برکات نماز حضرت زکریا

فارس: واژه «عبادت» در اصل به نظر بسیارى از واژه شناسان به معناى «خضوع» است و طبرى در تفسیر «جامع البیان» مى‌گوید: اصل عبودیت که به نظر او شامل عبادت نیز مى‌شود، نزد همه عرب به معناى ذلت و خاکسارى است. ابوعلی سینا معتقد است: «العبادة هی غایة الخضوع و التذلّل؛ عبادت نهایت خصوع و فروتنی است» و شهید مطهری در تعریف عبادت آورده است: پرستش آن حالتی است که در آن، انسان یک توجهی می‌کند که از ناحیه باطن خودش به آن حقیقتی که او را آفریده‌است و خودش را در قبضه قدرت او می‌بیند، خودش را به او نیازمند و محتاج می‌بیند. در واقع سیری است که انسان از خلق به سوی خالق می‌کند. این امر اساساً قطع نظر از فایده و اثری که داشته باشد، خودش یکی از نیازهای روحی بشر است. آگاهی عمیق و بصیرت و اندیشه در دین، رمز ارزشمندی کارها و عبادات است و بدون آن عمل، فاقد ارزش لازم است لذا یکی از مواردی که می‌تواند ما را در انجام عبادت، راغب کند پی‌بردن به حکمت عبادات است. آیت‌الله جوادی آملی از جمله کسانی است که به طور مفصل درباره حکمت و فلسفه اعمال عبادی دین مبین اسلام سخن گفته است. آنچه در ادامه می‌خوانید به موضوع «جایگاه و تأثیر نماز» می‌پردازد که برگرفته از بیانات این عالم فرزانه است. رسول خدا درباره نماز فرموده‌اند: «مَا مِن صَلاةٍ یحضََر وَقتَها إلّا نَادی مَلَکٌ بَینَ یَدَیِ النّاسِ: أیُّها النّاس! قُومُوا إلی نِیرانِکُم الَّتِی أوقَدتُمُوها عَلی ظُهُورِکُم فَاطفَئُوها بِصَلاتِکُم»؛ وقت هر نمازی که فرا می‌رسد فرشته‌ای به مردم می‌گوید: ای مردم برخیزید آن آتش‌های که پشت سر خود روشن کرده‌اید با نماز خاموش کنید. ناروایی را که مرتکب شدیم سخن بدی را که گفتیم بیراهه‌ای را که رفتیم از ما جدا و دور نیست،‌همه اینها آتش‌هایی است که با دست خود روشن کرده‌ایم و بر دوش حمل می‌کنیم و نمی‌دانیم که خروارها آتش بر دوش ماست. حتی خود انسان آتش و هیزم افروخته می‌شود: «وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا» آنها که اهل قسط و ظلم هستند خود هیزم جهنم‌اند و به صورت آتش و هیزم افروخته‌ای مجسم می‌شوند. اگر خداوند با اهل قسط و عدل دوست است با اهل قسط و ظلم نیز دشمن است. بسیاری از کارهای ما به صورت آتشی بر دوش ما انباشته شده است اما احساس نمی‌کنیم معلوم می‌شود اگر کسی نماز خواند نه تنها بعد از نماز گرفتار گناه نمی‌شود بلکه آتش‌هایی را هم که قبلا روشن کرده است خاموش می‌کند. نماز، نهر روان و چشمه کوثری است که هم آتش‌های گذاشته را خاموش می‌کندو نمی‌گذارد انسان بعدها گرفتار آتش شود. هم جلو بدی‌ها را می‌گیرد و هم بدی‌های گذشته را از بین می‌برد. این خاصیت نماز است که در قرآن کریم به آن اشاره شده:«إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَى‏ عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ». برکات نماز حضرت زکریا از امام صادق (ع) نقل شده که اگر خداوند سبحان بخواهد برکتی به انسان مرحمت کند آن را در بهترین حال عطا می‌فرماید. و بهترین حالت در محراب بودن و در جنگ با دشمن درونی بودن است. به عنوان مثال خدای سبحان اگر به زکریا یحیی را مرحمت کرده در حالت عبادت این بشارت به او داده شده است. آن حضرت فرمود: «إنَّ طَاعَهُ الله خِدمَتُه فِی الأرضِ فَلَیس شَیءٌ مِن خِدمِته یَعدِلُ الصَّلاه فمن ثم فَنَادَتْهُ‌ الْمَلاَئِکَةُ وَ هُوَ قَائِمٌ‌ یُصَلِّی‌ فِی‌ الْمِحْرَاب»؛ طاعت خداوند آن است که انسان در زمین، خداوند را خدمت کند و چیزی از خدمت او به اندازه نماز نمی‌ارزد. به همین دلیل در حال عبادت به حضرت زکریا بشارت داده شده است. یحیی (ع) در راه دین شهید شد و ما او را به عنوان یحیای زاهد و شهید می‌شناسیم و اگر کسی این دو توفیق را داشت که در راه دین، با سلاح‌، فداکاری کند در کنار این سلاح‌گیری، معرفت که سلاح عقل است، لازم است. امام صادق (ع) ذیل آیه کریمه «خُذُواْ مَا آتَیْنَاکُم بِقُوَّةٍ» سؤال شده است آیا منظور قوت قلب است یا قوت بدن؟ حضرت فرمودند: قوت قلوب و ابدان هر دو است و یحیی (ع) که خداوند به او فرموده: «یَا یَحْیَىٰ خُذِ الْکِتَابَ بِقُوَّةٍ» هم با قوت عقل و معرفت و هم با قوت بدن کتاب آسمانی را گرفت. از این کتاب حمایت کرد و سرانجام شربت شهادت نوشید. اینها همه از برکات نماز زکریا (ع) بود.