زیارت پیامبر(ص) بدعت یا عبادت؟

خبرآنلاین: ترجمه کتاب الزیارة النبویة با عنوان زیارت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بدعت یا عبادت نوشته سیدمحمد بن علوی مالکی از سلسله کتاب‌های ردّ اهل سنت بر وهابیت به همت مرکز تخصصی ترجمان دینی و تدوین پژوهشکده حج و زیارت از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر منتشر شد. کتاب«زیارت پیامبر(ص) بدعت یا عبادت؟» پژوهشی کوتاه درباره موضوع مهم و بحث‌برانگیز سفر کردن به قصد زیارت مزار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که با بررسی سند بیشتر احادیث و تفسیر آنها زیارت پیامبر را از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار می‌دهد و در آغاز به ارائه حقیقت سفر برای زیارت، عدم رعایت امانت‌داری، زیارت جزء مناسک نیست و حکم ناروا درباره احادیث می‌پردازد. وهابیت فرقه‌ای است که قدمت آن به بیش از دو قرن نمی‌رسد، اما این فرقه با تکیه بر ظواهر برخی آیات و روایات به بهانه مبارزه با شرک و کفر در مقابل همه مسلمانان ایستاده و آنان را به شرک و کفر متهم می‌کند؛ امروزه این فرقه مدعی دفاع از مسلمانان است و خود را تنها منادی اسلام و مسلمانی می‌خواند. آنطور که پایگاه اطلاع رسانی حج گزارش داده، «زیارت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از دیدگاه قرآن، زیارت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از دیدگاه روایات، کلام ائمه مذاهب فقهی درباره استحباب زیارت قبر پیامبر، حضرت عیسی و زیارت قبر پیامبر، سلام دادن به پیامبر، واکاوی معنای «لاتشد الرحال»، بررسی دو روایت درباره قبر پیامبر، ارتباط زیارت و مناسک حج، برخی از آداب زیارت پیامبر و توسل و تبرک به قبر پیامبر(ص)» از مطالبی است که در این کتاب به آنها پرداخته شده است. در بخشی از این کتاب با عنوان مشروعیت سفر برای زیارت آمده است: «هیچ یک از اهل سنت و جماعت، مشروعیت زیارت رسول خدا صلی الله علیه و آله را انکار نمی‌کنند، در حقیقت زیارت از مسائلی نیست که مستحق چنین هجوم و انکاری باشد؛ حمله‌ای شدید و ویرانگر که گویی در برابر انکار الوهیت یا ربوبیت یا اسما و صفات خداوند برپا شده است.» در بخش واکاوی معنی «لاتشد الرحال» به قلم شیخ الاسلام فیروزآبادی آمده است: «در حدیث «لاتُشدّ الرّحال الا الی ثلاثة مساجد»، دلیلی مبنی بر نهی از زیارت وجود ندارد، بلکه حجتی بر آن است. هرکس آن را دلیلی بر حرمت زیارت پنداشته، بزرگ‌ترین گستاخی را به خدا و رسولش روا داشته و آشکارا بیانگر قصور و نادانی گوینده در رسیدن به وجه استنباط و استدلال است.» همچنین در بخش ارتباط زیارت و مناسک حج می‌خوانیم: «دلیل پرداختن به بحث زیارت پس از مناسک حج این است که وقتی حج‌گزار از شرق و غرب دنیا، مسافت طولانی را پشت سر می‌گذارد و هزینه‌های بسیار می‌پردازد و به محبوب پروردگار جهانیان و پیشوای پیامبران و فرستاده‌شدگان و محل نزول وحی و قرآن و فرود جبریل امین نزدیک می‌شود، شایسته است که این فرصت را برای زیارت، غنیمت شمارد و بر سر قبر شریف ایشان حاضر شود.» کتاب زیارت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بدعت یا عبادت در قطع رقعی، 252 صفحه و قیمت دو هزار و هفتصد تومان منتشر شده است. بر