6 بحرانی که دامن اردوغان را گرفت/ 3 شرط جماعت گولن برای صلح با دولت ترکیه

سرویس سیاسی «فردا»؛ ترکیه امروز به صحنه نبرد میان دو گروه سیاسی تبدیل شده است که یک طرف آن «رجب طیب اردوغان» و در طرف دیگر آن «فتح الله گولن» قرار دارد. مساله فساد گسترده‌ای که توسط نیروهای امنیتی ترکیه بدون اطلاع دولت این کشور برملا شد جرقه ای بود تا آتش اختلافات در ترکیه برافروخته شود. اردوغان برای بیرون آمدن از این بحران دست به تغییر و تحولات بنیادی در کابینه خود زد و اکثر وزرای خود به جز «احمد داوداغلو» که نقش استراتژیست دولت اردوغان را بر عهده دارد، تغییر داد.

رسانه‌های مختلف جهان اخبار مختلفی از وقایع ترکیه بازتاب داده‌اند و تحلیل‌گران نیز نسبت به آینده ترکیه و اختلافات میان گولن و اردوغان گمانه‌زنی کرده اند. بحران ترکیه سبب شد که رسانه های جهان نگاهی به کارنامه سیاسی دولت عدالت و توسعه بیاندازند. شش بحرانی که دامن اردوغان را گرفت در همین راستا، سایت الرای الیوم در تحلیلی در مورد اتفاقات اخیر در ترکیه نوشت: رجب طیب اردوغان یک پراگماتیسم به تمام معناست که به راحتی تسلیم نمی شود. وی توانست بحران اعتراضاتی را که شش ماه پیش درباره بوستان قزی در استانبول شکل گرفته بود کنترل کند اما پرونده فسادی که به تازگی نظرها را به خود جلب کرده و شرایط ویژه ای را خلق نموده چالشی بسیار خطرناک تر برای او و حکومت ده ساله اش به شمار می آید. در حال حاضر چالش های متعددی فراروی اردوغان قرار دارد که ممکن است امیدهای وی برای ماندن در سمت نخست وزیری با اختیارات فراوان را نقش برآب کند که می توان آن را در شش مورد خلاصه کرد: 1- یکی از این چالش ها اختلاف رو به رشد وی با محمد فتح الله گولن اسلامگرای ترک و مالک موسسه چاپ و نشر زمان است. وی صاحب امپراتوری مالی و رسانه ای بزرگی است که از آن علیه اردوغان هم پیمان سابق و رقیب فعلی خود استفاده می کند. 2- مشکل دیگری که دامن اردوغان را گرفت، پیش بینی های غلط وی درباره سرنگونی دولت دمشق و جایگزین کردن آن با یک ائتلاف به اصطلاح اسلامی به رهبری اخوان المسلمین است. 3- ناکامی حزب النهضه در تونس به رهبری راشد الغنوشی از یک سو و سرنگونی دولت محمد مرسی رئیس جمهور سابق مصر از سوی دیگر است. مرسی در طرح های بلندپروازانه منطقه ای اردوغان در کشورهای عربی عنصری موثر به شمار می آمد. 4- چهارمین چالش فراروی اردوغان رشد و تقویت مسلمان نماهای افراطی در بیخ گوش ترکیه است و بدتر آن که این جریان به نام جریان اسلامگرای معتدل عثمانی که اردوغان برای پا گرفتن آن تلاش می کرد شناخته می شود و فراتر از آن، موفقیت ایدئولوژی گروهک القاعده برای رسیدن به عمق جامعه ترکیه و سرباز گیری از میان جوانان ترک بوده است. 5- مشکل پنجم نخست وزیر ترکیه، پسرفت روابط کشورش با امریکا و متزلزل شدن هم پیمانی اردوغان و اوباما بخصوص بعد از توافق امریکا - سوریه بر سر سلاح شیمیایی و توافق امریکا - ایران در مساله هسته ای است. 6- به عنوان آخرین چالش مهم برای اردوغان، به حاشیه رفتن ترکیه در پرونده سوریه و بخصوص کنفرانس ژنو2 و در نتیجه تقویت نقش ایران و عربستان در این پرونده است. در پایان این تحلیل آمده است: سال 2014 به احتمال زیاد دشوارترین سال در تاریخ حکومت اردوغان خواهد بود چرا که تعداد دشمنانش به سرعت درحال افزایش وتعداد دوستانش درحال کاهش است و در چنته اش حقه سیاسی جدیدی برای رو کردن ندارد. سه شرط جماعت گولن برای صلح با دولت اردوغان حال اردوغان با فتح الله گولن و مواضع مخالف او در برابر دولتش روبروست و افشا شدن فساد گسترده سبب شده است که اردوغان در این زمینه در تنگنا قرار گیرد. گولن و اردوغان پیش از این روابط خوبی داشتند و حتی اردوغان هر ساله برای سخنرانی به یکی از مدارس گولن می رفت اما اینک روابط تیره شده است و پیروان گولن نیز برای عادی سازی روابط شرط و شروط خاصی دارند که یکی از شروط مهم پیروان گولَن برای پایان دادن به مخالفت با دولت