خاطرات و خطرات اعتدال گرایی/ ماجرای پیغام امام به عقلای مجلس/ خاطرات مشترک هاشمی و روحانی
این فراكسیون در مجلس چهارم و پنجم هم بود كه من اداره می كردم. البته اسم خاصی نداشت، یك فراكسیون فراجناحی بود. بسیاری از بندهای تصویبی در برنامه دوم و سوم و بسیاری از قوانین كه در مجلس با رأی بالا تصویب شد محصول آن جلسه بود. مسائلی را بحث و جمع بندی می كردیم كه گاهی در قانونگذاری ظاهر می شد و اغلب باعث اعتدال و حل اختلاف و رفع سوءظن ها می شد؛ بنابراین همیشه همین شیوه را داشتم و هر جا كه كار می كردم معتدلین دو جناح با من صمیمی بودند.
سرویس سیاسی«فردا»: حجت الاسلام حسن روحانی در نطق خود در دفاع از کلیت کابینه و معرفی تک تک وزیران وقتی به عبدالرضا رحمانی فضلی رسید در دفاع از وی گفت: «درباره آقای رحمانی فضلی همین بس که ایشان جزء جلسه عقلا بوده است، هر کس جزء جلسه عقلا بود یک دلیل بر اعتدال و اعتقاد به مشورت و صاحب نظری او است.» وی در عین حال در دفاع از وزیر پیشنهادی اطلاعات هم گفت: از اعضای «جلسه عقلا» بودن از سوابق آقای علوی است و هر کس که عضو جلسه عقلا بوده ویژگی بارزش اعتدال است. اما «جلسه عقلا» چیست و چه کسانی عضو آن بوده‌اند؟ اشاره رئیس جمهور به یک موضوع کمتر مورد توجه واقع شده اما بسیار مهم تاریخ انقلاب اسلامی در دهه ابتدایی حیات آن است. جلسه عقلا نامی آشنا میان علاقمندان به تاریخ انقلاب اسلامی و موضوع پربحث و جنجالی پایان جنگ و قطعنامه ۵۹۸ است.
حجت الاسلام حسن روحانی ماه ها پیش از انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۹۲ در گفتگو با ماهنامه نسیم بیداری درباره جلسه عقلا می گوید: «ما از مجلس دوم تا پنجم، جمعی با عنوان «عقلای مجلس» داشتیم. تعداد اعضا حدود ۳۰ و چند نفر بود. اما خیلی خطی و جناحی نبود و هر دو جناح در آن عضو بودند. ما می‌گفتیم هرکس صاحب نظر، فکر و اندیشه، سابقه و آشنایی با مسائل است و تأثیر دارد، عضو آن جمع باشد. ابتدا هم در مجلس دوم به دلیل بررسی موضوع جنگ این جمع تشکیل شد. در ابتدا به طور مثال آقای کروبی عضو جلسه بود، آقای یزدی هم بود؛ آقای بیات زنجانی عضو بود، آقای موحدی کرمانی هم حضور داشت که این جلسات تا دوره پنجم مجلس ادامه داشت.» حجت الاسلام منتجب نیا نماینده سه دورهٔ اول مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیسیون دفاع مجلس سوم در گفتاری درباره جلسه عقلا می گوید: «جلساتی با مدیریت آقای دکتر حسن روحانی در منازل نمایندگان ساکن در اطراف مجلس (قدیم) و با عضویت بین ۱۵ تا ۲۰ تن از نمایندگان خواص ، که آن را جلسه عقلا نامگذاری کرده بودند . در آن جلسه چهره های شاخص جناح راست چون آقایان یزدی و موحدی کرمانی و جناح چپ چون آقایان بیات و هاشمیان و .....
