درباره جن بیشتر بدانیم

افکارنیوز: در قرآن کریم علاوه بر اینکه سوره ای بنام جن وجود دارد، 22 بار واژه جن و 7 مرتبه واژه جانّ و 5 بار عبارت «الجِنّه» که جمع جن است بکار رفته است. وجود جن از اصول مسلم قرآنی و اعتقاد به آن از مصادیق ایمان به غیب است. قرآن کریم به برخی از ویژگی های جن اشاره کرده است، که در اینجا به آنها می پردازیم: 1. ماده خلقت: در آیات قرآن از ماده اولیه آفرینش جن سخن به میان آمده و آن آتش است. یعنی ماده اولیه خلقت جن آتش است: « وَ الْجَانَّ خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نارِ السَّمُوم‏»[1] « وَ خَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مارِجٍ‏ مِنْ نارٍ »[2] مارج در اصل به معنای اختلاط و آمیزش و در اینجا منظور از آن اختلاط شعله های مختلف آتش با هواست که رنگ های مختلفی از آن پدید می آید. بنابراین جن از ترکیب دو عنصر آتش و هوا آفریده شده، چنانچه آدم از دو عنصر آب و خاک است. از ترکیب دو عنصر آتش و هوا، مارج و از ترکیب دو عنصر آب و خاک، طین بدست می آید. 2. تناسل: در میان جنیان هم مانند انسان ها تناسل وجود دارد، با این تفاوت که تناسل در بشر با القای نطفه در رحم و در جن با القای هوا در رحم است. آیه « لَمْ یَطْمِثْهُنَ‏ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ»[3] دلالت بر آمیزش جنسی جنیان دارد. 3. جنسیت مذکر و مونث: از آیه « رِجالٌ مِنَ الْإِنْسِ یَعُوذُونَ‏ بِرِجالٍ مِنَ الْجِن‏»[4] می توان استفاده کرد که اگر در میان جنیان مردانی هستند، پس بین آنها اناث هم باید وجود داشته باشد، چرا که رجال در برابر اناث است. 4. زمان آفرینش: خلقت جن پیش از خلقت انسان و پس از آفرینش ملائکه بوده است و به گفته برخی مراد از خلیفه در آیه « وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فیها مَنْ یُفْسِدُ فیها وَ یَسْفِکُ‏ الدِّماء»[5] آمدن انسان بعد از جن در زمین است. جن قبل از هبوط آدم در زمین زندگی می کرده و فساد و خونریزی مورد اشاره در این آیه، فساد جنیان است. بهرحال جنیان دارای زندگی زمینی بوده ،قدرت حضور در آسمان ها را نیز دارند و بر اساس آیه 25 سوره فصلت از زندگی دسته جمعی و طایفه ای برخوردار هستند. 5. برخورداری از ابزار فهم و درک: جنیان مانند انسان ابزار فهم و درک نظیر قلب، گوش، و چشم دارند: « وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُون بِها أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَل‏ُِّّّ‏»[6] بنابراین آنان نیز همانند انسان وقتی از قلب و چشم و گوش خود برای درک حقیقت استفاده نکنند، از حیوان پست تر می شوند. هم چنین آنها قدرت فهم کلام بشر را دارند. چنانچه از آیه اول سوره جن« إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً»[7] بر می آید که جن قدرت فهم قرآن و تشخیص کلام خارق العاده از کلام عادی را دارد. ازاینرو وقتی قرآن تحدی می کند گروه جنیان را نیز مانند انسان ها به مبارزه می طلبد. البته میان جنیان افراد سفیه و کم خرد نیز وجود دارد: « وَ أَنَّهُ کانَ یَقُولُ سَفیهُنا عَلَى اللَّهِ شَطَطا»[8] 6. حرکت: جن دارای سرعت فوق العاده ای است و در مدت زمان کوتاه می تواند عرض و طول زمین را بپیماید، چنان چه عفریت جنی در برابر درخواست احضار تخت بلقیس توسط سلیمان گفت: من بر آوردن تخت بلقیس پیش از آنکه از جایگاه خود برخیزی قادرم: « قالَ عِفْریتٌ‏ مِنَ الْجِنِّ أَنَا آتیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِکَ وَ إِنِّی عَلَیْهِ لَقَوِیٌّ أَمینٌ »[9] بااینکه میان سبا و شام بیش از 2000 کیلومتر فاصله بود. 7. خوردن: درباره خوردن و آشامیدن جن اختلاف است. برخی معتقدند جن نه می خورد و نه می آشامد. برخی معتقدند هم می خورد هم می آشامد. اما در قرآن در این باره سخنی به میان نیامده است.[10] پی نوشت: [1] . و جن را پیش از آن از آتشى سوزان و بى ‏دود پدید آوردیم. حجر،27 [2] . و جن را از آمیزه ‏اى [از شعله‏ هاى مختلف‏] به وجود آورد. الرحمن،15 [3] . پیش از آنان دست انس و جنّى به آنان نرسیده است. ( الرحمن،74 [4] . مردانى از آدمیان به مردانى از جن پناه مى ‏بردند جن،6 [5] . و [یاد کن‏] هنگامى که پروردگارت به فرشتگان فرمود: مسلماً من جانشینى در زمین قرار خواهم داد. گفتند: آیا کسى را در آن قرار مى‏ دهى که فساد مى ‏کند و خون مى‏ ریزد؟ بقره،30 [6] . و مسلماً بسیارى از جنّیان و آدمیان را براى دوزخ آفریده ‏ایم [زیرا] آنان را دل‏هایى است که به وسیله آن [معارف الهى را] در نمى ‏یابند، و چشمانى است که توسط آن [حقایق و نشانه ‏هاى حق را] نمى‏ بینند، و گوش‏ هایى است که به وسیله آن [سخن خدا و پیامبران را] نمى‏ شنوند، آنان مانند چهارپایانند بلکه گمراه ‏ترند. اعراف،179 [7] . همانا ما قرآن شگفت آورى شنیدیم‏. جن،1 [8] . و اینکه سبک‏ مغز و نادان ما همواره درباره خدا سخنى دور از حق مى‏ گفت [که او داراى همسر و فرزند است!] جن،4 [9] . یکى از جنّیان کاردان و تیزهوش گفت: من آن را پیش از آنکه از مسند خود برخیزى نزد تو مى ‏آورم، و من بر این [کار] توانا و امینم. نمل،39 [10] .دائره المعارف قرآن کریم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،1382، ج10، ص28-33