۱۴ دوره بلاتکلیفی برای برگزاری الکترونیک انتخابات/ چه دلایلی مانع برگزاری الکترونیکی انتخابات است؟/ حداقل ۴۰ سال از دنیا عقبیم

سرویس فناوری فردا: در سال ۲۰۰۴ و در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، برآورد شد که حدود ۳۰ درصد از جمعیت رای دهنده این کشور از فرم های ویژه فناوری انتخابات الکترونیکی استفاده کردند که شامل ثبت مستقیم از طریق تماس دست با صفحه نمایشگر یا اسکنرهای نوری بوده است. رای های الکترونیکی به صورت دیجیتالی بر روی نوار، دیسکت یا کارت های هوشمند ذخیره شده و سپس به مرکز ویژه ای ارسال می شود که در آنجا فرآیند شمارش دقیق آنها آغاز می شود. در کشور ما نیز سال هاست زمزمه برگزاری انتخابات الکترونیک را میشنویم، کشور ما در منطقه به لحاظ برگزاری انتخابات بی نظیر است و هر دولتی شیوه ای را برای الکترونیک کردن انتخابات در دستور کار خود داشته است و از سوی دیگر در هر دوره توانسته ایم بخشی از این پروسه حساس را نیز به دست ماشین های رایانه ای بسپاریم تا حدی که در آخرین انتخابات ریاست جمهوری از 25 فرایند انتخابات، 23 فرایند به صورت الکترونیکی انجام شد.

ایران از جمله کشورهای پهناور جهان است که در دو دهه گذشته خیز جدی به سوی همراهی با کاروان در حال حرکت سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات جهان برداشته است اما به دلیل وجود مسایلی همچون عدم برنامه ریزی برای بستر سازی تحق دولت الکترونیک، به نظر می رسد زمان برگزاری نخستین انتخابات الکترونیکی در ایران هنوز فرا نرسیده باشد و به رغم توسعه زیرساختارهای کلی فناوری اطلاعات و ارتباطات، هنوز استانداردهای مورد نیاز برای برگزاری انتخابات الکترونیکی در ایران فراهم نشده است. بحث استفاده از تجهیزات الکترونیکی و رایانه ای برای برگزاری انتخابات در کشورمان برای اولین بار در سال ۱۳۷۸ مطرح شد. در آن زمان تلاش وزارت کشور برای متقاعد کردن شورای نگهبان برای استفاده از تجهیزات الکترونیکی در انتخابات مجلس ششم، با جلو کشاندن بحث حقوقی و ساختاری، که شورای نگهبان به آن اشاره کرده بود، بی نتیجه ماند. اما همچنان این موضوع برای انتخابات ریاست جمهوری در دوره بعدی (۱۳۸۰) و انتخابات شوراهای شهر و روستا، توسط وزارت کشور ایران مطرح شد. چنانکه حتی پیش از برگزاری انتخابات مجلس هفتم، به این موضوع قدری از حالت تئوریک خود خارج شد و با تهیه نرم افزاری برای شمارش آرا، و فرستادن آن به شورای نگهبان، تا نزدیکی های موفقیت پیش رفت. اما باز هم شورای نگهبان به عنوان نهاد ناظر بر انتخابات در کشور، اعلام کرد که به دلیل عدم اطمینان از کارکرد نرم افزار ارائه شده برای شمارش آرا، این انتخابات هم به سنت گذشته و با حظور رای دهنده گان در پای صندوقهای رای و شمارش به صورت دستی برگزار خواهد شد؛ این موضوع در آستانه انتخابات مجلس هشتم نیز همچنان توسط وزارت کشور دنبال می شود؛ همچنان که برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ نیز از سوی مسئولان وقت پی گیری شده بود. این در حالی است که سیستم های برگزاری انتخابات الکترونیکی از دهه ۶۰ میلادی در جهان معرفی شد. در آن سالها سیستم کارت های سوراخ دار برای نخستین بار ارایه شد. سیستم رای گیری اسکن نوری که به دنبال کارت های سوراخ دارد ارایه شد این امکان را به رایانه می دهد تا علامت گذاری صورت گرفته بر روی برگه رای را بخواند. ثبت الکترونیکی مستقیم آرا نسخه مدرن تری از فناوری برگزاری انتخابات الکترونیکی است که به جمع بندی و جدول بندی آرا در یک ماشین واحد می پردازد. و حالا انتخابات الکترونیکی سرانجام پس از 16 سال فراز و فرود، در انتخابات دهمین دوره ی مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره ی مجلس خبرگان رهبری در هفتم اسفند ماه عملیاتی می شود. تلاش چندباره ی وزارت کشور طی این سال ها برای به کارگیری تجهیزات الکترونیکی و رایانه یی در برگزاری انتخابات، به دلیل عدم تامین نظر شورای نگهبان از سوی دولت ناکام مانده بود.

ولی واقعیت نشان از آن دارد که باز هم خبری از الکترونیکی شدن انتخابات نیست، بلکه هیچ یک از راس های سه گانه مثلث تصمیم گیر (دولت، مجلس و شورای نگهبان) نیز مسئولیت اجرا یا عدم اجرای آن را بر عهده نمی گیرند و تنها با کاربری واژگانی مشابه، موضوع را به گردن دیگری می اندازند. متولیان برگزاری انتخابات در دولت مدتها است عزم خود را جزم کرده اند تا از فناوری اطلاعات و ارتباطات در انتخابات هفتم اسفند ماه بیش از پیش بهره ببرند. با بودجه 170 میلیارد تومانی برای این مهم، تامین تجهیزات و مهر تایید شورای نگهبان بر ایمنی و توانمندی های سخت افزاری و نرم افزاری، امکان الکترونیک برگزار کردن انتخابات در یک سوم حوزه های انتخاباتی را به وزارت کشور داد.