ابتكار جالب ایران در نشست شورای حكام

ایرنا از مقر آژانس بین المللی انرژی اتمی، در این بیانیه برای نخستین بار گزارش داده شده كه در فاصله دو دور مذاكرات ایران و آژانس در تهران، سه ملاقات نیز در وین صورت گرفته و تفاهماتی بدست آمده است. یكی از نكات جالب و تفاهمات طرفین این بوده است كه 'تقاضای دسترسی به پارچین طبق رویكرد 'موضوع به موضوع' تا بعد از نشست شورای حكام در ماه مارس به تعویق بیفتد. اهمیت این تفاهم به این دلیل است كه در گزارش اخیر 'یوكیا آمانو' مدیركل آژانس بین المللی انرژی اتمی و همچنین بیانیه وی در نشست روز نخست شورای حكام، به آن اشاره ای نشده و این ادعا مطرح شده كه ایران اجازه دسترسی به پارچین را نداده است!. بر اساس بیانیه نمایندگی ایران در آژانس، طرفین همچنین در وین توافق كردند كه 'اول متن مدالیته مورد توافق قرار گیرد و منعقد گردد و سپس بر اساس همین مدالیتی مورد توافق رویكرد موضوع به موضوع اجرا شود'. ایران و آژانس تاكید كرده اند: 'رویكردی كه در این فرآیند وجود دارد موضوع به موضوع خواهد بود و مسایل فنی مرتبط با هم در یك موضوع طبقه بندی خواهد شد تا برای تسهیل كار رویكرد فشرده، موثر و نتیجه بخشی بدست آید'. گفتنی است پیش از این ایران و آژانس تجربه موفقی در حل و فصل موضوعات داشتند. طبق مدالیته یا برنامه عمل سال ۲۰۰۷ یا همان سند INFCIRC/۷۱۱، شش موضوع 'آزمایشات پلوتونیوم' ، 'سانتریفوژهای پی یك و پی دو'، 'منشاء آلودگی'،'سند اورانیوم فلزی' ، 'پلونیوم ۱۱۰' و 'معدن گچین' حل و فصل شد و ایران در این شش زمینه از آژانس گواهی گرفت. این موضوع در بیانیه مطبوعاتی نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در وین به عنوان سابقه مورد اشاره قرار گرفته است: 'پیرو مذاكرات سیاسی در سطح بالا، برنامه كاری (INFCIRC/۷۱۱) برای روشن شدن مسایل باقیمانده از گذشته در تاریخ ۲۷ اوت ۲۰۰۷ میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی توافق شد. در نتیجه همكاری بسیار فعالانه ایران، شش مسأله باقیمانده در تاریخ ۲۰۰۸ حل و فصل گردید و مدیر كل قبلی آن را به شورای حكام گزارش نمود'. باوجود این واقعیت كه آژانس بین المللی انرژی اتمی تعهدات خود از جمله تحویل اسناد مربوط به «مطالعات ادعایی» را به ایران انجام نداده است، تهران ارزیابی خود را در یك سند ۱۱۷ صفحه ای به آژانس ارائه داد. بنابراین برنامه كار خاتمه یافت ولی آژانس بر خلاف برنامه كار آن را اعلام نكرد. در هر حال ایران یك بار دیگر با دعوت از تیم آژانس در تاریخ ۳۰ اكتبر ۲۰۱۱ برای دیدار از ایران به منظور حل مسایل و خاتمه دادن به فرآیندی كه به نظر می رسد بی پایان است یك 'امتیاز تاریخی' را در اختیار گذاشت. در بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران آنگاه به دور نخست مذاكرات تهران و آژانس اشاره شده است. در این مذاكرات كه در بهمن ماه در تهران برگزار شد، 'هرمان ناكارتس' معاون مدیركل ریاست هیات عالیرتبه آژانس را بر عهده داشت. بر اساس بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران در آژانس در نخستین دور مذاكرات كه در تاریخ (۲۹ـ۳۱ ژانویه ۲۰۱۲) برگزار شد، 'ایران و تیم آژانس متشكل از مقامات ارشد مذاكرات فشرده ای درباره چگونگی حل و فصل مسایل و اركان اصلی تعیین شده داشتند و آژانس و ایران پیش نویسهای متن خود را درباره