وقتي اعتياد ارثي مي شود

دکتر محمدعلي حريرچيان،درمانگر اعتياد در هفته نام زندگی مثبت نوشت: بدترين حالت و شرايط براي قرار گرفتن يک فرزند، در معرض ابتلا به اعتياد، اين است که هم پدر و هم مادر او سوءمصرف مواد داشته باشند و مخدرها را هم در خانه و جلوي چشم آنها مصرف کنند. در اين صورت، فرزندان به‌طور مستقيم در جريان نحوه مصرف قرار مي‌گيرند و حس کنجکاوي زيادي براي تجربه اين کار غلط در وجودشان شعله‌ور مي‌شود. در جوامع سنتي مانند جامعه ايران، معمولا مسئوليت مسائل اقتصادي و بار هزينه‌هاي مالي خانواده بر دوش پدر است. اگر پدر خانواده با معضل اعتياد دست به گريبان باشد، هم شرايط مالي و اقتصادي خانواده با بحران مواجه مي‌شود و هم بنيان خانه از هم مي‌پاشد. يعني فرزنداني که اعتياد پدر خود را به‌روشني نظاره مي‌کنند، ديگر ارزش و احترام چنداني براي حرف‌هاي پدر قائل نمي‌شوند و همين مساله مي‌تواند به‌مرور زمان، تضعيف بنيان خانواده را در پي داشته باشد. اين از هم پاشيدگي و وجود بحران در خانواده‌هايي که هم پدر و هم مادر، درگير اعتياد هستند، بيشتر و شديدتر به چشم مي‌خورد. بچه‌هاي مادران درگير اعتياد بيشتر در معرض معتاد شدن هستند تاکنون، تحقيقات زيادي روي جنين و فرزندان مادراني که سوءمصرف مواد مخدر دارند، انجام شده است و تحقيقات نشان داده‌اند اعتياد مادر باردار،‌ علاوه بر تاثيرات منفي زيادي که مي تواند روي جنين بگذارد باعث افزايش احتمال بروزاختلال رفتاري و شناختي در فرزندان و مختل شدن روند طبيعي رشد شناختي و رفتاري آنها در آينده خواهد شد. نکته ديگر درباره نحوه تعليم و تربيت فرزندان مادراني است که از مشکل اعتياد رنج مي‌برند. اعتمادبه‌نفس خانم‌هايي که درگير اعتياد مي‌شوند، به شدت پايين مي‌آيد، تمايل به انزوا، تنهايي و طلاق پيدا مي‌کنند، از اضطراب بيشتري رنج مي‌برند و نمي‌توانند در شرايطي که دچار استرس مي‌‌شوند، با مهارت‌هاي تطابقي خود، استرس‌هايشان را رفع کنند. به اين ترتيب، چنين مادراني حامي‌هاي قابل‌اعتماد و الگوهاي قابل‌اتکايي براي فرزندان خود نخواهند بود و نمي‌توانند مهارت‌هاي اجتماعي، ارتباطي و زندگي را به‌درستي به فرزندان خود آموزش بدهند. پدر و مادراني که سوءمصرف مواد مخدر دارند، نظارت چنداني هم بر معاشرت فرزندان خود نمي‌کنند از طرفي هم بچه‌ها، به حرف، نصيحت يا حتي قوانيني که آنها براي خانه در نظر گرفته‌اند اهميتي نمي‌دهند. از اين رو بازهم شانس گرايش به گروه‌هاي پرخطر و اعتياد به مواد مختلف در اين بچه‌ها، بالاتر مي‌رود. افزايش ريسک ابتلا به اعتياد در همسر و فرزندان افراد معتاد معمولا تمام افرادي که مشکل سوءمصرف مواد مخدر دارند، با مشکلات و عوارض اجتماعي و ارتباطي زيادي در جامعه مواجه مي‌شوند که تمام اين عوارض در خانه، بسيار شديدتر و پررنگ‌تر هستند. پدر و مادري که در محيط خانه اقدام به مصرف مواد مخدر مي‌کنند، قبح اين کار نادرست را جلوي فرزندانشان مي‌ريزند و به‌نوعي، به عمل ناشايست خود در برابر بچه‌ها، رسميت مي‌بخشند. با اين حساب، احتمال گرايش فرزندان اين والدين به اعتياد، بسيار افزايش مي‌يابد و حتي احتمال پذيرفتن مصرف انواع مخدرها و محرک‌هايي که از سوي جامعه دوستان و اطرافيان به آنها پيشنهاد مي‌شود هم بالاتر مي‌رود. ما بارها در مراکز درماني، با پدراني مواجه بوده‌ايم که ابتدا خودشان براي ترک اقدام کرده بودند و سپس 1 يا 2 فرزند و حتي همسرشان را هم براي ترک آورده بودند. اين مساله مي‌تواند نشان‌دهنده افزايش خطر ابتلا به اعتياد در همسر و فرزندان افراد معتاد باشد. از طرف ديگر، افرادي که موادمخدر مصرف مي‌کنند، تحت‌تاثير آثار آن قرار مي‌گيرند و توان رواني يا حوصله کافي ندارند. به‌همين دليل والدين گرفتار در دام اعتياد، نمي‌توانند توجه کافي نسبت به اعمال، رفتار، دوستان و روابط اجتماعي فرزندان خود داشته باشند و به‌نوعي، آنها را رها مي‌کنند. در چنين شرايطي، علاوه بر اينکه روابط خانوادگي به هم مي‌ريزد، آينده فرزندان هم به خطر مي‌افتد چون پدر و مادر، ديگر الگوهاي رفتاري و عملي مناسبي براي اين فرزند نخواهند بود و او ناخودآگاه، به جامعه بيرون و جمع دوستان گاهي نامتعارف و نابهنجار گرايش پيدا خواهد کرد. به‌طور حتم، فرزندي که از نظر عاطفي و رواني در خانه و خانواده خودش تامين نشود، پدر و مادر حامي و دلسوزي نداشته باشد، والدين براي تامين نيازهاي خودشان به مصرف مخدرها، روي بياورند و تنهايي را به بودن در کنار فرزندشان ترجيح بدهند و به حالتي از بي‌تفاوتي برسند، به‌طور حتم بيشتر به سمت اعتياد به انواع مخدرها و محرک‌ها کشيده مي‌شود. اين خانواده سياه است شايد باور نکنيد، اما واقعيت دارد؛ اين عکس‌ها را که نشريه فتوويستورا چندي پيش منتشر کرده، گزارشي تلخ و تکان‌دهنده از يک خانواده معتاد ايراني است که همه اعضاي آن از کودک خردسال تا مادربزرگ، به ترياک معتاد هستند و کشيدن ترياک براي آنها تفريحي همچون نوشيدن چاي است!