۸ عامل خطرآفرین ابتلا به زوال عقل

جام جم:«ابتلا به بیماری آلزایمر یا اشکال دیگر زوال عقل، حداقل اگر عمری طولانی داشته باشید، ممکن است اجتناب‌ناپذیر به نظر برسد. در شرایطی که آمار و ارقام ابتلا به زوال عقل هشداردهنده هستند اما اقدامات بسیاری را می‌توانید انجام دهید تا خطر ابتلا به این شرایط را کاهش دهید.

عامل کلیدی که باید مد نظر قرار دهید بر پایه یک سبک زندگی سالم شکل می‌گیرد. اگر چه ژن‌های شما به احتمال زیاد نقشی مهم در ابتلا به زوال عقل - مجموعه‌ای از علائم که شامل از دست دادن حافظه و دشواری در صحبت کردن یا نوشتن به روشی یکپارچه، شناختن افراد و مکان‌های آشنا و انجام وظایف روزانه می‌شوند - یا عدم ابتلا به آن ایفا کنند، مراقبت از خود نیز عاملی کلیدی است.

در ادامه هشت عامل خطرآفرین که برای کاهش خطر ابتلا به شرایط کشنده زوال عقل باید از آنها پرهیز کنید، معرفی شده‌اند.

افزایش وزن

اگر وزن شما به طور پیوسته در حال افزایش است، باید این روند را متوقف کنید. بنا بر نتایج مطالعه‌ای که در نشریه پزشکی Alzheimer's & Dementia منتشر شد، افرادی که از شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر برخوردار هستند، نسبت به آنهایی که وزن عادی دارند، احتمال بیشتری دارد به زوال عقل مبتلا شوند. هر پنج واحد افزایش در شاخص توده بدنی، خطر ابتلا به زوال عقل را به میزان یک سوم افزایش می‌دهد.

افزایش قند خون

دیابت نوع ۲ کنترل نشده دیرزمانی است که با ابتلا به زوال عقل پیوند خورده است، زیرا قند خون افزایش یافته به تمام اندام‌های بدن انسان، از جمله مغز آسیب وارد می‌کند اما حتی افزایش اندک در قند خون نیز می‌تواند مشکل‌آفرین باشد. نتایج مطالعه‌ای که در دانشگاه هاروارد انجام شد و در نشریه New England Journal of Medicine منتشر شد، نشان داد افرادی که میانگین قند خون آنها ۱۱۵ میلی‌گرم در دسی لیتر - محدوده پیش‌دیابت - بود، نسبت به افرادی که قند خون عادی داشتند، ۲۰ درصد احتمال بیشتری داشت تا به زوال عقل مبتلا شوند.

افزایش اندک در سطح قند خون می‌تواند با التهاب همراه باشد که به مغز آسیب وارد می‌کند. اگر بیش از ۴۵ سال سن دارید، برای حصول اطمینان از این که در محدوده پیش‌دیابت یا دیابت قرار ندارید، هر ساله قند خون خود را آزمایش کنید. اگر اضافه‌وزن دارید یا با عوامل خطرآفرین دیگر مواجه هستید، این کار را از سنین پایین‌تر آغاز کنید.

کم‌تحرکی

ورزش موجب می‌شود تا سطوح فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز (BDNF)، پروتئینی که از مرگ سلول‌های مغزی موجود پیشگیری کرده و به تولید سلول‌های جدید کمک می‌کند، افزایش یابد. نتایج مطالعه‌ای که توسط پژوهشگران دانشگاه بوستون انجام شد و در نشریه JAMA Neurology منتشر شد، نشان داد، افرادی که بالاترین سطوح BDNF را دارند، کمترین میزان ابتلا به زوال عقل را تجربه می‌کنند.

اگر کم‌تحرک هستید، نگران نشوید زیرا هیچگاه برای آغاز مسیر افزایش فعالیت جسمانی دیر نیست. بنابر مطالعه دانشگاه بوستون افرادی که بیش از ۵۰ سال سن داشته و مشکلات حافظه را گزارش کردند اما حدود ۹۰۰۰ گام در هفته پیاده‌روی می‌کردند، هم از نظر حافظه و هم توانایی شناختی نسبت به گروه کنترل بهبود بیشتری را نشان دادند. شما می‌توانید تنها با ۳۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط تا شدید (مانند پیاده‌روی سریع) در روز از فواید تحرک بدن در مقابله با زوال عقل بهره‌مند شوید.

