چرا «بوی بد» خوب است؟

خبرگزاری میزان: کافی است به یک راسو کمی نزدیک شوید تا بفهمید بوی بد یعنی چه! به محض اینکه شما به او نزدیک شوید ترکیبی از «تیول گوگردی» را به سمتتان افشانه خواهد کرد. تیول گوگرد همان ترکیبی است که در پیاز خام وجود دارد و باعث جاری شدن اشک از چشمانتان می‌شود. اما افشانه‌ی راسو فقط بوی بد نمی‌دهد، بلکه تیول گوگردی شش‌ها را مسدود کرده و باعث نابینایی موقت می‌شود. این زمان فرصت کافی برای فرار راسو را فراهم می‌کند. این بوی بد توسط غدد مقعدی در انتهای دم راسو تولید شده و توسط آن‌ها نیز با شتاب افشانه می‌شود. ماهیچه‌های پشتی راسو آن‌قدر قوی است که به راسو اجازه می‌دهد افشانه بد بو را تا فاصله دو متری به سمت هدفش پرتاب کند. راسو جانور چابکی نیست و اگر این ترفند دفاعی را نداشت به راحتی تسلیم شکارچی خود می‌شد. هدهد آفریقایی (Green Wood hoopoe) نیز یکی دیگر از جانوران بدبو است. این پرنده بومی آفریقا است و زمانی که تهدیدی حس می‌کند دم خود را به سمت آن کرده و یک بوى‌ زننده‌ و قوی را به سمت آن نشانه می‌رود. ماده شیمیایی این بو شبیه ترکیبات موجود در تخم‌مرغ گندیده است. زمانی که از نزدیک به این پرنده حمله می‌شود او قادر است فضولات روان خود را نیز به سمت شکارچی نشانه رود. خویشاوند نزدیک این پرنده «هدهد اوراسیایی» است که می‌تواند فضولات روان خود را تا 60 سانتی‌متر به سمت دشمن پرتاب کند. مرغ باران بد بو یا همان «فولمار» پرنده‌ای سفید و خاکستری بوده که به خانواده پرندگان آلباتروس نزدیک است. فولمار نیز به اندازه هدهد جنگلی آفریقایی چندش‌آور است. فولمارها همه‌چیزخوار هستند و از ماهی گرفته تا زباله را در تغذیه خود جای می‌دهند. به همین دلیل است که سلاحی قدرتمند دارند. زمانی که این پرندگان احساس خطر می‌کنند «روغن معده» مخصوص خود را بالا می‌آورند و به سمت دشمن پرتاب می‌کنند. فولمارهای بالغ به راحتی می‌توانند روغن معده خود را به سمت مهاجم مانند آب دهان پرت کنند. البته تنها خاصیت بوی بد پرندگان حفظ جان آن‌ها نیست. در مطالعه‌ای نیز نشان داده شد که این بوی بد در واقع می‌تواند پوست و پر پرندگان را عاری از انگل و میکروب حفظ کند. حیوانات کوچک نیز موفق شده‌اند که این استراتژی دفاعی را در فرآیند فرگشت به دست آورند. نوعی هزارپا وجود دارد که هنگام خطر خود را خم می‌کند و یک مایع بدبو به سمت شکارچی پرتاب می‌کند. این مایع سمی هم هست. نوعی سوسک بمباردیه یا بمب‌افکن‌ وجود دارد که افشانه شیمیایی داغی را از خود ساطع می‌کنند. دمای این افشانه تا 100 درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد. این افشانه دفاعی جان حشرات کوچک را می‌گیرد و حتی برای انسان نیز دردآور است. یکی از بامزه‌ترین جانوران طبیعت حیوان تنبل (sloth) است. در طول فصول گرم، موی تنبل قهوه‌ای و در فصول بارانی نیز موی آن کمی سبزرنگ است و دلیلش نیز این است که نوعی جلبک بر روی موهایش رشد می‌کند. شهرت این جانور به این است که اصلا فعالیتی ندارند! البته این جلبک‌ها به او کمک می‌کنند تا استتار کنند، اما جالب است بدانید که نوعی سوسک در موهای آرنج و پشت زانویش زندگی می‌کنند. همچنین نوعی حشرات موذی وجود دارد که در موهای او پنهان می‌شود. جلبک نیز از ترشحات پوستی او تغذیه می‌کند. برخی از حیوانات به صورت تصادفی صاحب استراتژی دفاعی بوی بد شده‌اند که یکی از آن‌ها تنبل است. نوعی تنبل وجود دارد که بیش از 120 حشره موذی بر روی بدنش زندگی می‌کنند و به همین خاطر است که بوی بسیار بدی می‌دهند. رافلزیا گیاهی است که بوی گوشت گندیده یا مدفوع اطراف خود را تقلید می‌کند تا حشرات را به خود جذب کند. بنابراین می‌توان گفت که استراتژی تولید بوی بد همیشه هم دفاعی نیست! این گیاه در جنوب شرقی آسیا یافت شده و به گروهی از گیاهان انگلی به نام «گل‌های مردگان» متعلق هستند. تنها زمان شکوفه زدن می‌توان این گیاه را شناسایی کرد، زیرا به بزرگ‌ترین گل تکی جهان تبدیل می‌شود. گل بدبوی «تایتان اروم» یکی از بزرگترین گیاهان دنیا است. این گیاه به ندرت شکوفه می‌دهد اما زمانی که شکوفه دهد بوی بسیار بدی شبیه بوی ماهی گندیده را از خود تولید می‌کند. هم گیاه تایتان اروم و هم رافلزیا بوی ماهی گندیده و فاسد شده را می‌دهند، در حالی که چندان هم نزدیک نیستند. حشرات به دنبال بوی ماهی بر روی این دو گیاه می‌نشینند ولی در عوض به جای گوشت ماهی خود طعمه این گیاهان می‌شوند. گفتنی است این گزارش در تاریخ 23 خرداد 1394 در سایت اینترنتی فرادید منتشر شده است و بنا به اهمیت آن بازنشر می شود.