شوخی با طعم‌کارگزارانی/ احتمال کاندیداتوری ۱۹ چهره اصلاح‌طلب

اعتماد: سیدحسن خمینی، اسحاق جهانگیری، محمدرضا خاتمی، محمدرضا عارف، محمدجواد ظریف، علی مطهری، رضا اردکانیان، علی لاریجانی، مسعود پزشکیان، محمدجواد آذری جهرمی، محمدباقر نوبخت، سورنا ستاری، عبدالناصر همتی، علی‌اکبر صالحی، محمد صدر، مجید انصاری، عبدالواحد موسوی لاری، معصومه ابتکار و شهیندخت مولاوردی. این ۱۹ رجل سیاسی، فهرست ۱۹ گزینه کاندیداتوری انتخابات ریاست‌جمهوری نیست که روزنامه و مطبوعه‌ای، چون «اعتماد» در گزارشی به عنوان گزینه‌های احتمالی اصلاح‌طلبان برای انتخابات ۱۴۰۰ درباره احتمال حضور و شانس موفقیت‌شان در جلب آرای شهروندان گمانه‌زنی کرده باشد. این فهرست بلندبالایی است که دیروز محسن هاشمی‌رفسنجانی در قامت رییس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی و البته رییس کارگروهی که به‌منظور برنامه‌ریزی در خصوص چگونگی ورود این تشکل اصلاح‌طلب به انتخابات ۱۴۰۰ تاسیس شده، در اختیار ایسنا قرار داده است.

هاشمی‌رفسنجانی که از قضا نام خودش نیز در اغلب گزارش‌ها و گمانه‌زنی‌های مطبوعاتی درباره گزینه‌های اصلاح‌طلبان برای انتخابات ۱۴۰۰ مطرح بوده و باوجود تکذیب صریح و سفت و سخت احتمال کاندیداتوری‌اش، همچنان سوژه برخی از این گمانه‌زنی‌های انتخاباتی است، درحالی از این فهرست ۱۹ نفره پرده‌برداری کرده که پیش از اعلام نام این ۱۹ چهره اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا، یک تبصره مهم را یادآور شده و آن اینکه «حضور نام یک شخصیت در فهرست لزوما به معنای اراده او برای نام‌نویسی در انتخابات ریاست‌جمهوری نیست»؛ ملاحظه‌ای که به‌خصوص وقتی با مقدمه‌ای مبنی بر اینکه «این فهرست براساس دیدگاه‌های اشخاص، احزاب و جایگاه افراد در انتخابات ریاست‌جمهوری تهیه شده» تکمیل شود، عملا باعث خواهد شد به این نتیجه برسیم که آن‌چه حالا ازسوی کارگزاران سازندگی و کمیته انتخابات این تشکل سیاسی اعلام شده، حاوی خبری روشن و اثرگذار بر روند انتخابات نیست. هرچند کارگزاران سازندگی به عنوان حزبی که خود را «یکی از احزاب شاخص اصلاح‌طلب» معرفی کرده، معتقد است از آن‌جا که «تحریم یا انفعال و بی‌تفاوتی در انتخابات، مغایر با روحیه اصلاح‌طلبی و مردم‌سالاری دینی است»، بنابراین باید «در انتخابات ریاست‌جمهوری فعال باشد و از کاندیدای این طیف حمایت کند» و همین تاکید، کنار آن فهرست ۱۹ نفره، اگرچه چنان‌که اشاره شد، حاوی یک گزاره خبری روشن و تازه نیست، اما رهاورد آن برای ناظران صحنه انتخابات ۱۴۰۰ دست‌کم گزاره‌ای تحلیلی خواهد بود که اگرچه حرف تازه‌ای برای دنبال‌کنندگان سیاست ایرانی ندارد، اما لااقل از این حیث حائز اهمیت است که حالا، رسما و به‌همراه فهرستی از گزینه‌های احتمالی مورد حمایت این حزب اصلاح‌طلب به اطلاع عموم رسیده و این خود یک گام به پیش است.

