حکم شرعی شرط بندی و قمار

سرویس سبک زندگی فردا: بازی با آلات قمار در اسلام حرام است و به نقل از مشروح حکم به حرمت بازی با پاسور از باب آن است که به عنوان یکی از ابزار‌های قمار شناخته می‌شود؛ هر چند با آن شرط بندی نکنند؛ بنابراین تا زمانیکه به این عنوان شناخته شود حکم آن حرمت خواهد بود. البته اگر مرجع تقلید در صدق عنوان آلت قمار بودن پاسور تردید کند فتوا به حرمت نمی‌دهد.

اگر بخواهیم تعریف جامعی برای قمار تهیه کنیم، باید بگوئیم قمار یعنی قربانی کردن مال و شرف برای بدست آوردن مال غیر، با خدعه و تزویر و احیاناً به عنوان تفریح و نرسیدن به هیچ کدام. فلسفه‌ی حرمت بازی با شطرنج یا پاسور چیست؟ طبق نظر برخی از فق‌ها این کار جایز است؛ پس چگونه چیزی که حرام بوده اینک حلال شده است؟ مگر احکام دین ثابت نیست؟

مضرّات قمار

خداوند متعال قمار را در ردیف می‌گساری و بت پرستی و از کار‌های پلید شیطانی دانسته و دستور به اجتناب از آن داده است: «یا ای‌ها الذین آمنوا انّما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجسٌ من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون.»‌ای کسانیکه ایمان آورده اید! بدانید که شراب، قمار، بت‌ها و چوب‌های مخصوص برد و باخت به تمامی پلید و ناپاک و از کار‌های شیطانی است: پس از این کار‌ها بپرهیزید تا رستگار شوید.»

«میسر یعنی قمار و لذا قمارباز را «یاسر» گویند. ریشه آن «یسر» به معنای آسانی است و علت نامیدن قمار به «میسر» این است که قمارباز با آن مال دیگران را به آسانی و بدون زحمت به چنگ می‌آورد.

از امام رضا علیه السلام نقل شده، «المیسر هوالقمار» میسر همان قمار است. آیه بعد می‌فرماید: شیطان همواره در صدد ایجاد دشمنی و کینه توزی میان شما و بازداشتن شما از یاد خدا و برپایی نماز است. قماربازی و می‌گساری ابزار شیطان در نیل به این هدف است: آیا باز هم دست از این کار برنمی دارید: «انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البعضاء فی الخمر و المیسر و یصدّکم عن ذکرالله و عن الصلاه فهل انتم منتهون»

به عبارت دیگر چیزی که در عرف متدیّنان و کسانی که تقید شرعی دارند ابزار قمار بازی شمرده می‌شود- هر چند به قصد سرگرمی یا پرورش فکر بدون برد و باخت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد- این کار بازی با آلات قمار شمرده می‌شود و طبق روایات حرام است؛ اگرچه قمار نام نگیرد.

همچنین در آیه‌ی ۲۱۹ سوره‌ی بقره می‌گساری و قماربازی در یک ردیف و از گناهان کبیره دانسته شده است. گرچه ممکن است احیاناً دارای منافعی هم باشد، اما قطعاً آثار زیان بار آن به مراتب بیشتر از سود آن است.

قمارباز همیشه بازنده است

نکته مهم دیگری که بازتاب روانی قمار می‌باشد این است که قمارباز همیشه بازنده است، چون اگر ببرد حریص‌تر می‌شود که باز هم قمار کند و به یقین او همیشه برنده نخواهد بود و در دفعه‌های بعدی خواهد باخت؟! از آنجا که این ثروت باد آورده است- نه نتیجه‌ی کار و کوشش- قدر آن را ندانسته و چه بسا به زودی آن را از دست بدهد. از نظر اخلاقی هم قساوت قلب می‌خواهد که کسی اموال و دارایی و گاهی تمام دارایی دیگری را بگیرد و او را به روز سیاه بنشاند وارد شده است.

در بعضی از روایات وارد شده است: قریش آنقدر به قماربازی ادامه می‌دادند که حتی زن و بچه‌ی خود را بر سر آن گرو گذاشته و می‌فروختند! از این رو بازی با آلات قمار- حتی اگر بدون برد و باخت باشد- حرام شمرده شده است تا کسی به این وادی خطرناک نزدیک نشود.

به عبارت دیگر احتمال دارد حرمت بازی با آلات قمار جنبه حریمی داشته و موجب شود که جامعه اسلامی به طور کامل از این امور فاصله گیرد و به آن نزدیک نشود.

از دیگر سو کسی که می‌بازد می‌کوشد برای جبران شکست روحی و مادی خود بازی را ادامه دهد و، چون عصبانی شده چه بسا تمام زندگی خود را ببازد و برای تسکین شکست و ناراحتی‌های خود به انواع مواد مخدر و مشروبات الکلی کشیده شود شاید به همین جهت است که در آیات مربوطه در قرآن شراب و قمار با هم آمده است.

پاسخ به چند سوال متداول

پرسش:

چنانچه انسان با دوست خود قرار بگذارد که اگر مثلا در مسابقه پینگ پنگ هر کدام برد دیگری را مهمان کند، مثلا به صرف نوشابه، حال این کار برای هر یک از طرفین چه حکمی دارد و اصولا قرار ما با چه نیتی می‌تواند بلا اشکال باشد؟

پاسخ:

چنانچه به صورت شرط بندی باشد حرام است.

پرسش:

میدانیم که شرط بندی حرام است آیا اگر بگوییم هر کس باخت مثلا بجای پول باید چند صلوات بفرستد باز هم حرام است؟

پاسخ:

حرام نیست.

پرسش:

آیا در مسابقات فوتبال که تیم برنده پول میگیرد حلال است یا حرام؟

پاسخ:

اگر با شرط باشد حرام است.

پرسش:

آیا شرط بندی برای مسابقات اسب سواری حلال است یا حرام؟

پاسخ:

شرط بندی فقط بین افراد شرکت کننده در مسابقه حلال است.

پرسش:

شرط بندی در مقادیر جزئی مثل (نوشابه) اشکال دارد؟

پاسخ:

اگر بعد از شرط بندی از روی رضایت بدهد اشکال ندارد.

پرسش:

شرط بندی حلال چیست؟ و آیا می‌توانیم در ورزش‌های رایج مثل فوتبال و یا امور دیگر شرط بندی نمود البته با رضایت طرفین؟

پاسخ:

شرط بندی حلال فقط در تیراندازی و اسب دوانی و وسائل جنگی کنونی، همچون تفنگ و هفت تیر است.