شش گام عذرخواهی کردن

تبیان: عذرخواهی کردن و بخشودن در نگاه اول شاید ساده به نظر برسد، اما یکی از پیچیده ترین مسایل مربوط به روابط انسانی هست؛ قطعا شما هم نمونه های فراوانی از قهر و آشتی های تکراری و بی دوام را در ذهن دارید و یا بارها مجبور شده اید دیگری ببخشید؛ در حالی که هنوز رنجش ناشی از ماجرای پیش آمده را در دل داشتید و همین عاملی شده برای اینکه این آشتی ها دوام نیاورد، شاید هم از دیگری خواستید شما را ببخشد ولی همچنان از رفتارهای غیردوستانه طرف مقابلتان متعجب و دلخور هستید و دلیل این رفتارها را درک نمی کنید. بخش مهمی از کنشها و واکنشهای رفتاری ما متاثر از یادگیری مشاهده ای است. در واقع ما به همان ترتیبی رفتار می کنیم که در طی سالها شاهد آن بوده ایم؛ اما از طرفی بسیاری از ما نسبت به این الگوهای رفتاری آموخته شده احساس ناکارآمدی می کنیم. موضوع بخشودگی و عذرخواهی هم یکی از همین موارد است. در این نوشتار می خواهیم در چند گام ساده شیوه صحیح عذرخواهی کردن و پذیرش آن را با هم مرور کنیم. اما پیش از آن باید بدانیم عذرخواهی کردن یک مهارت است و بنابراین علاوه بر کسب آگاهی در این زمینه لازم است با تمرین و تکرار این مهارت را در الگوی رفتاری مان درونی کنیم. به عنوان یک بزرگسال می توانیم این آگاهی را با همسر، دوستان یا اعضای خانواده هم رسانی کنیم و شرایط جدیدی را تعریف کنیم تا حداکثر امکان اجرا و اثربخشی مطلوب حاصل شود. برای یک عذرخواهی موثر لازم است شش گام را طی کنیم : گام اول : "من را ببخش!" مهم است که بدانید دقیقا چه عاملی موجب رنجش طرف مقابل شده است. بنابراین به او بگویید : "من می دانم که از من رنجیده ای و می خواهم که مرا ببخشی، اما هنوز نمی دانم که چه کار اشتباهی انجام داده ام؟ " همسرمان را به هر دلیلی رنجانده ایم، لازم است به او پیشنهاد بدهیم که ما را ببخشد. بسیاری از ما در چنین مواقعی ترجیح می دهیم هیچ حرفی نزنیم و بدون هیچ اقدامی منتظر می مانیم تا با گذشت زمان موضوع رنجش خود به خود حل شود. درحالیکه این گام اول است، باید از او بخواهیم که ما را ببخشد، اما چون این یک پیشنهاد است، لازم است آمادگی شنیدن پاسخ منفی را هم داشته باشیم. در واقع شاید بهتر باشد بعد از این مرحله کمی زمان بدهیم و منتظر بمانیم و انتظار نداشته باشیم بلافاصله درخواست ما پذیرفته و رنجش خاطر تمام شود. گام دوم : پذیرفتن اشتباه در مرحله ی بعدی، مهم است که بپذیریم اشتباه کرده ایم. پذیرش اشتباه در واقع زمینه ی درک مسئولیت پذیری را فراهم می کند. البته مهم است که بدانید دقیقا چه اشتباهی مرتکب شده اید و چه عاملی موجب رنجش طرف مقابل شده است. بنابراین به او بگویید : "من می دانم که از من رنجیده ای و می خواهم که مرا ببخشی، اما هنوز نمی دانم که چه کار اشتباهی انجام داده ام؟ " گام سوم : پشیمانی شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در رابطه ای شما یا طرف مقابلتان برای کوتاه کردن ماجرا یا پرهیز از تنش بلافاصله متوسل به عذرخواهی شوید، اما هر دو طرف می دانید که این صرفا یک راه فرار است. بنابراین برای اینکه عذرخواهی شکل واقعی و حقیقی پیدا کند، مهمترین شرط آن پشیمانی است. اگر حس می کنید شما یا همسرتان از کاری که کرده اید، پشیمان نیستید لزومی به عذرخواهی نیست. درواقع این یک شرط اساسی برای طلب بخشش هست و تا زمانی که شخص از کارش پشیمان نیست، لزومی هم به عذرخواهی نیست. اما برای کمک به درک بهتر رفتارش می توان از او خواست که خودش را به جای طرف مقابل بگذارد و احساساتش را بیان کند. این تمرین کمک می کند ارزش اخلاقی عذرخواهی بدرستی برایش درونی شود. گام چهارم : توضیح و دلیل بسیاری از اوقات با وجودی که سه مرحله اول انجام شده است، اما رنجش همچنان باقی ست. اگر برای کار اشتباهی که مرتکب شده ایم، دلایلی داشته باشیم و آنها را بیان کنیم و به دیگران هم فرصت توضیح و بیان دلایلشان را بدهیم، در واقع برای بخشیدن و بخشیده شدن انگیزه بیشتری فراهم کرده ایم. بنابراین کمی زمان بگذارید و در شرایطی که هر دو آرام تر شده اید، دلایل خود را توضیح دهید. البته دقت کنید که قرار نیست چیزی را توجیه کنید. این دلایل شامل مواردی می شود که خارج از کنترل و توان شما بوده است. گام پنجم : تکرار نکردن باید از او بخواهیم که ما را ببخشد، اما چون این یک پیشنهاد است، لازم است آمادگی شنیدن پاسخ منفی را هم داشته باشیم. در واقع شاید بهتر باشد، انتظار نداشته باشیم بلافاصله درخواست ما پذیرفته و رنجش خاطر تمام شود یکی دیگر از مهمترین شرط های یک عذرخواهی واقعی تصمیم جدی برای تکرار نکردن آن اشتباه هست. بنابراین اگر به نظر شما عذرخواهی واقعی انجام شده و بعد ناخواسته دوباره همان اشتباه اتفاق افتاده، عذرخواهی او را بپذیرید و تاکید کنید که چون واقعا قصد انجامش را نداشته، اشکالی ندارد. گام ششم : جبران کردن جبران کردن مرحله ی تکمیلی یک عذرخواهی واقعی و کامل است. پیشقدم شوید و بگویید که: "بخاطر اشتباهم متاسفم و می خواهم جبران کنم." با جبران کردن نشان می دهیم مسئولیت کار اشتباهمان را پذیرفته ایم و احساس طرف مقابل را به خوبی درک کرده ایم. این کار باعث می شود هم طرف مقابل را خوشحال کنیم و هم خودمان احساس بهتری داشته باشیم. در پایان سه نکته ی مهم را در نظر داشته باشید: نکته ی اول: رابطه خلاف آنچه تصور می شود، برگشت پذیر نیست و آثار آن همیشه باقی خواهد ماند. بنابراین برای داشتن یک رابطه ی خوب و باکیفیت همیشه باید حساس و آماده باشید و اهل پیشگیری. نکته ی دوم: برای جبران اشتباهمان هرگز مجبور نیستیم کاری انجام دهیم که به ما آسیب بزند یا باعث شود احساس بدی نسبت به خودمان پیدا کنیم؛ مجبور به باج دهی شویم یا مورد سوء استفاده قرار بگیریم. نکته ی سوم: سعی کنیم وظایف و قوانین رفتاری روابطمان را به گونه ای تعریف کنیم که هم مرزهای ما حفظ شود و هم مرتب خودمان یا دیگری مجبور به عذرخواهی نباشیم. با آگاهی از این شش گام و تمرین مستمر آنها در کنار یکدیگر می توانیم امیدوار باشیم یک مهارت درست رفتاری را فرا گرفته ایم و روابط سالم تری را تجربه کنیم.