کتابی که به اهالی یک روستا تقدیم شد/ روایت دکتر پارسانیا و دکتر الویری از زهد علمی افروغ/ تجلیل نماینده ارامنه در مجلس از «توحید گرایی و صلح»+ تصاویر

سرویس فرهنگی «فردا»: آیین رونمایی دو اثر جدید از دکتر عماد افروغ با حضور اساتید و اندیشمندان علوم اجتماعی و اصحاب رسانه در قالب سلسله نشست‌های «کتاب برای همه» فرهنگسرای شفق برگزار شد. این دو کتاب جدید با عنوان «فریادهای خاموش، روزنگاشت تنهایی» توسط نشر سوره مهر و «توحیدگرایی و صلح» توسط نشر علم منتشر شده است، که به روزنوشت‌های دکتر عماد افروغ و نظریات وی در مورد وحدت ادیان ابراهیمی می‌پردازد.

عماد افروغ در این مراسم با بیان اینکه سال ها دغدغه حوزه گفت وگوی ادیان را داشته است، اظهار داشت: در سفر اخیرم به مکه مکرمه، اتفاقات و بسترهای فراوانی را در جهان اسلام دیدم که از آن استفاده نمی شود و امروز جهان اسلام با واقعیات تلخی به نام تکفیری و سلفی روبه رو است.

این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم توجه جدی به مساله وحدت ادیان، گفت: هم وحدت درون دینی و هم وحدت برون دینی مطرح است که امروز در جهت جریان های درون دینی موفق تر از برون دینی بوده ایم.

وی با معرفی کتابی از واتیکان با عنوان آموزه های اجتماعی و کتاب آرام اول، که به گفت وگوی خود ادیان پرداخته اند، افزود: با مطالعه این کتاب‌ها مشاهده می‌کنیم که گام ها و تلاش شایسته ای برای وحدت بوده است؛ جهان ادیان بیشتر از گذشته متوجه شده است که در جهان سرمایه داری و جهان سکولار و لیبرال چه اتفاقی افتاده است.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه بخشی از کتاب حاضر در نقد کتاب «نبرد تمدن‌ها» اثر «هانتینگتون»است، تصریح کرد: این نویسنده با طرح مغالطه‌های شیطنت آمیزی زمینه را برای نبرد فرهنگی دینی فراهم کرده است.

افروغ تصریح کرد: هانتینگتون در این کتاب با عنوان اینکه «تفاوت‌ها و ویژگی های فرهنگی کمتر از تفاوت‌ها و ویژگی های اقتصادی و سیاسی به آشتی و مصالحه و راه حل می رسد و نبرد تمدن ها با سبقه و جوهره دینی است و اینکه یک شخص می تواند نیمه فرانسوی و نیمه عرب و شهروند دو کشور باشد اما مشکل است که نیمه کاتولیک و نیمه مسلمان باشد» در واقع دعوای بین اسلام و مسیحیت را تئوریزه می کند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه هانتینگتون در بخش دیگری از کتاب خود ادعا می‌کند که مقامات عالی جمهوری اسلامی، تمام کشورهای مسلمان را به سلاح هسته‌ای دعوت کرده اند و رییس جمهور ایران در سال 1988 میلادی یا 1367 خورشیدی کشورها را به توسعه سلاح های شیمیای و بیولوژیک دعوت کرده است، افزود: چنین ادعایی فاقد صحت و منبع است و نمی توان چنین بیانی را پیدا کرد.

این نماینده پیشین مجلس اظهار داشت: وقتی رییس جمهور وقت نامه ای به بوش نوشت و او را مسیحی خطاب کرد، در مجلس شورای اسلامی این موضوع را بزرگترین خطای استراتژیک عنوان کردم چرا که با این کار سنگر مسیحیت را به بوش دادند که بویی از مسیحیت نبرده است.

دکتر عماد افروغ با اشاره به بی توجهی به مساله توحید که مبنایی ترین اصول مشترک بین ادیان است، گفت: توحید قویترین و قاطع ترین مبنای وحدت و صلح است؛ این موضوع که نمی‌شود نیمه کاتولیک و نیمه مسلمان بود، اگر بر پایه تفاوت های آیینی و رفتاری باشد، مشکلی نیست؛ اما همه مسلمانان به همان میزان که پیامبر اکرم(ص) را قبول دارند ، حضرت موسی و عیسی (ع) را قبول دارند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: شاهد این هستیم که برخلاف پیش بینی های هانتینگتون جهان در قالب وحدت ادیان به سمت همزیستی دینی حرکت می‌کند و این منجر به یک تقابل نرم با سیاست های غیر فرهنگی دینی شده است.

