن معترضین، بسیار گسترش یافت و به یك بحران ملی در تركیه بدل گردید. معترضین دولت تركیه به خصوص حزب عدالت و توسعه تركیه را به تلاش برای افزایش قدرت، كاهش آزادی های مدنی و فساد مالی و اداری متهم می كردند. با وجود اینكه طرفدارن رجب طیب اردغان اعتقاد دارند كه او در دوره ده ساله قدرت خود عملكرد نسبتاً خوبی در اقتصاد تركیه داشته، در مقابل گروههایی نیز مخالف اقدامات او هستند و دولت او را به فساد اقتصادی متهم می كنند. بحران اقتصادی و فساد مالی این كشور كه از سال 2008 شروع شده، از اهم موضوعاتی است كه معترضین را هر از گاهی به خیابان های تركیه می كشاند. معترضین مدعی هستند دولت با خصوصی سازی های بی قاعده، عملاً بسیاری از دارایی هایی ملی را به نفع برخی افراد حامی خود مصادره كرده است. لازم به ذكر است كه اوج این اتهامات در بازداشت رضا ضراب بازرگان ایرانی الاصل به اتهام پول شوئی برای دولت تركیه و ایران مطرح گردید. اما با انكار دولت تركیه و در نهایت آزادی رضا ضراب تا حدودی از تاثیر این اتهامات كاسته شد. طرح دیگر اردغان از جمله شروع فعالیت برای حذف سیستم پارلمانی انتخاب رئیس جمهور و برگزاری انتخاب ریاست جمهوری مستقل از طریق آرای مردمی مورد انتقاد قرار گرفته است. معترضان اردغان را به انجام تبلیغات و بستر سازی برای رفراندوم در این رابطه متهم می كنند. علاوه براین گفته می شود اردغان به مخالفان كرد تركیه برای موافقت با این رفراندوم امتیازات بسیاری داده و مصالح ملی را نا دیده گرفته است. با توجه به اینكه در نا آرامی های تركیه و اعتراضات داخلی این كشور برنامه و رهبری مشخص و منسجی وجود ندارد، بعید به نظر می رسد دامنه این اعتراضات بتواند به وسعت اعتراضات تابستان گذشته گسترش یابد و تاثیر خاصی بر سیاست تركیه بر جای داشته باشد. حال آنكه بسیاری بر این اعتقاد هستند كه نا آرامی های پارك گزی را بایستی صحنه قدرت نمایی احزاب تركیه نامید كه بعد از انتخابات اخیر شوراها در این كشور و قدرت نمایی دو­باره رجب طیب اردغان، تب و تاب آن گرفته شد و به نظر نمی رسد، نا آرامی متاثر از انفجار معدن سوما در این كشور بتواند به ابعاد اعتراضات سال 2013 برسد. چرا كه گفته می شود در اوج اعتراضات پارك گزی در تركیه، حدود 3.5 میلیون از جمعیت 80 میلیون نفری تركیه در نقاط مختلف تركیه دست به تظاهرات زدند. در این اعتراضات 11 نفر كشته و 8 هزار نفر كشته شدند. بسیاری ها تلاش كرده ­اند این نا آرامی ها را رو در رویی سكولار ها با دولت اسلام گرای رجب طیب اردغان توصیف نمایند. این گروه تلاش دارند با اشاره به شعار های معترضین كه اردغان را دیكتاتور نامیده و شعار دمكراسی سر می دادند، نا آرامی های تركیه را به محدودیت قوانین اسلامی ارتباط داده و اعتراضات موجود در تركیه را انقلابی صرافاً دمكراسی خواه نشان دهند.در این اعتراضات شبكه های نوین اجتماعی و نقش آنها در شكل گیری این اعتراضات و به طبع آن اقدام دولت اردغان برای محدود كردن استفاده از شبكه های نوین اجتماعی، از جمله توئیتر، فیس بوك و... بعد دیگر بحران است كه به عنوان عاملی برای اتهام زنی به دولت برای محدود كردن آزادی های مدنی تبدیل شده است. در این میان معترضین با اشاره به بازداشت های گسترده معترضین و روزنامه نگاران، دولت را به تمامیت گرایی و ممانعت در نشر آزاد اطلاعات متهم كرده و اردغان را دیكتاتور نامیده اند. لازم به ذكر است كه برخورد نسبتاً تند دولت اردغان با معترضین و اقدامات دولت در محدود كردن شبكه های اجتماعی از دلایل اصلی طرح این شعار ها بوده است.[1] نا آرامی های تابستان 2013 تركیه پیامدهای اقتصادی گوناگونی به همراه داشته طوری كه ارزش لیره تركیه در مقابل دلار به شدت كاهش یافت، شاخص سهام بازار بورس تركیه سقوط كرد و تعداد گردشگران هم در استانبول كم شد. در كلیت امر كارشناسان اعتقاد دارند، در پی این بحران اقتصاد تركیه متحمل میلیونها دلار ضرر گردید. لذا این كشور به دلیل اقتصاد ویژه­اش كه بنیان های آن بر پایه توریسم قرار داده شده، نیازمند آرامش است. در نتیجه تلاش دولت تركیه در محار این اعتراضات (كه در راستای بحران پارك گزی ارزیابی می گردد) نشان از این موضوع دارد كه دولت تركیه به خوبی از عواقب گسترش این اعتراضات آگاه است. علاوه براین قدرت نمایی دوباره حزب عدالت و توسعه در انتخابات شوراها در ماه گذشته به نظر می رسد تا حدود زیادی مخالفان او را آرام كرده است. طوری كه به نظر نمی رسد این اعتراضات پراكنده به اعتراضات گسترده تابستان 2013 تبدیل گردد. این در حالی است كه در نا آرامی های تركیه و اعتراضات داخلی این كشور برنامه و رهبری مشخص و منسجی وجود ندارد.