بحث آزاد؛ میراث مهم جواد الائمه برای شیعیان/ مرثیه خوانی برای ابن الرضا (ع)/ دو روایت از زندگانی حضرت جواد(ع)

سرویس فرهنگی «فردا»: آخرین روزهای ماه ذی القعده، اندوه سنگینی به همراه دارد. غربت معصومین (علیهم السلام) این بار در امام جواد علیه السلام تجلی می‌یابد و ابن الرضا در اوج جوانی به شهادت می‌رسد. داغ امامی بر دلمان می‌ماند که سخاوت‌اش شهره و ادبش الگوست. ستاره‌های آسمان زانو زده‌اند و خورشید طلوعش را ننگ این آسمان می‌داند. چه می‌شود کرد؟ ... صلی الله علیک یا محمد بن علی ایها الجواد ... آیت الله العظمی خامنه‌ای: امام جواد علیه السّلام، این امام بزرگوار هم گوشه ی مهمی از جهاد همه جانبه اسلام را در عمل خود پیاده کرد و درس بزرگی به ما آموخت. آن درس بزرگ این است که در هنگامی که در مقابل قدرت های منافق و ریاکار قرار می گیریم، باید همت کنیم که هوشیاری مردم را برای مقابله با این قدرت ها برانگیزیم. اگر دشمن ، صریح و آشکار دشمنی بکند و اگر ادعا و ریاکاری نداشته باشد، کار او آسان تر است. اما وقتی دشمنی مانند مأمون عباسی چهره ای از قداست و طرفداری از اسلام برای خود می آراید، شناختن او برای مردم مشکل است. در دوران ما و همه ی دوران های تاریخ، قدرتمندان همیشه سعی کرده‌اند وقتی از مقابله رویارویی با مردم عاجز شدند ، دست به حیله ی ریاکاری و نفاق بزنند. امام علی بن موسی الرّضا و امام جواد صلوات الله علیهم همّت بر این گماشتند که این ماسک تزویر و ریا را از چهره ی مأمون کنار بزنند و موفق شدند. این بزرگوار نمودار و نشانه ی مقاومت است. انسان بزرگی است که تمام دوران کوتاه زندگی اش با قدرت مزوّر و ریاکار خلیفه ی عباّسی ـ مأمون ـ مقابله و معارضه کرد و هرگز قدمی عقب نشینی نکرد و تمام شرایط دشوار را تحمل کرد و با همه ی شیوه های مبارزه ی ممکن، مبارزه کرد. اولین کسی بود که به طور علنی بحث آزاد را بنیان گذاری کرد. در محضر مأمون عباسی، با علما و داعیه داران و مدعیان و موجّهان، درباره ی دقیق ترین مسائل حرف زد و استدلال کرد و برتری خود را و حقانیت سخن خود را ثابت کرد. بحث آزاد، میراث اسلامی ماست، بحث آزاد در زمان ائمه هدی رایج بوده است و در زمان امام جواد به وسیله ی آن امام بزرگوار با آن شکل نظیف انجام گرفته است. :: وقتی امام جواد(ع) به دنیا آمد، امام رضا(ع) فرمود: «حق تعالی فرزندی به من عطا کرد که هم چون موسی بن عمران دریاها را می شکافد و مثل عیسی بن مریم خداوند مادرش را مقدس گردانیده و او طاهر و مطهر آفریده شده» آن وقت مرثیه فرزندش را خواند و گفت: «این کودک به جور و ستم کشته خواهد شد و اهل آسمان ها برایش گریه خواهند کرد، خدای متعال بر دشمن و قاتل او غضب خواهد کرد؛ آنها بعد از قتل او بهره ای از زندگی نخواهند برد و به زودی به عذاب الهی واصل خواهند شد.» آن شب که امام جواد(ع) به دنیا آمد، امام رضا(ع) تا صبح در گهواره با او سخن می گفت... مشهور است که رنگ صورت آن حضرت گندم گون بود. قد بلندی داشت و نقش روی انگشترش «نعم القادرالله» بود. [ جلاء العیون ص 961] :: امام رضا(ع) که به شهادت رسید، امام جواد(ع) بر منبر رسول الله(ص) رفت و فرمود: «من محمدبن علی الجواد هستم. من نسب های همه مردم را می دانم، چه مردمی که به دنیا آمده اند و چه مردمی که به دنیا نیامده اند. ما این علم را قبل از این که عالم هستی خلق شود، داشته ایم و بعد از فنای عالم هستی نیز این علم را داریم. اگر نبود تظاهر اهل باطل، حکومت اهل گمراهی و شک مردم عوام؛ چیزهایی می گفتم که همه از اولین و آخرین را به تعجب وامی داشت.» آن وقت دست شریفشان را بر دهان مبارکشان گذاشتند و خطاب به خودشان فرمودند: «ساکت باش محمد! همان طور که پدران تو پیش از تو سکوت کردند...» [زندگانی چهارده معصوم(ع)، آیت الله مظاهری، ص 961] مرحوم شیخ بهایی می نویسد: نقل شده است که روز را به دوازده بخش قسمت کنند و هر بخش را به یکی از دوازده امام علیه السلام نسبت دهند و برای هر یک دعای مخصوصی بخوانند. بخش نهم، از نماز عصر است تا دو ساعت پس از آن و آن قسمت منسوب است به حضرت امام جواد علیه السلام و دعای آن این است: «خدایا! ای خالق نورها و ای اندازه دهنده شب و روز،... هر چیز نزد تو به مقدار معینی است. چون کاری سخت شود، همه به تو توسل جویند؛ چون همه درها بسته شود، درگاه فضل تو را بکوبند؛ هنگامی که نیازها شدت گیرد، به احسان گسترده تو پناه آورند؛ زمانی که امیدها از خلق بریده شود، به تو بپیوندند؛ و چون مردم نومید شوند، به تو امید بسته شود...». مرحوم شیخ عباس قمی، نویسنده کتاب مفاتیح الجنان می نویسد: بخش نهم از دوازده قسمت روز، مخصوص امام جواد علیه السلام است. توسل به آن حضرت در این بخش برای فزونی روزی بسیار مؤثر بوده، شایسته است در توسل به آن امام، این دعا را بخوانند: «خدایا! به حق ولی ات محمدبن علی [امام جواد علیه السلام ]، از تو می خواهم از فضل و کرمت بر من احسان کنی... و از رزق خود بر من تفضل نمایی و مرا از غیر خودت بی نیاز سازی و نیازهای مرا به سوی خودت قرار دهی و آنها را برآورده سازی که تو بر هر چیزی که بخواهی، توانایی». مرحوم شیخ عباس قمی در ادامه می نویسد: بعضی گفته اند این دعا بعد از هر نماز برای ادای دین تجربه شده است.