عماد افروغ همچنین درباره انگیزه‌ تالیف کتاب «فریادهای خاموش، روزنگاشت تنهایی» اظهار داشت: برخی از آسیب‌ها و نقدهایی که در گذشته شرایط ایمنی برایشان موجود نبوده است در این کتاب طرح شده است؛ و دیگر اینکه در حیات روزمره جرقه‌ها، شهودات و تراوشاتی به ذهن انسان می‌رسد که اگر مکتوب نشود باد آن را می برد.

وی افزود: برای این خرده‌ریزها و براده‌ها یک آهنربا درست کنم، از آنجایی که عادت دارم هر روز بنویسم و اگر جرقه‌ای ایجاد شود، فوری یادداشت کنم و در کنار آن تحلیل‌ها و آسیب‌ها را بیان کنم، این کتاب را نوشتم، البته قصد داشتم بعد از مردنم این کتاب چاپ شود، اما از آنجایی که تا حالا نمردم و آدم عجولی هستم، در اولین فرصت این کتاب را چاپ کردم.

وی این کتاب را به مردم شریف،‌ صادق و مهمان‌نواز روستای رئیسکلای لفور مازندران اهدا کرد و ادامه داد: کتاب فریادهای خاموش، روزنگاشت و خاطرات تنهایی، شرح وقایع و بیان دردها و دغدغه‌های فکری، معرفتی،‌ عاطفی، اخلاقی، فرهنگی و حتی سیاسی فردی انس گرفته با خلوت و عزلت است که طبیعتا و تا حدودی متفاوت از اکثر روزنگاشت‌ها مربوط به دید و بازدیدها و ملاقات‌ها و دیدار‌های رسمی است.

نفی حقیقت به بهانه مدارا و صلح

همچنین در این مراسم دکتر پارسانیا، با بیان اینکه جهان امروز جایی برای دفاع از حقیقت ندارد، اظهار داشت: علم و سیاست مدرن هیچکدام توان دفاع از حقیقت را ندارند، و هنر مدرن نیز از افق حقیقت برنخاسته است.

این استاد دانشگاه افزود: در بخش‌هایی از کتاب «توحید گرایی و صلح» دکتر عماد افروغ، به درستی بیان شده که که به اسم دین فعالیت‌های نابجایی شده است؛ اما فراموش نکنیم هر جا سکه‌ای اعتبار پیدا کند یقینا تقلب‌ها به نام آن زده خواهد شد.

دکتر پارسانیا با بیان اینکه فیلسوف جهان امروز کانت و نوکانتی است، تصریح کرد: در دهه‌های اخیر که فضای صلح و مدارا مطرح شد، متهم تراز اول نبود این مفاهیم را حقیقت معرفی کرده‌اند؛ و با همین توجیه بخش غالب کارهای ژورنالیستی در این مدار شکل گرفت، که افکار را به سوی فراموشی و نسبی کردن حقیقت هدایت می‌کرد.

وی با تاکید بر اینکه راه منطقی دفاع از حقیقت مسدود است، اظهار داشت: نظریه‌ای که از این مسیر به نفی حقیقت می‌پردازد از حالت روانی بعد از جنگ جهانی دوم که با صد میلیون کشته واقع شده استفاده می‌کنند که منطقی ندارد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ما موظف نیستیم که با دیگران به ان شکل خدا در قیامت رفتار خواهد کرد، برخورد کنیم، افزود: ما موظفیم بر اساس پیمان‌ها و قراردادهایی که می‌بندیم عمل و رفتار کنیم؛ و حتی نمی‌توانیم با منافق آن طور که خداوند با آن رفتار می‌کند رفتار کنیم و باید همه حقوق را رعایت کنیم.

