صید ماهی مهاجرت از آب گل آلود اقتصاد

روزنامه جوان: طبق آخرین گزارش از مؤسسه پژوهشی پیو، ایران با یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر متقاضی در رتبه سوم جهانی و تقاضای گرین‌کارت امریکا قرار دارد بر اساس این گزارش، کشور‌های غنا و ازبکستان رتبه‌های اول و دوم را دارا هستند. این در حالی است که امریکا تنها مقصد مهاجران ایرانی به خارج از کشور نیست.

این روز‌ها رسانه‌ها طی پیمانی نانوشته تمام تلاش خود را می‌کنند تا از میان اوضاع کنونی جامعه که متأثر از نابسامانی اقتصادی و قیمت‌های لحظه‌ای است، زیباترین و امیدوارکننده‌ترین تصویر را به ذهن مخاطبانشان مخابره کنند. با وجود این، شگرد‌ها و شامورتی‌هایی حرفه‌ای آن‌ها دیگر کارساز نیست و زورشان به دلار ۱۸ هزار تومانی و سکه ۵ میلیون تومانی نمی‌رسد.

در این بین، بسیاری از افراد که به قیمت دل‌کندن از دیار مادری به ثبات و آرامش اقتصادی و اجتماعی بار سفر بسته و رهسپار غربت هستند. به طوری که تندشدن شیب این سفر‌های بی‌بازگشت در ماه‌های اخیر و ارتباط این مهاجرت‌ها با بی‌ثباتی اقتصادی در کشور مورد توجه مؤسسات آماری و مطالعاتی داخلی و خارجی قرار گرفته است.

رتبه سوم ایران بعد از غنا و ازبکستان! با توجه به اینکه معمولاً نتایج حاصل از مطالعات جمعیتی دنیا در بازه‌های زمانی یک‌ساله و منتهی به ۱۸ دسامبر منتشر می‌شود، تطبیق آمار‌های مهاجرتی موجود با شرایط جنگ اقتصادی حاضر در کشور دشوار است. با این حال، گزارش اخیر مؤسسه پژوهشی پیو می‌تواند قابل استناد و تعمیم باشد. آن هم در شرایطی که امریکا تنها یکی از ۱۰ کشور محبوب مهاجران ایرانی است که اتفاقاً از سایرین قوانین سختگیرانه‌تری دارد، علاوه بر این قانون ابلاغی اخیر ترامپ درباره مهاجرت ایرانیان به امریکا و درج نام ایران در گذرنامه افراد، اوضاع را وخیم‌تر کرده است.

با وجود این گزارش، این مؤسسه تحقیقاتی ایران را سومین کشور متقاضی اقامت در امریکا در میان هشت کشور غنا، ازبکستان، اوکراین، مصر، نپال، اتیوپی و سیرالئون معرفی می‌کند.

مرکز تحقیقات پیو اندیشکده امریکایی مستقر در واشینگتن دی. سی. است که به ارائه اطلاعات درباره مسائل، نگرش‌ها و روند‌های شکل‌دهنده ایالات متحده و جهان می‌پردازد. رئیس سازمان از ژانویه ۲۰۱۳ الن‌موری، معاون مدیر سابق وال‌استریت ژورنال است که جایگزین اندرو کوهت شد. این مرکز بودجه‌اش را از تراست خیریه‌های پیو دریافت می‌کند. نتایج مطالعات این مؤسسه در مورد افزایش جمعیت مسلمانان در دنیا در بسیاری از برنامه‌های عملیاتی پنتاگون و سازمان ملل مورد استناد قرار گرفته است.

بازار سکه مؤسسات مهاجرتی هر چند افزایش مهاجرت سرمایه‌های انسانی نوعی خسارت ملی به شمار می‌رود که به نظر می‌رسد، دولت به آن بی‌توجه است و این امر به نوبه خود سایر مؤلفه‌های اقتصادی از جمله بازار کار و نیروی انسانی مورد نیاز توسعه را متأثر می‌کند. با این حال مؤسسات مهاجرتی به دلیل رونق کسب و کار خود از آن استقبال می‌کنند. یکی از مؤسسات مهاجرتی شرکت‌کننده در نظرسنجی تأثیرات بی‌ثباتی اقتصادی بر زندگی و کسب‌و‌کار اینطور گزارش می‌دهد: «افزایش بدون کنترل قیمت‌ها برای ما خوب بوده، به طوری که مراجعان ما تا ۸۰۰ برابر افزایش داشته‌اند.»

صید ماهی مهاجرت از آب گل آلود اقتصاد از سوی دیگر در این آشفته بازار، گروهی نیز بر آتش مهاجرت می‌دمند و سعی می‌کنند با عادی نشان دادن مهاجرت جمعیت آن را به عنوان گزینه‌ای برای تعدیل شرایط موجود معرفی کنند و مهاجرت را ظرفیت مغفول مانده‌ای برای کشور بدانند. بهرام صلواتی، عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات جمعیتی وزارت علوم و مدیرگروه مهاجرت پژوهشکده سیاستگذاری علم و فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف از این دسته افراد است. وی با بیان اینکه موج جدید مهاجرت به دلیل شرایط اقتصادی در راه است، گفت: وقتی امکان بهره‌مندی از نیرو‌های داخل کشور وجود ندارد، گزینه بهینه این خواهد بود که از مواهب اقتصادی حضور آن‌ها در بازار‌های اقتصادی سایر نقاط دنیا استفاده شود. صلواتی ابتدای تابستان سال‌جاری در گفتگو با خبرگزاری ایلنا افزود: بسیاری از کشور‌ها نه تنها اصراری به بازگرداندن مهاجران خود ندارند، بلکه آن‌ها را تشویق می‌کنند به خاطر اینکه تسهیل و بهره اقتصادی علمی و فناوری که مهاجران در خارج از کشور برای کشورشان ایجاد می‌کنند، خیلی گسترده‌تر و متنوع‌تر از داخل کشورشان است. صلواتی، معاون عباسی شوازی مدیر جمعیتی کشور است که در میان کارشناسان به سردمدار کاهش جمعیت معروف است. به نظر می‌رسد، حال که زورشان به کنترل جمعیت از طریق زاد و ولد نرسیده، می‌خواهند به وسیله مهاجرت اهداف مهندسی جمعیت را دنبال کنند. شاید بتوان با اعمال مدیریت جهادی و عزم ملی آرامش را به بازار اقتصادی برگرداند، اما باید دانست خروج سرمایه‌های انسانی بزرگ‌ترین ضرری است که بی‌تدبیری کنونی در اداره کشور می‌زند و به این زودی‌ها قابل جبران نیست.