سرویس سیاسی «فردا»؛ تحریم؛ واژه نام آشنایی برای ملت ایران و دولتمردان آن است
زیرا طی سالهای پس از انقلاب اسلامی نظام سلطه که دست خود را از چپاول منابع کشورمان کوتاه می دید سعی کرد با استفاده از حربه های اقتصادی، نظام نوپای جمهوری اسلامی را به تغییر رفتار وادارد و اهداف سیاسی خود را در پس تحریم دنبال کند. این در حالی است که در این مدت تنها نوع تحریمهای اعمال شده بر کشورمان تغییر کرده و در ماهیت آن تغییری حاصل نشده است. طی هفته های گذشته نیز ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا به منظور تحت فشار قرار دادن برنامه صلح آمیز هسته ای ایران، تحریم های نفتی جدیدی را نسبت به کشورمان اعمال کردند، تحریم هایی که علاوه بر نفت، بانک مرکزی ایران را نیز شامل می شد. درهمین رابطه به بررسی تحریم های اعمال شده از سوی ایالات متحده آمریکا و متحدانش بر جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب تاکنون می پردازیم. بازخوانی تحریم های اعمال شده بر کشورمان طی 33 سال با اینکه سابقه تحريم اقتصادي ايران به ملي شدن صنعت نفت باز ميگردد كه سبب شد دولت مصدق سياست ملي شدن
را جسورانهتر به پيش برده و وابستگي ايران به توليدات خارجي را كاهش دهد اما تحریمهایی که پس از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا از سوی ایالات متحده بر کشورمان اعمال شد اولین تحریم های اقتصادی پس از انقلاب اسلامی است. اشغال سفارت آمريكا درتهران به وسيلهي «دانشجويان مسلمان پيرو خط امام» و تأييد حركت دانشجويان از سوي امام خميني به عنوان انقلاب دوم، موجب قطع روابط سياسي و بازرگاني جمهوري اسلامي ايران و آمريكا در شامگاه 18 فرورين 1359 به دستور جيمي كارتر رئيس جمهور وقت آمريكا شد. با قطع روابط سياسي و بازرگاني ايران و آمريكا در 18 فروردين ماه 1359، تحريمهاي اقتصادي واشنگتن در برابر تهران نيز آغاز شد. این تحریمها شامل ممنوعيت واردات نفت از ايران توسط شركتهاي امريكايي، ممنوعيت ارسال قطعات يدكي و ابزارهاي نظامي به جمهوري اسلامي ايران و مسدود شدن تمامي داراييهاي ايران در بانكهاي ايالات متحده می شد. همچنين در اين ايام موضوع بلوكه كردن مبلغ هشت ميليارد دلار از ذخاير و سپردههاي ارزي ايران در آمريكا نيز مطرح شد و ايالات متحده تصميم خود داير بر پرداخت ضرر و زيانهاي وارده به شركتهاي امريكائي، اتباع آن كشور و خانواده
گروگانها از محل ذخاير بلوكه شده ارزي ايران را عنوان کرد. دور بعدی تحریم ها در پي انفجار مقر تفنگداران دريايي آمريكا در اكتبر 1983 در بيروت لبنان و نسبت دادن آن به جمهوري اسلامي ايران اتفاق افتاد و طی آن رونالد ريگان به طرح تحريمهاي نويني عليه ايران پرداخت. اين تحريمها شامل هرگونه مواد شيميايي، ابزارهاي صنعتي با كاربرد دوگانه و برخي از محدوديتهاي پولي و بانكي ميشد. ايالات متحده آمريكا همچنین در طول دوران جنگ تحمیلی با ارائه كمكهاي اطلاعاتي و جاسوسي به عراق، اقدام به بلوكهكردن 12 ميليارد دلار ازداراييهاي ايران در بانكهاي امريكايي و تحريم تسليحاتي ايران نيز کرد و در سال 1986 ـ 1985 صدور هرگونه اقلام مندرج در فهرست اقلام نظامي آمريكا به ايران را ممنوع کرد. در اين بين هرگاه كه ايران به موفقيتهاي بزرگي در جنگ نائل ميگرديد، قيمت نفت نيز پايين ميآمد تا پشتوانه مالي و درآمد نفتي ايران تقليل يابد و بدين ترتيب ايران از تهيه سلاح و مهمات عاجز بماند. تحریم های اعمال شده بر کشورمان در زمان جنگ سبب شد ایران از همان زمان در برابر تحریمها قوی شده و به نوعی دور زدن تحریمها را بیاموزد. با پایان جنگ شرایط رو