جان کلام هاشمی به جز این البته اظهارات انتخاباتی روز گذشته محسن هاشمی، حاوی یکی، دو نکته خبری هم بود. ازجمله اینکه «رویکرد حزب کارگزاران نسبت به شرایط فعلی کشور و دولت آینده در قالب برنامه‌ای توسط کارگروه منتخب در دست تدوین است» یا اینکه «کارگروه دیگری جهت گفتگو با احزاب همسو و تهیه فهرست کاندیداد‌های احتمالی ریاست‌جمهوری و رایزنی با آنان در راستای این برنامه فعال شده» است. همین‌طور اینکه قرار است پس از تهیه این فهرست اولیه، «ضمن گفتگو با آنان، میزان جدی بودن حضورشان در انتخابات و همچنین دیدگاه‌های‌شان بررسی شود» و البته اینکه اگرچه «تاکنون با برخی از این چهره‌ها گفتگو‌هایی صورت گرفته، اما به‌دلیل شرایط بیماری کرونا، برنامه‌ریزی جلسات و ملاقات‌ها با کندی پیش می‌رود.» و بالاخره یک خبر تازه در این میان، اما شاید مهم‌ترین بخش صحبت‌های محسن هاشمی آن‌جاست که او به عنوان رییس کمیته انتخابات کارگزاران سازندگی تاکید کرده که این تشکل سیاسی می‌خواهد «پس از گفتگو با این شخصیت‌ها و انجام بررسی‌های لازم، فهرست کوتاهی را در ۲ ماه آینده، یعنی اوایل بهمن‌ماه اعلام کند تا کاندیدا‌های جدی حاضر در صحنه انتخابات بتوانند برنامه‌ها و دیدگاه‌های خود را با افکار عمومی در میان بگذارند.» بدین‌ترتیب، اگرچه سخت می‌توان آنچه را که دیروز در نخستین روز آذرماه ۹۹ از جانب محسن هاشمی اعلام شد، به عنوان یک خبر‌تر و تازه و مهم انتخاباتی مورد ارزیابی و بررسی قرار داد، اما می‌توان امیدوار بود که تا ۲ ماه دیگر و احتمالا در نخستین روز‌های بهمن‌ماه ۹۹ تکلیف این گمانه‌زنی‌های انتخاباتی روشن شود و دست‌کم حزبی که خود را از هم‌اکنون مصر به ورود فعال در انتخابات معرفی می‌کند، از چندماه پیش از روز سرنوشت، بداند قرار است از چه کسی برای حضور در این انتخابات حمایت کند و البته مردم هم متعاقبا بدانند قرار است با اعتماد به کارگزاران سازندگی به چه کسی رای بدهند. محسن هاشمی البته جمع‌بندی نهایی درباره رویکرد کلان این تشکل سیاسی را برای ورود به انتخابات ۱۴۰۰ نیز به همان بازه زمانی ۲ ماه آینده موکول کرده، اما واقعیت این است که آنچه ظاهرا تعلل این تشکل سیاسی به نظر می‌آید، ارتباطی به عملکرد خود کارگزارانی‌ها ندارد و آن‌ها نیز همچون دیگر احزاب اصلاح‌طلب نمی‌دانند کدامیک از چهره‌های موردحمایت‌شان با مهر ردصلاحیت شورای نگهبان مواجه خواهد شد و کدامیک احیانا تایید صلاحیت می‌شوند. ۱۹ کاندیدای احتمالی در ۳ رده. اما بگذارید بازگردیم به آن فهرست ۱۹ نفره؛ فهرستی که می‌توان از چند منظر به آن نگریست و این ۱۹ گزینه احتمالی را به لحاظ گوناگون در دسته‌های کوچک‌تر، رده‌بندی کرد و در این صورت، قاعدتا منظر نخست این است که کدامیک از این ۱۹ نفر همچون خود هاشمی، تنها سوژه گمانه‌زنی‌های انتخاباتی بوده‌اند و کدامیک جدی‌تر وارد میدان انتخابات شده‌اند. آنان که گفتند نه! از این منظر احتمالا سیدحسن خمینی، اسحاق جهانگیری، محمدجواد ظریف، رضا اردکانیان، محمدجواد آذری جهرمی و حتی معصومه ابتکار در رده اول جای می‌گیرند. گزینه‌های احتمالی که اگرچه همچون محسن هاشمی و بسیاری دیگر از چهره‌های بیرون این فهرست ۱۹ نفره، به‌دفعات از احتمال کاندیداتوری‌شان خوانده‌ایم، اما