مجادله بر سر اعتیادآور بودن شکر

جام جم: در مقاله‌ای که بتازگی در نشریه علمی اسپرتس مدیسین (British Journal of Sports Medicine به‌معنی نشریه بریتانیایی پزشکی ورزشی) منتشر شد، نویسندگان مدعی شدند مصرف شکر، دروازه اعتیاد به الکل و دیگر مواد اعتیادآور است و اضافه‌ کردند شکر همانند کوکائین و تریاک از طریق تصفیه گیاهان برای به دست آمدن کریستال سفید خالص تولید می‌شود و این روند به میزان چشمگیری بر خواص اعتیادآور آن می‌افزاید.

در این مقاله که دانشمندان محقق در زمینه قلب و عروق در نوشتن آن همکاری داشتند، آمده است، مصرف محصولات قندی، تاثیراتی مشابه تاثیرات کوکائین ـ مانند تغییر روحیه ـ دارد و به دلیل ایجاد حالت لذت و تاثیرگذاری بر سیستم پاداش مغز، مصرف‌کننده را خواهان مصرف بیشتر می‌سازد. جیمز دینیکولانتونیو محقق قلب و عروق و از نویسندگان این تحقیق در این باره به گاردین گفت: مصرف قند و شکر بسیار نگران کننده و در حیوانات، اعتیادآورتر از مصرف کوکائین است. بنابراین شکر پرمصرف‌ترین ماده اعتیادآور در جهان است و مصرف آن، سلامت ما را تهدید می‌کند.

منتقدان چه می‌گویند؟

این مقاله بشدت مورد انتقاد کارشناسانی قرار گرفته که معتقدند، مصرف شکر می‌تواند به مشکلات سلامت منجر شود، اما اعتیادآور نیست. هشام ضیاءالدین، روانپزشک از دانشگاه کمبریج در این باره گفت: مطالعاتی که روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده، مورد سوءتعبیر محققان قرارگرفته است و تحقیقات ما اعتیادآور بودن شکر برای انسان‌ها را تایید نمی‌کند.

ضیاءالدین افزود، مطالعه این محققان نشان می‌دهد، اگر مصرف شکر برای حیوانات آزمایشگاهی به روزانه یکی دو ساعت محدود شود، می‌تواند رفتارهایی شبیه اعتیاد ایجاد کند، اما اگر این حیوانات بتوانند هر زمان که خواستند شکر مصرف کنند ـ همان‌گونه که انسان‌ها مصرف می‌کنند ـ رفتارهای اعتیادگونه از خود نشان نخواهند داد.

ترکیب مصرف شکر و امکان دسترسی متناوب به آن است که رفتارهای اعتیادگونه ایجاد می‌کند. در چنین حالتی مصرف ساخارین و هرگونه طعم شیرینی، می‌تواند اثرات مشابه مصرف شکر داشته باشد. مگی وست‌واتر از همکاران ضیاءالدین در تحقیقاتش گفت، رفتارهای حیوانات آزمایشگاهی بعد از مصرف شکر بسیار با رفتارهای اعتیادگونه تفاوت دارد. وی افزود: بر خلاف چیزی که در مصرف کوکائین شاهد هستیم، اگر مصرف شکر با یک اتفاق ناخوشایند همراه شود، دیگر حیوانات خواهان مصرف آن نخواهند بود.

شکر می‌تواند اعتیادآور باشد؟

نویسندگان تحقیق اخیر درمورد اعتیادآور بودن شکر به اثرات مشابه کوکائین و شکر بر مغز اشاره و خاطرنشان کرده‌اند، هر دو این مواد بر سیستم پاداش مغز تاثیر می‌گذارند. ضیاءالدین می‌گوید، سیستم پاداش مغز و مناطقی از مغز که رفتارهای خوردن را کنترل می‌کنند، همان‌هایی هستند که به اعتیاد دارویی واکنش نشان می‌دهند.

به نظر می‌رسد، داروهای مخدر برخلاف شکر، این سیستم را گول می‌زنند و کنترل طبیعی آن را متوقف می‌کنند. تام ساندرز، استاد بازنشسته تغذیه و رژیم غذایی کالج لندن نیز معتقد است، اگرچه علاقه به مصرف مواد شیرین می‌تواند ایجادکننده عادت‌های خاص باشد، اما مانند تریاک و کوکائین اعتیادآور نیست و انسان‌ها درصورت قطع مصرف شکر، علائم ترک ماده مخدر را نشان نمی‌دهند.

رابرت لاستینگ، استاد طب اطفال دانشگاه کالیفرنیا نیز بر این باور است که شکر به دلیل خواص متابولیسمی و لذت‌گرایانه‌اش اعتیادآور است.

وی شکر را الکل کودکان می‌داند،‌ اما معتقد است شکر اعتیادآور ضعیفی است و با موادی مثل نیکوتین هم‌ردیف قرار می‌گیرد، نه با داروهای قوی مانند هروئین!

شکر خطرناک نیست و مشکل در مقادیر زیاد شکری است که در غذاهای مختلف وجود دارد و محتوای کالری این غذاها را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

ساندرز دراین زمینه می‌افزاید، تمایل به شیرینی در ذائقه انسان‌ها یک ویژگی مادرزادی است. طعم‌های شیرین به ما در تشخیص مواد غذایی غنی از ویتامین C کمک می‌کنند. خطر اصلی شکر ایجاد پوسیدگی دندان است و مصرف زیاد آن در نوشیدنی‌های شیرین خطر چاقی را به همراه دارد.