شرکت فعال داشتند و جهت گیری آن جلسات کاملا روشن بود که ادامه جنگ را ناممکن و یا ناصحیح و توقف جنگ را ضروری می دانست ، هر چند بطور صریح در جلسات اعلام نمی گردید و حتی در جلسه نهائی که با رئیس وقت مجلس ( آقای هاشمی رفسنجانی ) و فرمانده جنگ داشتیم ، صرفا ضرورت ارائه پیشنهاد کتبی به امام مطرح شد و شنیده شد که حضرت امام با اطلاع از تشکیل این جلسات ، با آن مخالفت کردند و لذا آن جلسات تعطیل شد.» حجت الاسلام منتجب نیا در گفتگویی دیگر با سایت خبری خبرآنلاین در مهرماه ۱۳۸۹ می گوید: جریان دیگر هم شکل گرفته بود که فراتر از جریان فرماندهان بود و آن مسئولین جنگ بودند. آنها جلساتی را برگزار می‌کردند تحت عنوان بررسی مسائل جنگ که گاهی من هم در جلساتشان شرکت می‌کردم. بعد از یک فرایندی در بررسی مسائل جنگ به اینجا رسیدند که چاره‌ای نیست جز اینکه برویم و با امام (ره) صحبت کنیم. آنها اسم این جمع را «جمع عقلا» گذاشته بودند. این بحث‌ها تقریباً یک سال قبل از جنگ بود. امام (ره) وقتی شنیدند که این جلسه عقلا هم تشکیل می‌شود باز گفتند این چه کاری است که می‌کنید. » جلسه عقلا و نقش آن در مدیریت جنگ و فرآیند پایان آن و پذیرش قطعنامه از
موضوعاتی است که علی رغم اهمیت تاریخی آن کمتر مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است. خاطرات قطعنامه محمد درودیان (یكی از كارشناسان دفاع مقدس) نیز در این رابطه می نویسد : «بعد از عملیات خیبر كه در زمستان 62 انجام گرفت ، در سال 1363 یكی از پیشنهادات ارائه شده برای انجام عملیات در منطقه فاو بود . آقای هاشمی در برابر فرماندهان ارتش و سپاه اظهار می دارد «در صورت موفقیت در اجرای این عملیات ، تمام زحمت ما این خواهد شد كه این طرف آب - در منطقه فاو - باقی بمانیم و فشار سیاسی مان را به دنیا از همین جا وارد خواهیم كرد ». 1
در كنار چنین سیاستی ، چند تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز تحت عنوان » مجمع عقلا» ! بحث های جدیدی را در سال 1364 در مورد برقراری صلح ! انجام می دادند . ظاهراً آقای حسن روحانی ( از نزدیك ترین افراد به آقای هاشمی رفسنجانی ) نیز در این رابطه فعالیت هایی داشته كه به دستور امام خمینی جلسات مذكور تعطیل می شود . 2 آقای هاشمی با اشاره به همین مطلب می گوید : «دو عامل اساسی وجود داشت كه تصمیم مناسبی برای پایان دادن به جنگ گرفته نشد . یكی سپاه بود كه طرح پایان دادن به جنگ از نظر سپاه چیزی شبیه كفر بود. مسئله بعدی امام بود كه لحظه ای اجازه نمی داد در باره ختم جنگ بحث كنیم . در مجلس هم عده ای بودند به نام« مجمع عقلا» و آقای حسن روحانی [كه برای پایان دادن به جنگ فعالیت می كردند] ، كه امام آنها را سر جایشان نشاند» .3 آقای هاشمی نیز در یادداشت 27 فروردین 65 می نویسد : «با دكتر روحانی و محسن رضایی در باره تشكیل ستاد جدید برای آقای رضایی به عنوان جانشین من صحبت شد و منتفی گردید . آقای روحانی باز هم با جانشینی ایشان مخالفت كرد» . 11 «شنبه 30 فروردین 65 : آقای دكتر روحانی تلفن كرد . از ادامه جانشینی آقای رضایی
راضی نیست و با رفیق دوست برخورد تلخی داشته است» . 4 «سه شنبه 16 اردیبهشت 65 : بعد از جلسه مجلس ، آقای دكتر روحانی آمد و راجع به جنگ و مشكل ارتش و سپاه و مهندسی رزمی بحث شد . آقای روحانی نگران توسعه طلبی سپاه است» . 5 آقای هاشمی در یادداشت مورخ 10 خرداد 1365 خود ، ماجرا را چنین بیان می كند : «امام فرمودند طبق گزارش فرمانده سپاه ، در جلسه ای جمعی از نمایندگان ، صحبت از مشكلات جنگ كرده و ختم جنگ را مطرح نموده اند . از من خواستند كه به آنها بگویم ما باید تا آخرین فرد با صدام بجنگیم و صحبت از صلح نكنند» . 6 میراث اعتدالیون رئیس جمهور اما درست یکماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ۲۲ اردیبهشت در گفتگو با روزنامه جام جم در پاسخ به خبرنگار درخصوص گرایش سیاسی خود در طول تاریخ انقلاب می گوید: «من همیشه فردی اعتدال گرا و میانه رو و همواره با اصولگرایان معتدل صمیمی بودم، یكی از علائم اش هم این كه در مجلس دوم با طیف بندی راست و چپ، فراكسیونی تشكیل دادم كه به جلسه عقلا معروف شده بود. همه صاحب نظران طیف راست و چپ در آن فراكسیون جمع می شدند. همه آنها كه به عنوان چهره های شاخص بودند حضور داشتند. مثل آیت الله موحدی
كرمانی، آیت الله انواری از یك سو و جناب آقای اسدالله بیات و جناب آقای كروبی از سوی دیگر حضور داشتند. این فراكسیون در مجلس چهارم و پنجم هم بود كه من اداره می كردم. البته اسم خاصی نداشت، یك فراكسیون فراجناحی بود. بسیاری از بندهای تصویبی در برنامه دوم و سوم و بسیاری از قوانین كه در مجلس با رأی بالا تصویب شد محصول آن جلسه بود. مسائلی را بحث و جمع بندی می كردیم كه گاهی در قانونگذاری ظاهر می شد و اغلب باعث اعتدال و حل اختلاف و رفع سوءظن ها می شد؛ بنابراین همیشه همین شیوه را داشتم و هر جا كه كار می كردم معتدلین دو جناح با من صمیمی بودند.» ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. محمد درودیان. « آغاز تا پایان ؛ سیری در جنگ ایران و عراق » . تهران: مركز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، 1379 . ص 98 2. همان . ص 124 3. روند پایان جنگ . پیشین ، ص 28 4. همان . ص 67 5. همان . ص 89 6. همان . ص 113
دیدگاه تان را بنویسید