جسد یا مومیایی کجاست؟

عصر ایران: سه روز پیش در فضای مجازی و اینترنتی، از کشف جسدی در صحن حرم حضرت عبدالعظیم (ع) که مومیایی خوانده می‌شد، خبر داده شد، خبری که هنوز هیچ رسانه‌ای نتوانسته آن را به اثبات و سرانجام برساند! گفته‌ها حاکی از آن بود که چهار روز پیش به دنبال اجرایی کردن طرح توسعه‌ی حرم حضرت عبدالعظیم (ع) در شهر ری، یک جسد در صحن غربی آستانه کشف شده، اما یک روز بعد یعنی دوشنبه سوم اردیبهشت، نخست سایت خبری "روزآروز" از این کشف خبر داد؛ «کشف جسدی در صحن حرم حضرت عبدالعظیم (ع) که احتمالا مومیایی است و متعلق به رضا خان». کشفی که بخشی از تصور‌های تاریخی ایرانِ معاصر را به هم زد.

تصور‌هایی که به نقل از برخی تاریخ‌دانان جسد رضا شاه، سرسلسله‌ی دوره پهلوی را دفن شده در کشوری دیگر مانند مصر یا یکی از کشور‌های اروپایی می‌دانستند، اما اگر این خبر از سوی مرجعی رسمی تایید شود، می‌تواند تاریخ دوره معاصر کشور را متحول کند؛ بنابراین برای بررسی و رسیدن به پاسخی درست در این زمینه، اگر بخواهیم به حرف‌های منتشر شده در فضای مجازی توجه کنیم، زیرا آن‌قدر حرف و نقل زیاد است که گاهی توجه به آن‌ها و باور کردن‌شان از عقل سلیم دور می‌شود، با این جود یکی از پرسش‌های دائمی از زمان انتشار نخستین خبر‌ها این می‌شود: «جسد به دست آمده یا همان مومیایی، اکنون کجاست؟»

ایسنا تلاش کرد در تماس با مسئولان مختلف میراث فرهنگی و تولیت حضرت عبدالعظیم (ع) به این پرسش پاسخ دهد.

محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تماس‌های خبرنگار ایسنا را بی‌پاسخ گذاشت.

تلفن همراه سیدمحمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و محمدرضا کارگر، مدیر اداره کل موزه‌ها و روح‌الله مهدی‌نژاد مدیر کل روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در دسترس نیست. عبدالملکی، رییس دفتر علی‌اصغر مونسان - رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - نیز تماس خبرنگار ایسنا را بی‌پاسخ گذاشت.

دلاور بزرگ‌نیا، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، اما در گفت‌وگو با ایسنا، اداره کل زیرمجموعه خود را دارای صلاحیت برای صحبت در این زمینه ندانست.

سردار امیر رحمت‌الهی، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز در میانه‌ی جلسه‌ی خود برای پاسخگویی به خبرنگار ایسنا به رییس دفترش گفت: «براساس چیز‌هایی که در روزنامه‌ها خوانده‌ام، چنین چیزی - وجود مومیایی منسوب به رضا شاه - اصلا صحت ندارد.»

ابراهیم شقاقی، مدیر کل حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم در پاسخ به خبرنگار ایسنا بیان کرد: هیچ اطلاعی در این زمینه ندارم. چیزی در این زمینه به ما واصل نشده است که بخواهیم آن را پیگیری کنیم.

مصطفی آجرلو، معاون تبلیغات و ارتباطات آستان حضرت عبدالعظیم (ع) نیز تماس خبرنگار ایسنا را برای رسیدن به این پرسش را بی‌پاسخ گذاشت.

این در حالی است که به‌رغم ساکت ماندن متولیان اصلی این اتفاق به عنوان کسانی که باید پاسخگو باشند، یعنی آستان عبدالعظیم و میراث فرهنگی، دکتر حسن کریمیان - کارشناس رسمی قوه قضاییه و مسئول کمیته کارشناسان رسمی در بخش باستان شناسی و حفاظت آثار تاریخی - در گفت‌وگو با ایسنا یک راهکار دارد.

او اظهار کرد: اصلح است که در مواقع این چنینی از کارشناسان رسمی درخواست شود تا جسد به دست آمده یا مومیایی را بررسی کنند.

وی با بیان این‌که کارشناس رسمی دادگستری یک کارشناس مستقل از دولت است و می‌تواند راحت‌تر در این زمینه اظهار نظر کند، ادامه داد: این اتفاق در کشور‌های دیگر هم در مواقع ضروری رخ می‌دهد، این کار برای قانع کردن افکار عامه بهتر است؛ بنابراین بهتر است هیاتی از کارشناسان رسمی جسد به دست آمده را بررسی کرده و اظهار نظر کنند.

این استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران افزود: تا جایی که می‌دانم، تا کنون هیچ نهاد یا دستگاهی از تیم کارشناسان قوه قضاییه درخواست بررسی یک مومیایی یا جسد را نکرده است.

از سوی دیگر، مسعود قادی پاشا - رییس سازمان پزشکی قانونی استان تهران - نیز روز گذشته چهارم اردیبهشت به باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرده است: «هنوز هیچ جسدی تحت عنوان مومیایی به پزشکی قانونی استان تهران برای شناسایی تحویل داده نشده است. اگر جسد مومیایی هم کشف شده و دارای قدمت تاریخی باشد، آن را به سازمان میراث فرهنگی تحویل می‌دهند.»

البته نمی‌توان از کنار اظهار نظر آجرلو در روز سوم اردیبهشت درگفت‌وگو با خبرگزاری فارس گذشت؛ او این پرسش را آن زمان این طور جواب داده است: «مسئولان مربوط به محض پیدا شدن بقایای جسد طبق قواعد اسلامی آن را دفن کرده‌اند و تمام شایعاتی که در فضای مجازی مربوط به مومیایی بودن جسد پیدا شده بوده خالی از واقعیت است.»

حال مشخص نیست باید به این اظهار نظر جنبه‌ی رسمی بخشید یا همچنان منتظر صحبتی رسمی از سوی مسئولان متولی این زمینه شد.