به بهبود رفت و اگر چه تحریمها علیه ایران شرایط سختی را برای اقتصاد ایران رقم زده بود اما این وضعیت دیری نپایید و از سال 1376 به بعد به سرعت در مسیر عکس قرار گرفت. در مقابل تحریم ها، ایران قراردادهایی را با توتال فرانسه، پتروناس مالزی و گازپروم روسیه، برای اجرای دو فاز مهم استخراج گاز منطقه پارسجنوبی به امضا رساند و با عملیاتی شدن این قرارداد مرحله اول توسعه بزرگترین مجتمع صنعتی ایران در عسلویه آغاز شد و ظرف مدت هفت سال و با بیش از 30میلیارد دلار اعتبارات خارجی و همکاری بهترین شرکتهای جهان به یکی از بزرگترین مناطق صنعتی ساحلی خلیج فارس بدل شد و تقریبا همه شرکتهای مهم نفتی و گازی غیرآمریکایی دنیا سهمی در توسعه این منطقه مهم اقتصادی گازی جهان به دست آوردند. اما در همان زمان هم هرسال آمریکا قانو موسوم به«داماتو» را تمدید می کرد تا به زعم خود فشار علیه ایران را تشدید کند. روند تحریم های اعمال شده از سوی ایالات متحده و متحدانش به کشورمان ادامه داشت تا اینکه پس از روی کار آمدن دولت نهم و تداوم سیاستهای آن در دولت دهم و تلاش برای پیشرفت و توسعه فناوری هستهای، دولتهای غربی بازهم به فکر استفاده از تحریمهای
اقتصادی بهمنظور فشار سیاسی بیفتند. هسته ای شدن ایران سبب شد تحریم های اقتصادی اعمال شده بر کشورمان مضاعف شده و طی سالهای اخیر چند قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب برسد. در عین حال دولت آمریکا از ابتداي پيروزي انقلاب به دليل اختلافاتي كه با کشورمان داشته تحریم هایی را برعلیه کشورمان وضع کرده كه با تصويب مجلس نمايندگان و مجلس سنا و با امضاء رئيس جمهور آمريكا تقريبا به قانوني مبدل شده كه هر سال با امضاء رؤساي جمهور وقت مجدداٌ تمديد مي شود. اين روند كماكان تا به امروز ادامه داشته و هيچ تغيري در چارچوب اوليه آن بوجود نيامده است. تحريمهاي هستهاي ايالات متحده پس از 11 سپتامبر 2001، جمهوري اسلامي ايران رادر پي «دستيابي به سلاحهاي كشتار جمعي و بر هم زننده صلح و ثبات بينالمللي» معرفي کرد و تمام تلاش خودرا جهت ناكامي ايران در اجراي فعاليتهاي هستهاي و ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت به كار گرفت. برنامه هسته ای ایران سبب شد سه كشور اروپايي بريتانيا، فرانسه و آلمان، باحمايتهاي بيشائبه ايالات متحده آمريكا سه قطعنامه 1696، 1737، 1747 را در شوراي امنيت به تصويب برسانند. عدم اعتناي ايران
به قطعنامهي 1696 سبب طرح دومين قطعنامه و اعمال تحريمهايي بر عليه ايران شد. قطعنامهي 1737 كه در 23 دسامبر 2006 به تصويب اعضاي شوراي امنيت رسيد، عملاً ايران را به فصل هفتم و ماده 41 منشور ملل متحد كشاند. اين قطعنامه تهران را با تحريمهاي مختصري نظير ممنوعيت صدور مواد و تجهيزاتي كه با فعاليتهاي اتمي ايران ارتباط مستقيمي داشته باشند، رو به رو كرد . پس از آنکه جمهوري اسلامي ايران ضمن رد و غيرعادلانه خواندن قطعنامه بر ادامه فعاليتهاي صلحآميز خود جهت دستيابي به فنآوري هستهاي پافشاری کرد، قطعنامه سوم شوراي امنيت پس