هرکدام به نحوی این احتمال را رد کرده‌اند. آن‌جا که فرزند سیدحسن خمینی از نامحتمل بودن کاندیداتوری پدرش خبر داد، یکی، دو عضو ارشد کارگزاران از جمله علی‌محمد نمازی نام جهانگیری را کنار نام محسن هاشمی به عنوان گزینه‌هایی که اعلام کرده‌اند تمایلی به حضور ندارند، اعلام کردند، ظریف تاکنون به‌کرات این احتمال را رد کرده، اردکانیان در گفت‌وگویی با «اعتماد» اعلام کرد که قصد حضور ندارد، محمدجواد آذری‌جهرمی که اگرچه از همان نخستین ماه‌های وزارتش در دولت دوازدهم از احتمال کاندیداتوری‌اش شنیدیم، اما درحالی که چندی پیش به طعنه به خبرگزاری تسنیم گفته بود «حتما شرکت می‌کنم و رای می‌دهم»، به ایلنا گفت «به کسانی که نگرانند بگویید که خیال‌شان راحت باشد؛ کاندیدای ریاست‌جمهوری نمی‌شوم» و درنهایت ابتکار هم اگرچه با قطعیت دیگران این احتمال را رد نکرده، اما اخیرا در یک اظهار نظر مطبوعاتی گفته بود که دست‌کم فعلا برنامه‌ای برای انتخابات ندارد. آنان که گفتند آری! آن‌سوی میدان، اما هستند چهره‌هایی، چون محمدرضا عارف و سورنا ستاری که بار‌ها از احتمال کاندیداتوری‌شان شنیده‌ایم و نه‌تن‌ها هرگز ردیه‌ای بر این احتمال منتشر نشده، بلکه بعضا آن‌طور که چندی پیش به‌نقل از عارف، منتشر شد، اگر شرایط فراهم باشد «خیلی راحت» می‌آیند. کاندیدا‌های واقعا احتمالی به جز این دو، اما بزرگ‌ترین گروه را کسانی تشکیل می‌دهند که این بین قرار می‌گیرند. کسانی که هم بار‌ها از احتمال کاندیداتوری‌شان شنیده‌ایم، هم تاکنون نه این احتمال را رد کرده‌اند، نه صراحتا تایید؛ چهره‌هایی، چون محمدرضا خاتمی، علی مطهری، علی لاریجانی، مسعود پزشکیان، محمدباقر نوبخت، عبدالناصر همتی، علی‌اکبر صالحی، محمد صدر، مجید انصاری، عبدالواحد موسوی‌لاری و شهیندخت مولاوردی. برای ریاست‌جمهوری نفر بیستم در این میان، اما شاید یک نکته حائز اهمیت دیگر هم مطرح باشد و آن، تعداد ۱۹ گزینه‌ای است که در فهرست بلند کارگزاران ردیف شده، اما درحالی که چنان‌چه اشاره شد بسیاری از این اسامی، در حد گمانه‌زنی است، اما این تعداد به اصطلاح گرد نشده و به ۲۰ نرسیده است. آن‌هم درحالی که پیش‌تر وقتی برخی رسانه‌ها از فهرست مختصر ۵ نفره کارگزاران می‌نوشتند، نمازی از اعضای ارشد کارگزاران در آخرین اظهارنظر در این رابطه گفته بود که جهانگیری و محسن هاشمی انصراف داده‌اند و درنتیجه به جز عبدالناصر همتی که پیش‌تر از وضعیت کاندیداتوری‌اش گفتیم، غلامحسین کرباسچی، دبیرکل کارگزاران سازندگی، رضا ملک‌زاده، معاون وزیر بهداشت که از قضا همزمان با اعلام خبر هاشمی، از سمت خود کناره‌گیری کرد و موج خبری عظیمی را برانگیخت، گزینه‌های باقی‌مانده کارگزارانی‌ها هستند. با این حساب، می‌توان از این احتمال سخن گفت که فهرستی که محسن هاشمی ابتدای هفته جاری در اختیار ایسنا قرار داده، احتمالا فهرستی ۲۰ نفره بوده و آن‌ها یا دقیقه ۹۰، پیرو حواشی استعفای ملک‌زاده، مصلحت را در این دیده‌اند که فعلا نامی از ملک‌زاده به میان نیاوردند یا بازی کمی پیچیده‌تر است و احتمال کاندیداتوری آقای دبیرکل به‌طور کل منتفی نیست، اما مصلحت را در این دیده که فعلا خود را بیرون از این گمانه‌زنی‌ها نگاه دارد تا دست‌کم کمتر تحت فشار رقبای اصولگرا باشد.