مصرف ناکافی از مواد غذایی حاوی چربی

مصرف چربی لزوما موجب چاق شدن شما نمی‌شود و حتی ممکن است از بدن و مغز شما نیز محافظت کند. افرادی که یک رژیم غذایی با محتوای چربی زیاد را دنبال می‌کنند به طور معمول کربوهیدرات، به ویژه کربوهیدرات‌های پالایش شده، کمتری مصرف می‌کنند. مصرف کربوهیدرات می‌تواند موجب التهاب و در نهایت زوال عقل شود. نتایج مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ توسط کلینیک مایو انجام شد، نشان داد، افرادی که چربی بیشتری مصرف می کنند - یک سوم از کل کالری‌های دریافتی - در مقایسه با آنهایی که سهم چربی در رژیم‌های غذایی‌شان کمتر از یک‌چهارم بود، ۴۲درصد احتمال کمتری داشت اختلال شناختی را تجربه کنند.

کمتر از ۵۰ درصد از کل کالری‌های دریافتی خود را از مصرف کربوهیدرات‌ها تامین کنید و بر چربی‌های سالم، دوستدار قلب و تقویت‌کننده مغز مانند آنهایی که در روغن زیتون، بذر کتان، مغزهای خوراکی و ماهی‌های چرب یافت می‌شوند، متمرکز شوید.

کمبود ویتامین D

افراد بسیاری به میزان کافی ویتامین D دریافت نمی‌کنند و این در شرایطی است که نیاز به این ماده مغذی با افزایش سن بیشتر نیز می‌شود. مقدار مصرف توصیه‌شده روزانه برای این ویتامین ۶۰۰ واحد بین‌المللی برای افراد کمتر از ۷۰ سال و ۸۰۰ واحد بین‌المللی برای افراد پیرتر است. ویتامین D برای طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های بدن نیاز است و سلامت مغز نیز در میان آنها قرار دارد.

نتایج مطالعه‌ای که در نشریه Neurology منتشر شد، نشان داد که خطر ابتلا به زوال عقل در افرادی که از کمترین سطوح ویتامین D برخوردار هستند، نسبت به شرکت‌کنندگانی با بیشترین میزان این ویتامین ۵۳ درصد بیشتر بوده است و میزان خطر برای افرادی که به شدت با کمبود ویتامین D مواجه بودند تا ۱۲۵ درصد افزایش داشت.

مصرف نوشیدنی های رژیمی

نتایج مطالعه‌ای که توسط دانشگاه بوستون انجام شد و در نشریه Stroke منتشر شد، نشان داد، افرادی که روزانه حداقل یک نوشیدنی شیرین شده با شیرین‌کننده‌های مصنوعی را مصرف می‌کنند، در مقایسه با افرادی که از مصرف این نوشیدنی‌ها پرهیز می‌کنند، تقریبا سه برابر احتمال بیشتری دارد طی یک دهه به بیماری آلزایمر مبتلا شوند. مصرف روزانه نوشیدنی‌های شیرین معمولی یا رژیمی با حجم مغز کوچک‌تر پیوند خورده است.

نوشیدنی‌های شیرین (چه دارای شکر یا شیرین‌کننده مصنوعی باشند) به نظر می‌رسد محرک التهابی است که به مغز آسیب می‌زند. همچنین آنها ممکن است زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ شوند که خطر زوال عقل را افزایش می‌دهند.

زندگی در اماکن شلوغ

ساکنان شهرها باید هوشیار باشند، زیرا بنا بر نتایج مطالعه پژوهشگران کانادایی که در نشریه Lancet منتشر شد، افرادی که در فاصله ۵۰ متری از جاده‌هایی با ترافیک زیاد زندگی می‌کنند، در مقایسه با آنهایی که در فاصله بیش از ۳۰۰ متری ساکن هستند، هفت درصد احتمال بیشتری دارد به زوال عقل مبتلا شوند. پژوهش‌های پیشین‌ پیوندی بین آلودگی هوا و بیماری قلبی را نشان داده بودند. از این رو پژوهشگران معتقدند که آلودگی هوا وارد جریان خون شده و موجب التهاب می‌شود که بر قلب و مغز انسان تاثیرگذار است.

تنهایی

بنا بر نتایج مطالعه‌ای که در نشریه Journal of Neurology Neurosurgery & Psychiatry منتشر شد، خطر ابتلا به زوال عقل در افراد مجرد نسبت به همتایان متاهل خود ۴۲ درصد بیشتر است. افراد مجرد ممکن است بیشتر احساس تنهایی و افسردگی را تجربه کنند که از عوامل خطرآفرین برای زوال عقل محسوب می‌شوند.

البته برای فرار از تنهایی تنها گزینه موجود ازدواج نیست بلکه با برقراری ارتباطات اجتماعی نیز می‌توانید خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهید. در همین راستا با دوستان خود وقت بگذارنید یا در جلسات گروه‌های پشتیبان شرکت کنید و به طور کلی در جامعه حضور داشته باشید. از این طریق نه تنها شانس بیشتری برای تقویت مغز و ذهن خود دارید، بلکه شادتر نیز خواهید بود.»