دکتر پارسانیا با تاکید بر اینکه مدار و صلح با دیگران وابسته به این نیست که آن ها به حقیقت رسیده باشند یا نرسیده باشند، تصریح کرد: تجربه طولانی از همزیستی مسالمت آمیز مذاهب و فرقه‌ها وجود دارد که بر اساس تعامل و برمدار این حقوق می‌توان زندگی کرد، بی آنکه بگوییم حقیقتی نیست.

افروغ مخالف شکل گرایی و فرمالیسم است

در ادامه این جلسه دکتر خان محمدی با بیان اینکه کتاب روزنگاشت تنهایی خود افروغ است، گفت: روحیه جنگجویی، تقوا و جنگ علیه خود، در این کتاب کاملا آشکار است.

وی با طرح این پرسش که عماد افروغ چگونه روشنفکری است، تصریح کرد: در کتاب فریادهای خاموش می‌توانیم با مختصات شخصیت این روشنفکر آشنا شویم. وی روزه مستحب می‌گیرد، نمازش را در مسجد می‌خواند، اهل فال گرفتن است، استخاره می‌گیرد، در زندان برای درد معده خود دعا می‌کند، اهل زیارت قبور شهداست، رابطه صمیمی با دانشجو دارد، و به شدت با شکل‌گرایی و فرمالیسم مبارزه می‌کند.

کتاب توحیدگرایی و صلح رونمایی از صلح واقعی است

این استاد تاریخ اسلام با اشاره به اینکه سعی کرده است میان کتاب «مجمع النوادر» عروضی سمرقندی و کتاب «توحیدگرایی و صلح» افروغ که هر کدام دارای چهار مقاله است، شباهتی بیابد، ابراز داشت: در مقاله دوم عروضی با طرح اینکه شعر می‌تواند نقدهای سازنده و سخنان ارزشمند را در قالب خود بیان کند، آن چنان که در متولیان امور و دست‌اندرکاران عرصه حکومت تأثیرگذار باشد، در مقاله دوم کتاب «توحیدگرایی و صلح» میان دین و بیداری و صلح‌گرایی ارتباط برقرار کرده است.

در این مراسم حجت‌الاسلام محسن الویری با اشاره به اینکه آشنایی وی با عماد افروغ به سال‌های گذشته بر می‌گردد، گفت: بارها با آقای افروغ در کمیسیون تلفیق مجمع تشخیص مصلحت نظام جلسه داشتیم و در این جلسات مطالبی مطرح می‌شد که نشان از ذهن فعال و روشمند وجودی او دارد.

وی سخنان و نوشته‌های عماد افروغ را مختص خود او دانست و افزود: بنده کتاب «توحیدگرایی و صلح» ایشان را مورد مطالعه قرار دادم و با توجه به دغدغه شخصی به فصل دوم این کتاب با عنوان «صلح در گفتمان ادیان شرقی» که مرتبط با تاریخ تمدن است، غور کردم.

وی ادامه داد: امروز در کنار واژه‌هایی مانند حاکمیت، مشروعیت الهی، مردم‌سالاری و ... در آموزه‌های دینی که نیازمند تعاریف روشن و کاربردی است، باید واژه صلح را نیز قرار داد که آقای افروغ به خوبی این موضوع را درک کرده است و به آن پرداخته است.

الویری با بیان اینکه افروغ از مفهوم واقعی صلح رونمایی کرده است که شاید به مذاق برخی افراد خوش نیاید، اظهار داشت: آنچه تعطیل بردار نیست، «جهاد» است و آنچه تعطیل بردار است «جنگ» است و این به آن معنا نیست که هر جا سخن از جنگ باشد به معنای جهاد است و صلح مثبت آن است که در بردارنده امنیت و سلامت جامعه است، این همان صلحی است که جزو آموزه‌های مسلم ادیان است.

وی ادامه داد: دفاع از یک صلح جاودانه الزاماً به معنای نفی هویت‌های فردی، قبیله‌ای، قومی و ... نیست، آقای افروغ در کتاب خویش به عوامل دوازده‌گانه صلح اشاره کرده است که یک منظومه کامل از عوامل مؤثر برای ایجاد صلح است.

وی با اشاره به کتاب توحیدگرایی و صلح افزود: عماد افروغ در این کتاب تبیین می‌کند که کسی که از صلح سخن می‌گوید این طور نیست که جنگ طلب باشد و کسی که مدام از مبارزه می‌گوید این طور نیست که بر طبل جنگ می‌کوبد.