اردوغان، برخورد قاطعانه با متهمین فساد مالی است. در حالی که پرونده ی فساد مالی گسترده در ترکیه، دستگیری فرزندان چند تن از وزرا، استعفای دو وزیر و اتفاقاتی از این دست پایه های دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه را به لرزه درآورده است؛ روز به روز تنش سیاسی بین پیروان فتح الله گولن فعال دینی و سیاسی ترکیه و حزب عدالت و توسعه پیچیده تر می شود و تحلیل گران بر این باورند که ادامه ی این روند می تواند منجر به شکست سنگین حزب عدالت و توسعه و دولت اردوغان شود. بنابرگزارش کردپرس، طی روزهای اخیر فتح الله گولن از مزرعه ی محل اقامت خود در پنسیلوانیای آمریکا با انتشار چند قابل ویدیویی دستان خود را به سوی آسمان بلند کرده و مسببین فساد مالی را نفرین کرد و از خدواند خواست تا خانه های مفسدین اقتصادی را ویران کند. حسین چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه نیز اعلام کرد که با این دعای گولَن موافق است اما بر این باور نیست که هیچ کدام از رجال سیاسی دولت اردوغان شایان نفرین باشند. دولت اردوغان هنوز هم بر این باور است که با یک توطئه ی خارجی - داخلی روبرو شده و از جانب کسانی مورد حمله قرار گرفته که به دنبال ایجاد دولت موازی یا دولت در سایه هستند. حسین گولرجه روزنامه نگار مشهور ترکیه که از او به عنوان سخنگوی جماعت گولن نام برده می شود، روز گذشته در روزنامه ی زمان و در مقاله ی تحلیلی خود نوشت:«این جنگ در ظاهر، تنش بین جماعت (منظور از جماعت؛ پیروان گولن است) و حزب عدالت و توسعه است اما واقعیت این است که در این میان نه تنها این دو ساختار، بلکه آینده ی ترکیه و منافع ملت در آتش می سوزد و ادامه ی این روند به نفع کسی نیست و باید هر چه زودتر این آتش را خاموش کرد. برای فرونشاندن این آتش هنوز دیر نشده و در صورت در نظر گرفتن سه شرط مهم می توان به مشکلات پایان داد: 1- دولت به طور قاطعانه با مفسدین اقتصادی برخورد کرده و هیچ کدام از متهمین منتسب به خود را مورد حمایت قرار ندهد. آن چه که دزدیده شده، بیت المال، پول یتیم و سرمایه های این ملت است. 2- به هیچ شخص و فرد و گروهی اجازه داده نشود که اقتدار موازی یا دولت در سایه به وجود بیاید. چرا که مردم به حزب عدالت و توسعه رای داده اند و راضی نیستند کسی در اقتدار سیاسی کشور با دولت شریک شود و به صورت پنهانی به کشور ضربه بزند. 3- با مدیریت موج ضدتبلیغاتی و به راه انداختن جنگ رسانه ای علیه جماعت و متهم کردن آنان به تلاش برای تاثیرگذاری در انتخابات، نمی توان به مشکلات پایان داد و باید از ارائه ی چنین تحلیل هایی خودداری شود. اگر در این سه حوزه تلاش مشهودی صورت بگیرد، هواداران حزب عدالت و توسعه باز هم به این حزب رای می دهند.» رسانه های ترکیه این تحلیل گولرجه را به مثابه ی اعلام رسمی شرایط جماعت گولن برای پایان دادن به تنش سیاسی و پایان دادن به جنگ قدرت با دولت اردوغان تلقی کردند. پس از افشای فساد گسترده در ترکیه و استعفای سه وزیر کابینه اردوغان بازارهای مالی ترکیه با افت شدید روبرو شد. ارزش لیره ترکیه روز گذشته با کاهش زیادی در برابر دلار آمریکا روبرو شد. بانک مرکزی ترکیه قول داده است تا پایان ژانویه بیش از 6 میلیارد دلار ارز خارجی به بازار این کشور تزریق کند. لیره ترکیه که پیش از این تحت فشار شدید ناشی از سیاست های پولی بانک مرکزی آمریکا بود با افشای پرونده فساد مالی سیاستمداران این کشور بیش از پیش کاهش یافته است. به اعتقاد تحلیلگران اقتصادی بانک مرکزی ترکیه ذخایر ارزی کافی را برای حمایت از ارزش لیره در بلندمدت در اختیار ندارد. ترکیه تقریبا همه نفت مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می کند. شاخص اصلی بورس ترکیه نیز بیش از 4/2 درصد کاهش داشته تا روند نزولی این شاخص همچنان ادامه یابد. بنابراین اردوغان باید هر چه زودتر نسبت به حل و فصل بحرانی که اکنون ترکیه را احاطه کرده است، اقدام کند تا مشکلات بیشتری گریبانگیر دولتش نشود.