خون دماغ، خوش‌خیم یا خطرناک؟

جام جم: درواقع عوامل خطرناکی چون تومورها، اختلالات انعقادی و داروهای ضدانعقاد خون ممکن است باعث خونریزی از بینی شوند، اما این موضوع بسیار نادر است و 99 درصد از علل خون‌دماغ ارتباطی با سرطان و مشکلات انعقادی خون ندارند. از آنجا که یکی از شایع‌ترین انواع خون دماغ در فصول سرد سال شیوع پیدا می‌کند، دراین باره با دکتر بیژن نقیب‌زاده، فلوشیپ گوش و حلق و بینی، رئیس انجمن علمی راینولوژی ایران و عضو هیأت مدیره انجمن جراحان گوش و حلق و بینی و سر و گردن ایران به گفت‌وگو نشسته‌ایم .

داستان جاری شدن خون از بینی

اختلالات انعقادی خون، فشارخون، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، برخی بیماری‌های کبدی و مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین شایع‌ترین علل این عارضه هستند. البته از میان علل موضعی خون دماغ شدن هم می‌توان به التهاب و خشکی بینی، انحراف تیغه بینی، دستکاری بینی، وجود رگ‌های نابجا و همچنین وجود توده اشاره کرد.

خون دماغ، خوش‌خیم یا خطرناک؟

شکی وجود ندارد از دیدگاه بیمار، خون دماغ بسیار استرس‌زا و ناراحت‌کننده است و باعث اضطراب می‌شود و باید مورد توجه قرار بگیرد و درمان شود. البته ممکن است خون دماغ به دلیل دستکاری ساده داخل بینی یا کنده شدن ترشحات خشک مخاط داخل بینی باشد و علت مهمی نداشته نباشد، ولی درعین حال ممکن است مشکلات عمده‌ای خودشان را به صورت خون دماغ نشان دهند. پس اگر خون دماغ تداوم داشته باشد بهتر است پیگیری شود .

چرا با سرد شدن هوا بیشتر خون دماغ می‌شویم؟

عملکرد بینی به نحوی است که هوای ورودی تنفسی مطلوب را برای مخاط تنفسی ریه آماده کند. پس هوا باید تمیز، مطلوب و با دمای مناسب باشد. بنابراین در هوای سرد چون مخاط بینی متورم و پرخون می‌شود تا هوای ورودی را گرم کند، امکان خونریزی بیشتر است .

به طور کلی سن، جنسیت و شرایط آب و هوایی محل زندگی نیز در خون دماغ شدن مؤثر است. از این‌رو باید خون دماغ شدن مکرر را جدی گرفت، چراکه ممکن است پیامدهای خطرناکی داشته باشد.

سرجهازی فشار خونی‌ها

افزایش خون دماغ به هر دلیلی می‌تواند باعث پارگی عروق مویی در قسمت‌های مختلف بدن از جمله مخاط بینی شود و حتی در سنین بالا به دلیل شکنندگی عروق، احتمال خونریزی از بینی به دلیل افزایش فشار خون بیشتر دیده می‌شود. البته غیر از فشار خون، نارسایی‌های قلبی، بیماری‌های خونی مهم می‌تواند جزو علل خون دماغ باشد .

توجه داشته باشید در افراد مسن به دلیل افزایش بیماری‌های قلبی - عروقی، فشار خون، بیماری‌های خونی و افزایش شکنندگی عروقی، خونریزی بینی می‌تواند نشانه یکی از این بیماری‌ها باشد.

اولین اقدام برای کنترل خون دماغ

اولین اقدام در برخورد با بیماری که خون دماغ شده، کنترل خونریزی است. سپس آرام‌کردن بیمار بسیار مهم است. اگر خونریزی خفیف و بخصوص از قسمت قدامی بینی باشد، فشار دادن پره‌های جانبی به مدت چند دقیقه یا گذاشتن یخ روی صورت باعث بند آمدن خونریزی می‌شود، ولی اگر حجم خونریزی زیاد باشد یا بیماری دیگری وجود داشته باشد، احتمالا خونریزی از این طریق کنترل نمی‌شود. پس بهتر است در چنین شرایطی به پزشک متخصص مراجعه و اقدامات درمانی لازم انجام شود .

خون دماغ بارداری

در بارداران به دلیل اختلالات هورمونی ناشی از بارداری، متورم شدن بافت‌ها بخصوص مخاط داخل بینی، خشکی مخاط ناشی از حاملگی یا ایجاد مسمومیت بارداری و نیز افزایش فشار خون، خونریزی از بینی زیاد اتفاق می‌افتد. با این حال، خونریزی در بارداران نیاز به پیگیری، معاینه و در صورت لزوم درمان دارد .

سوزاندن رگ‌های بینی

سوزاندن رگ‌های داخل بینی که قابل رویت هستند یکی از روش‌های درمانی در کنترل خونریزی بینی است، ولی این عمل باید بموقع و توسط متخصصان مربوط و با در نظر گرفتن تمهیدات لازم با استفاده از مواد شیمیایی یا دارویی صورت گیرد . ولی با توجه به عوارض و ایجاد مشکلاتی که ممکن است در صورت سوزاندن نابجا و توسط افراد غیرمتخصص ایجاد شود باید مراقبت‌های لازم و نظارت کامل بر انجام این عمل وجود داشته باشد.

دست کردن در بینی ممنوع!

عروق خونی داخل بینی به مخاط‌ها بسیار نزدیک هستند؛ بنابراین هرگونه دستکاری بینی می‌تواند منجر به خونریزی از این عضو شود. خونریزی در کودکان نیز در اغلب موارد به دلیل دستکاری بینی یا وجود اجسام خارجی در داخل بینی ایجاد می‌شود، ولی می‌تواند ناشی از اختلالات عروقی و خونی نیز باشد که در صورت تداوم به تشخیص درست و درمان نیاز دارد .

خون دماغی که در اطفال به مقدار کم اما مکرر اتفاق می‌افتد، بسیار شایع است و بیشتر در فصل‌های سرد، هنگام سرماخوردگی و در کسانی دیده می‌شود که مدام بینی‌شان را دستکاری می‌کنند.

داخل بینی را چرب کنید

از آنجا که خون دماغ در هوای خشک و سرد بیشتر اتفاق می‌افتد. توصیه می‌شود داخل بینی را همیشه چرب نگه دارید، بویژه اگر مستعد خون دماغ شدن هستید. اگر داخل بینی‌تان احساس خشکی می‌کنید باید از پمادهای موضعی و مرطوب‌کننده مثل پماد ویتامین A یا AD استفاده کنید. این پمادها علاوه بر چرب کردن بینی باعث بازسازی مخاط هم می‌شود، اما مصرف ویتامین C و K برخلاف تصور بسیاری افراد از لحاظ علمی تاثیری در پیشگیری از خونریزی بینی ندارد . ناگفته نماند قرار گرفتن در معرض آفتاب و گرمای شدید هم ممکن است احتمال خون‌دماغ شدن را افزایش دهد، زیرا در این حالت درجه حرارت بینی افزایش پیدا می‌کند و مخاط آن خشک می‌شود.