رویكرد تدوین شده و مدالیتی برای جزئیات بعدی تبادل كردند'. ناكارتس معاون مدیر كل بعد از بازگشت از سفر سه روزه اول خود به ایران گفت كه تهران و آژانس درباره حل مسایل باقی مانده درباره موضوع هسته ای توافق كردند. وی همچنین با بیان اینكه سفر خوبی به تهران داشته است، تصریح كرد: طرفین متعهدند مسایل باقی مانده را حل كنند. اما بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران در آژانس بخش مهمی دارد كه به توافقات ایران و آژانس در وین اشاره كرده و در گزارش آمانو مغفول مانده است. در حقیقت می توان گفت مذاكرات ایران و آژانس در یك ماه گذشته ، سه دور و نه دو دور برگزار شده است. دو دور در تهران و یك دور هم در وین. در گزارش نمایندگی ایران در آژانس آمده است كه 'به منظور تسهیل دو دور مذاكره در تهران، سه ملاقات در وین در تاریخ (۱۵ ـ ۱۷ فوریه ۲۰۱۲) انجام شد و تفاهمات زیر بدست آمد: ـ رویكردی كه در این فرآیند وجود دارد موضوع به موضوع خواهد بود و مسایل فنی مرتبط با هم در یك موضوع طبقه بندی خواهد شد تا برای تسهیل كار رویكرد فشرده، موثر و نتیجه بخشی بدست آید. ـ آژانس اعلام كرد كه همه مسایل باقیمانده منحصراً در سند GOV/۲۰۱۱/۶۵ می باشد كه در فهرست اولویت بندی موضوعات/دسته ها در دومین پیش نویس مدالیتی ارائه خواهد شد. ـ در این زمینه مواردی از قبیل توسعه چاشنی انفجاری، ابتكار انفجار در سطح بالا و آزمایش هیدرودینامیك كه در اصل آژانس پیشنهاد داده بود كه جزو موضوع شماره ۲ قرار بگیرد توافق شد كه در موضوع اول جای بگیرد. بنابراین موضوع شماره ۱ شامل ۵ مسأله می شد. ـ توافق شد كه آژانس اسنادی را كه نشان می دهد ایران فعالیتهای ادعا شده در مورد هر یك از موضوعات را انجام داده است تحویل دهد. ـ توافق شد كه اول متن مدالیته مورد توافق قرار گیرد و منعقد گردد و سپس بر اساس همین مدالیتی مورد توافق رویكرد موضوع به موضوع اجرا شود. ـ توافق شد كه آژانس سوالات خود را درباره موضوع شماره ۱ (۵ مسأله) آماده نماید و آنها را در ملاقات بعدی (در تاریخ ۲۰ـ۲۱ فوریه) به ایران ارائه دهد تا راه را برای اجرای موثر كار هموار نماید. ـ ایران با درخواست آژانس برای تهیه اظهار نامه ابتدایی درباره ضمیمه گزارش مدیر كل (GOV/۲۰۱۱/۶۵) در ملاقات بعدی (۲۰ـ۲۱ فویه) موافقت كرد. ـ همچنین توافق شد كه اگر چه آژانس سوالات خود را درباره موضوع شماره ۱ ارائه خواهد داد اما تقاضای دسترسی به پارچین طبق رویكرد موضوع به موضوع تا بعد از نشست شورای حكام در ماه مارس به تعویق بیافتد. ـ ایران آمادگی خود را در راستای اثبات حسن نیت مبتنی بر همكاری فعال برای برداشتن گامهای عملی از جمله ارائه دسترسی در مورد دو مسأله موضوع شماره ۱ یعنی توسعه چاشنی انفجاری و ابتكار انفجار در سطح بالا اعلان كرد. در ادامه گزارش نمایندگی ایران در آژانس به توافقات دور بعدی مذاكرات در تهران اشاره شده است. گفتنی است ریاست هیات عالیرتبه آژانس در این مذاكرات را نیز ناكارتس معاون مدیركل برعهده داشت. بر اساس گزارش نمایندگی ایران در این مذاكرات كه در تاریخ (۲۰ـ۲۱ فوریه) برگزار شد ، بر اساس متن مدالیتی كه آژانس پیشنهاد داده بود گامهای زیر به ترتیب پیش بینی شد: ۱ـ توافق بر سر مدالیتی ۲ـ ایران اظهار نامه ابتدایی خود را در مورد ضمیمه گزارش GOV/۲۰۱۱/۶۵ ارائه نماید. ۳ـ آژانس همه سوالات مربوط به