حکم معاشرت با فامیلی که خمس نمی‌دهد

تراز: این روزها و در ایام عید نوروز به یک سنت حسنه بسیار با اهمیت به نام صله رحم توسط مردم مسلمان کشورمان به خوبی جامه عمل پوشانده می شود. اما مگر نه اینست که پرداخت خمس بر همه مسلمین ولو به اندازه اندکی باشد واجب است و مگر نه اینست که بسیاری از این واجب غافلند!؟ خب وظیفه ما در این ایام و در معاشرت با فامیل و اقوامی که می دانیم خمس نمی دهند یا لااقل احتمال فراوان می دهیم چیست؟ خانه آنها نرویم؟ از غذایشان نخوریم یا ...؟ در رساله استفتائات مقام معظم رهبری می خوانیم: س: معاشرت با مسلمانانی‌ که به امور دینی‌ بخصوص نماز و خمس پایبند نیستند، چه حکمی‌ دارد؟ آیا غذا خوردن در خانه های‌ آنان اشکال دارد؟ در صورت اشکال داشتن، کسی‌ که چندین بار این کار را انجام داده، چه حکمی‌ دارد؟ ج: اگر معاشرت با آنان مستلزم تأیید ایشان در عدم التزام به امور دینی‌ نباشد، اشکال ندارد، مگر آنکه ترک معاشرت با آنان مؤثر در اهتمام ایشان به امور دینی‌ باشد که در این صورت واجب است که معاشرت به طور موقت از باب نهی‌ از منکر ترک شود، ولی‌ استفاده از اموال آنان از قبیل غذا و مانند آن، تا یقین به تعلق خمس به آن نداشته باشید، اشکال ندارد. س: یکی‌ از دوستانم مرا زیاد به صرف غذا دعوت می‌ کند، به تازگی‌ متوجه شده ام که شوهر او خمس نمی‌ دهد، آیا خوردن غذای‌ کسی‌ که خمس نمی‌ دهد، برای‌ من جایز است؟ ج: تا علم به تعلّق خمس به غذایی‌ که در اختیار شما قرار داده می‌ شود ، ندارید، خوردن آن اشکال ندارد. و اما توجه به چند نکته در این رابطه ضروری است: اولاً ما با سه دسته افراد در بین فامیل و دوستان مواجه هستیم: یا یقین داریم خمس می دهند؛ یا یقین داریم نمی دهند و یا نمی دانیم می دهند یا نه. در خصوص دسته اول که حرفی نیست. در رابطه با دسته سوم هم اسلام به شدت از کنکاش در زندگی مردم نهی نموده و وظیفه نداریم پیگیری نماییم. لذا خوردن غذا هم در خانه این افراد بلااشکال است. اما دسته دوم، یا مطمئنیم دقیقاً همین غذایی که روبروی ماست خمس به آن تعلق گرفته یا مطمئن نیستیم. چون حداکثر تنها به یک پنجم اموال او خمس تعلق می گیرد (تازه معمولاً به خیلی از اموال هم خمس نمی خورد) پس احتمال اینکه این غذا از مال حلال باشد بسیار بیشتر است. لذا اگر مطمئن نیستیم باز هم هیچ وظیفه ای برای کنکاش نداریم. تنها در صورتی که یقین حاصل شد باید از خوردن آن غذا دوری کرد هرچند که احتمال این فرض نزدیک به صفر است! ثانیاً اگر کسی گفت من احتیاط را ترجیح می دهم و خانه اقوام اینچنینی و مشکوک از نظر خمس نمی روم باید به او گفت: هرچند احتیاط امر مطلوبی است و بزرگان اخلاق هم سفارش کرده اند ولی اهمیت صله رحم چقدر است!؟ صله رحمی که رسول اکرم (ص) فرمود اجر یک‌صد شهید دارد و هر که در این راه گامى بر می‌دارد 40 هزار حسنه دارد و 40 هزار گناهش محو می‌شود و 40 هزار درجه بالا رود و ... (1) فکر نمی کنید با این احتیاط بی جا باعث کدورت، جلوگیری از صله رحم و ایجاد بدبینی نسبت به احکام شرع می شوید!؟ تازه اگر خیلی اهل احتیاط باشید شرع راه پیش پایتان گذاشته است. بروید، رفت و آمد نمایید، صله رحم بجا بیاورید و دست آخر هر غذایی را که در آن شبهه داشتید به اندازه یک پنجمش خمس یا ردّ مظالم بدهید. راه از این بهتر سراغ دارید؟ پس مراقب باشیم برای اجرای یک احتیاط ساده مرتکب چند منکر بزرگ نشویم! پی نوشت: 1- امالى شیخ صدوق، ترجمه کمره‏اى، متن، ص: 422