دکتر الویری با بیان اینکه عماد افروغ این معما نماها را به خوبی نشان داده است، اظهار داشت: یکسان انگاری جنگ به جهاد و صلح با سازشکاری به خوبی در این کتاب تشریح شده است و در واقع وی از مفهوم واقعی صلح در این کتاب رونمایی کرده است.

فرهنگسرای شفق محلی برای تولید فکر

در این مراسم سجاد نوروزی رییس فرهنگسرای شفق با اشاره به آرمان خواهی صادقانه دکتر عماد افروغ اظهار داشت: این اندیشمند حوزه علوم اجتماعی از تفکری نظام‌مند برخوردار است و آنچه می‌اندیشد را عمل می‌کند و بنا به اقتضا روز کاری را انجام نمی‌دهد.

وی با اشاره به اینکه آرا و نظرات و فلسفه سیاسی اجتماعی دکتر عماد افروغ را می‌توان در کتاب‌ها و مصاحبه‌هایش جستجو کرد، تصریح کرد: کتاب فریادهای خاموش روزنگاشت‌های تنهایی اثر متفاوتی است و ویژگی خاصی دارد که می‌توان پراکسیس روزمره دکتر افروغ در گذر ایام آشنا شد.

نوروزی با تشکر از حضور دکتر افروغ و دیگر اساتید علوم اجتماعی ابراز امیدواری کرد که فرهنگسرای شفق به محلی برای تولید فکر و اندیشه تبدیل شود.

رسانه‌ها به درستی افکار افروغ را منعکس نکرده‌اند

همچنین در این مراسم روبرت بیگلریان نماینده اقلیت دینی مسیحیان مردم اصفهان، در سخنان کوتاهی به آشنایی‌اش با دکتر افروغ در مجلس هفتم اشاره کرد و گفت: هنوز آنچنان که باید عماد افروغ را نشناخته ایم و از توانایی های فکری و نظری ایشان استفاده نشده است. افروغ فردی است که دغدغه مسائل روز را دارد و هنوز متن نهایی ‌شان را ننوشته‌اند.

وی افزود: رسانه‌های گروه‌های فکری مختلف از راست و چپ نتوانسته‌اند اندیشه‌های افروغ منعکس کنند.

این نماینده مجلس با اشاره به این دو اثر گفت: کتابی بسیار مغتنم و به جاست اما نگران کننده است چرا که با وجود کلیت منسجم و نکات جالبی که اشاره شده است که متاسفانه هنوز نتوانسته ایم در این مباحث به جمع بندی برسیم و عملیاتی شود چرا که کاری بسیار زمان بر است.

روایت نماینده مردم قائم شهر از علت جدایی افروغ از مجلس

در ادامه مراسم سید هادی حسینی نماینده مردم قائم شهر، با اشاره به اینکه دکتر عماد افروغ زندگی در روستای لفور را انتخاب کرده‌اند، اظهار داشت: می‌توان اخلاقگرایی حلقه اتصالی بین دکتر افروغ و مردم این روستا عنوان کرد.

وی افزود: همین روحیه ویِژه دکتر عماد افروغ باعث شده است که ایشان تاب حضور در مجلس را نداشته باشند، مجلسی که اگر ما هم ملاحظاتی را نداشتیم و می‌توانستیم از آن باید جدا می‌شدیم.

افروغ 90 را به حاشیه برد

همچینین در این مراسم عادل فردوسی پور از شاگردان عماد افروغ در سخنان کوتاهی با اشاره به اینکه درس‌آموزی از عماد افروغ برای او باعث افتخار است، گفت: عماد افروغ با صحبت‌های خود در برنامه پارک ملت برای چند هفته برنامه 90 را به حاشیه برد و معتقدم به ناحق ایشان را اذیت کردند.

وی افزود: افتخار این را دارم که در مقطع دکترا شاگرد عماد افروغ هستم، پیش از این می‌دانستم که خیلی نمی‌دانم اما از زمانی که شاگرد استاد افروغ هستم به ندانسته‌های خود بیشتر آگاه شده‌ام، و ایشان شخصیت فرهیخته‌ای هستند و به راستی واِژه استاد برازنده ایشان است.