موضوع شماره ۱ (۵ مسأله) را ارائه كنــد و اسنادی را كه نشان می دهند فعالیتهای ادعایی را ایران اجرا كرده است تحویل دهد. ۴ـ ایران به سوالات آژانس پاسخ خواهد داد. ۵ـ آژانس پاسخها را مرور و تحلیل خواهد كرد و درباره همه اقدامات كه در مورد موضوع شماره ۱ (۵ مسأله) باید انجام شود با ایران به مذاكره خواه پرداخت. ۶ـ آژانس اجرای اقدام (یا اقدامات) مربوط به یكی از مسایل موضوع شماره ۱ را طبق رویكرد موضوع به موضوع درخواست خواهد نمود. در گزارش نمایندگی ایران در آژانس كه برای آگاهی افكار عمومی منتشر شده آمده است: 'علی رغم توافقی كه در وین شد و حتی بر خلاف متن آژانس ، تیم آژانس بر اساس دستور مدیر كل خواستار دسترسی به پارچین شد'. در این گزارش یادآوری شده كه پارچین در سال ۲۰۰۵ دوبار توسط آژانس بازدید شده است و متعاقب آن، معاون سابق مدیركل اعلام داشت كه موضوع خاتمه یافت و بخشی از تاریخ خواهد شد و مدیركل سابق آن را به شورای حكام گزارش نمود. نمایندگی ایران در آژانس خاطرنشان كرده است: 'با توجه به این واقعیت كه پارچین یك سایت نظامی است دسترسی به سایت یك فرآیند زمان بر می باشد و بطور مكرر نمی توان اجازه داد. در پرتو این سابقه و بر اساس اینكه از آژانس خواسته شده است همه مسائل مربوطه را همچون آزمایشات هیدرو دینامیك را با هم یكی نماید، متعاقبا یكبار دیگر اجازه دسترسی داده خواهد شد. این فرآیند می تواند بطور واضح زمانی كه توافق بر روی مدالیته حاصل شود، شروع گردد'. در ادامه گزارش نمایندگی ایران در آژانس آمده است: 'علی رغم این واقعیت كه مدالیته نهایی نشده بود اما ایران در راستای نشان دادن حسن نیت مبتنی بر همكاری فعال، تصمیم گرفت اظهار نامه اولیه خود را در خصوص ضمیمه گزارش مدیركل ارائه نماید. این یكی از اقدامات مورد انتظار در پیش نویس مدالیته ارائه شده توسط آژانس بود'. در این گزارش تصریح شده است: 'آژانس برای ارائه كلیه سوالات در خصوص موضوع شماره ۱ ( ۵ مسأله مربوطه) آماده نبود و تنها در خصوص پارچین و كارشناس خارجی سوال نمود. آژانس هیچ سند یا توضیحی در خصوص این سوالات ارائه نكرد'. نكته مهمی كه در بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران در آژانس به آن اشاره شده این است كه 'ایران مجددا آمادگی خود را برای اتخاذ اقدامات عملی شامل اجازه دسترسی در خصوص دو مسأله در موضوع شماره ۱ یعنی توسعه چاشنی و ابتكار انفجار در سطح بالا برای حل وفصل این دو موضوع اعلام نمود اما تیم آژانس آن را به دلیل دستور مدیركل برای بازگشت به وین، نپذیرفت. با این حال هر دو طرف بحث فشرده ای در خصوص مدالیته برای كار در خصوص ادعاها داشتند، توافقات در بخشهای زیادی حاصل شد اما به دلیل بازگشت برنامه ریزی شده تیم به وین و ضیق وقت، متن نهایی نشد'. در پایان بیانیه مطبوعاتی نمایندگی ایران در آژانس توصیه ای هم به اعضای شورای حكام شده و آمده است: 'جمهوری اسلامی ایران قبلا تصمیم خود را برای كار با آژانس به طریقی حرفه ای برای حل و فصل ادعاهای باقیمانده با هدف اینكه به افكار عمومی جهان ثابت شود كه فعالیتهای هسته اش صرفا برای اهداف صلح آمیز است، اتخاذ نموده است. بنابر این از كلیه كشورهای عضو انتظار می رود كه از این فرآیند حمایت نمایند و از هرگونه اقدامی كه باعث تضعیف فضایی كه برای پیگیری یك نتیجه موفقیت آمیز مورد نیاز است اجتناب نمایند'.