اساس این گزارش، «استمداد از اولیاء» نیز عنوان کتابی دیگر از موسسه مشعر است که از سلسله مباحث وهابیت‌شناسی به قلم علی اصغر رضوانی منتشر شده است. بیشتر فرق اسلامی استغاثه و کمک گرفتن از ارواح اولیای الهی را جایز دانسته، بلکه آن را ارجح و در راستای توحید می‌دانند و از دیدگاه آنان شخصی که از اولیای الهی یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام کمک و مدد می‌جوید به این سبب نیست که آنان را در برآورده شدن حاجتش مستقل می‌داند. معتقدان استمداد از اولیای الهی بر این باورند که این بزرگواران مقرب درگاه خداوند متعال و واسطه بین خلق و خالق هستند که به اذن و اراده و مشیّت الهی در این عالم تصرف می‌کنند، اما وهابیان بر خلاف بیشتر فرق اسلامی، این مسأله را شدیدا تحریم کرده، بلکه آن را بزرگ‌تر از شرک جاهلیت می‌دانند. این کتاب در سه عنوان اصلی انواع استعانت از غیر، استغاثه به ارواح اولیا از دیدگاه اهل سنت و فتواهای وهابیان و پاسخ به شبهات استغاثه تنظیم شده است که در عنوان نخست آن استعانت از غیر در زمان حیات، استعانت در مسائل غیرعادی از اولیا و استعانت به دعای خیر بررسی شده است. القای خصوصیت از زمان حیات، شرک خواندن با اعتقاد به الوهیت، نفی استقلال از افعال اولیا، سلطه غیبی اولیا به جهت قرب الهی، سلطه غیبی اولیا در طول سلطه الهی، استغاثه به غیر خدا با نظر غیر استقلالی، جواز طلب یاری از غیرخدا، تأثیر واسطه در فیض، اقسام نسبت به استناد فعل و فاصله بین توحید و شرک در بخش انواع استعانت با غیر مطرح می‌شود. در بخش استغاثه به ارواح اولیا از دیدگاه اهل سنت، دیدگاه علمای اهل سنت درباره استغاثه به ارواح اولیا از جمله حسن بن علی سقاف شافعی، جلال الدین سیوطی، موسی محمدعلی، زاهد کوثری، یوسف بن اسماعیل نبهانی، ابن الحاج مالکی، ابن قدامه حنبلی و ولی الله دهلوی و احمدرضا بریلوی و چند تن از علمای دیگر مطرح شده است. بخش سوم یعنی فتواهای وهابیان و پاسخ به شبهات استغاثه به بررسی چند شبهه در این زمینه و پاسخ به آن اختصاص دارد که نهی از خواندن غیرخدا، ردّ کمک جبرئیل توسط ابراهیم، مذمت کمک‌طلبی از غیر خدا، نفی حسابرسی غیر خدا و اجابت از خدا نه واسطه و استغاثه فقط از خدا برخی از شبهات مطرح شده در این بخش است. در مطلبی از این کتاب با عنوان «دیدگاه علمای اهل سنت درباره استغاثه به ارواح اولیا» سخنی از حسن بن علی سقاف شافعی به چشم می خورد که در بخشی از آن می خوانیم: «توسل، عبادت کسی که به او توسل برای رسیدن به خدا شده نمی باشد؛ زیرا که رسول خدا صلی الله علیه و آله شخص کوری را چنین تعلیم داد که بگوید: بار خدایا! همانا من به واسطه پیامبرت محمد، پیامبر رحمت به سوی تو رو می کنم. ای محمد! همانا در حاجتم از خدا به تو رو می نمایم». این عالم اهل تسنن می افزاید: «این حدیث، صحیح و مشهور بین اهل علم است که ترمذی و بیهقی در (دلائل النبوة) و حاکم آن را نقل کرده و مطابق شرط بخاری و مسلم آن را تصحیح نموده و ذهبی و دیگران نیز با سندهای صحیح آن را اثبات کرده اند؛ همانا که استغاثه به مخلوق نیز عبادت او به حساب نمی آید». این کتاب در 176 صفحه و قیمت هزار و نهصد تومان از سوی حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت منتشر شده است.