از حدود يك ماه رايزني در 24 مارس 2007 به تصويب رسيد. قطعنامه 1747 با ادعای مضحک مسدود کردن دارائيهاي بيست و هشت فرد و نهاد ايراني مرتبط با برنامههاي هستهاي ايران و جلوگيري از صادرات تسليحاتي ايران، تحريمهاي جديدي را نيز بر عليه تهران وضع كرده است و يك بار ديگر از ايران خواست كه طي 60 روز آينده فعاليتهاي هستهاي خود را به حالت تعليق درآورد. اما این بار نیز جمهوري اسلامي ايران در پاسخ به قطعنامه فوق بر حق خود مبنی بر دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای تاکیدی دوباره کرد. در حقیقت موضوع
دستيابي ايران به فناوري هستهاي بهانهاي شد تا آمريكا برخي از كشورها را با خود همراه ساخته و فضاي تحريم عليه ايران در حوزه هاي مختلف تسليحاتي، بانكي، سرمايهگذاري در صنايع بالا دستي نفت و گاز و حتي سوخت هواپيما را تنگ تر کند. دور جدید تحریم ها طرح تحريم بانک مرکزي ايران در تاريخ 15 دسامبر 2011 از سوی آمريکا تصويب شد و جهت امضا براي اوباما ارسال شد. اين طرح در قالب ضميمه قانون بودجه دفاعي آمريکا تصويب شد. همچنین اتحادیه اروپا روز دوشنبه 22 ژانویه 2012 نفت، بانک مرکزی، تجارت الماس، طلا و دیگر فلزات گرانبها با ایران را تحریم کرد. وزیران خارجه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا، بر سر ممنوعیت هرگونه قرارداد جدید برای خرید یا انتقال نفت خام ایران به توافق رسیدند. این تحریمها نیز در راستای سیاست هماهنگ اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا برای تنگتر کردن عرصه بر ایران به منظور توقف برنامه هستهایاش اعمال شد. تحریم های ناکارآمد با اینکه جمهوری اسلامی ایران تاکنون همکاری کامل و همهجانبهای را با آژانس بینالمللی انرژی اتمی داشته و آژانس نیز در گزارشهای مکرر خود درباره برنامه هستهای ایران، بر عدم انحراف این برنامه
و تطابق کامل آن با توافقات بینالمللی تأکید کرده اما کشورهای غربی و در رأس آنها آمریکا تا کنون تحریمهای یکجانبه بسیاری را علیه ایران به بهانه متوقف کردن برنامه هستهای کاملاً صلح آمیز ایران تصویب کردهاند. تحریم هایی که اگرچه به قصد سنگ اندازی در مسیر پیشرفت نظام اسلامی ایران صورت گرفت اما نه تنها تاثیری نداشت بلکه باعث خوداتکایی متخصصین ایرانی نيز شده است. اعمال این تحریمها در حالی است که کشورمان از ابتدای انقلاب تاکنون و طی سالهای متمادی با تحريمها و اقدامهاي قهرآميز آمريكا و متحدانش مواجه بوده است اما نه تنها در صحنه بین المللی منزوی نشده بلکه با گرایش به کشورهای مستقل دیگر موجبات قطع وابستگي به ايالات متحده آمريكا را نيز فراهم آورده است. در واقع مي توان گفت مهمترین دستاورد تحریم های اعمال شده به کشورمان استقلال و عدم وابستگي اقتصادي به ايالات متحده و همراهانش بوده است. 33 سال مقاومت ملت و انقلاب ایران در برابر فشارها الگویی است برای ملل مستقل و آزادیخواه که امروز برکات آن را در بیداری اسلامی منطقه شاهد هستیم.بنبابراین واضح است که تحریم ها تاکنون برای غرب چه دستاوردی به همراه داشته است.امروز
خاورمیانه شاهد به بار نشستن ریشه ای است که ایران آن را پرورش داد و می توان گفت این تحریم ها باعث شد نه تنها ایران بلکه ملل منطقه هیچگاه به خمودگی در برابر غرب نیاندیشند و همواره در فکر تعالی باشند.
دیدگاه تان را بنویسید