روایت امام علی (ع) درباره اثر منفی چشم‌چرانی

خبرگزاری تسنیم: از آنجایی که سخنان و پند‌های هر یک از معصومان (ع) از منبع وحیانی سرچشمه می‌گیرد، ناخداگاه بر قلب می‌نشیند و بر فرهنگ افراد اثر می‌گذارد. چه بسا انسان‌های گمراهی که به واسطه مواجهه با این احادیث روح‌بخش قلبشان متحول شده و به سوی ارزش‌های دینی سوق یافته‌اند. از این جهت است که امام باقر در روایتی فرمودند: «إنَّ حَدِیثَنا یُحْیِی القُلُوبَ؛ احادیث ما قلب‌ها را زنده می‌کند.»

یکی از منابع مناسبی که اندرز‌های زیبای پیامبر و ائمه معصومین (ع) را در خود جای داده است، کتاب تُحف‌ُالعُقول نوشته ابن شُعبه حَرّانی محدث شیعی قرن ۴ ق. است. مؤلف به سخنان پیامبر (ص) و نیز هر یک از امامان شیعه فصلی را اختصاص داده و احادیث نقل شده از ایشان را در همان بخش آورده است. مواعظی از پیامبران گذشته نیز در فصل‌های پایانی کتاب نقل شده است. در ادامه به بخشی از مواعظ امام علی (ع) اشاره می‌شود.

امیرالمؤمنین (ع) ضمن خطبه‌ای مشهور به "دیباج" فرمودند:

بندگان خدا، پرهیزگارى و خداترسى، عاقبت‌‏اندیشى است، مغرور نشدن به خدا، عصمت (و مصونیت از گناه) است؛ عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ مِنَ الْحَزْمِ أَنْ تَتَّقُوا اللَّهَ وَ إِنَّ مِنَ الْعِصْمَةِ أَلَّا تَغْتَرُّوا بِاللَّه‏ بندگان خدا، آن کس به حال خود دلسوزتر است که از همه بیشتر اطاعت خدا کند، و آن کس بدخواه‌تر خویش است که بیش از همه معصیت خدا کند؛ عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ أَنْصَحَ النَّاسِ لِنَفْسِهِ أَطْوَعُهُمْ لِرَبِّهِ وَ أَغَشَّهُمْ لِنَفْسِهِ أَعْصَاهُمْ بندگان خدا، هر که اطاعت خدا کند امان و بشارت یابد، هر که گناه کند نومید و پشیمان شود و (از بلا و کفر) سالم نماند؛ عِبَادَ اللَّهِ إِنَّهُ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ یَأْمَنْ وَ یَسْتَبْشِرْ وَ مَنْ یَعْصِهِ یَخِبْ وَ یَنْدَمْ وَ لَا یَسْلَم‏ بندگان خدا! بدانید که ریاى اندک (هم) شرک است، اخلاص در عمل یقین است، هواى نفس (انسان را) به آتش مى‏کشد، همنشینى با هوس‏رانان قرآن را از یاد ببرد، شیطان را حاضر کند ... مُجَالَسَةَ أَهْلِ اللَّهْوِ یُنْسِی الْقُرْآنَ وَ یُحْضِرُ الشَّیْطَانَ اعمال معصیت‏‌کاران باعث غضب خداى رحمان است، و غضب خدا به آتش انجامد؛ أَعْمَالَ الْعُصَاةِ تَدْعُو إِلَى سَخَطِ الرَّحْمَنِ وَ سَخَطَ الرَّحْمَنِ یَدْعُو إِلَى النَّار

دمسازی (افراط در هم‌صحبتی) با زنان مایه گرفتارى و انحراف و کژى قلب است، چشم‌‏چرانى دیده دل را تیره سازد، نگاه (به نامحرم و لو یک نظر) دام شیطان است، و همنشینى با سلطان، آتش افروزد؛ وَ مُحَادَثَةَ النِّسَاءِ تَدْعُو إِلَى الْبَلَاءِ وَ تُزِیغُ الْقُلُوبَ وَ الرَّمْقَ لَهُنَّ یَخْطَفُ نُورَ أَبْصَارِ الْقُلُوبِ وَ لَمْحَ الْعُیُونِ مَصَائِدُ الشَّیْطَان‏ وَ مُجَالَسَةَ السُّلْطَانِ یُهَیِّجُ النِّیرَانَ. (تحف العقول، ص. ۱۵۱)