آیا رهبر انقلاب امسال به بازدید نمایشگاه کتاب می‌روند؟

سرویس فرهنگی فردا؛ محمد مهدی شیخ صراف: با آغاز شدن بیست ونهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در شهر آفتاب این سوال به یکی از دغدغه های اهل فرهنگ تبدیل شده است که آیا رهبر معظم انقلاب به عنوان مهمترین یار کتاب جمهوری اسلامی به روال غالب سالهای گذشته به بازدید از این نمایشگاه خواهند رفت یا نه؟

این مسئله از این زاویه اهمیت بیشتر می یابد که بازدید ایشان از نمایشگاه کتاب یک روال معمول هرساله بوده که بعضی از سالها رخ نداده است. آن هم به دلایل مشخصی که تلقی اصلی از آن نارضایتی از وضع موجود در حوزه کتاب و عملکرد مسئولان وزارت ارشاد بوده. از این رو امسال نیز رفتن یا نرفتن ایشان از این نمایشگاه پیامهای مشخصی برای مسئولان فرهنگی و متولیان حوزه کتاب و نشر به همراه خواهد داشت.

در دولت یازدهم، علی جنتی از هنگام تکیه بر مسند وزارت بر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکنون متولی برگزاری دو نمایشگاه بین المللی کتاب در دوره خود بوده است. اما در همین دو سال هم پالس های مشخصی از رهبری در این خصوص ارسال شده است. سال 93 رهبر انقلاب در نمایشگاه حاضر نشدند. رخدادی که دفتر ایشان دلیل آن را مشغله فراوان عنوان کرد و رسانه ها از آن با عنوان «فرهنگی ترین گلایه سال» یاد کردند.

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، در دوران ریاست جمهوری خویش در سال 66 ، نمایشگاه کتاب تهران را بنیان گذاشتند. ایشان به جز هشت دوره، در 20 دوره دیگر این نمایشگاه شرکت داشته‌اند . دو نوبت از این هشت دوره عدم حضور در تهران (سفر به کردستان و کرمان) بوده است. از بقیه عدم حضور ها 5 دوره آن در دولت خاتمی (وزارت مهاجرانی و مسجد جامعی) و یک دوره آن در دولت روحانی (وزارت علی جنتی) بوده که دلیل اصلی آن نارضایتی و نوعی اعتراض ذکر شده است.

وقتی در سال 93 ایشان نه در نمایشگاه حاضر شدند و نه نماینده ای برای این کار تعیین کردند. (رئیس دفتر ایشان دلیل حضور خود در نمایشگاه را علاقه شخصی اعلام کرد نه نمایندگی از رهبری معظم.) کارشناسان دلیل آن را سخنان حسن روحانی در افتتاحیه نمایشگاه دانستند که علیه مصوبات شورایعالی انقلاب فرهنگی ایراد شده بود. اما دلیل اصلی این مسئله را حرکتها و مواضع بحران آفرین وزیر ارشاد در مقوله نشر و تخطی از چارچوب های قانونی حوزه کتاب ذکر کردند که در یکسال اول وزارت جنتی رخ داده بود.

سال 94 نیز وزیر ارشاد در یک حرکت رو به جلو از دعوت رسمی رهبر معظم انقلاب برای بازدید از نمایشگاه خبر داد. حرکتی منحصر به وزارت جنتی که البته پاسخ هم گرفت نتیجه آن حضور آیت الله خامنه ای در مصلی تهران و بازدید از غرفه های نمایشگاه بود.

امسال اما زمزمه عدم حضور رهبر انقلاب در این نمایشگاه پیش از آغاز به گوش می رسید و با افتتاح نمایشگاه نیز بیشتر شده است. چه آنکه عده ای پیشاپیش دلیل عدم بازدید ایشان را مسائل امنیتی و مناسبات مکان نمایشگاه می دانند. اما چنین مسئله ای دور از ذهن به نظر می رسد چرا که ایشان هرسال برای سخنرانی سالگرد ارتحال به مرقد امام خمینی(ره) در همان نزدیکی می آیند. همچنین رجوع به قدرت و تسلط بالای تیم حفاظت ایشان و مرور نمونه هایی مانند حضور رهبر انقلاب در لوکیشن فیلم سینمایی محمد(ص) و مانورهای نظامی که در بیابان هایی جنوبی تهران و حدفاصل قم این مسئله را رد می کند.

از سوی دیگر عده ای گمانه هایی مثبت برای حضور ایشان در نمایشگاه کتاب متصورند که بازدید از مجموعه تازه افتتاح شده شهر آفتاب به عنوان یک دستاورد و خداقوت ضمنی ایشان به سازندگان این مجموعه را دلیل آن ذکر می کنند.

یکی از ناشران مطرح که در نمایشگاه های قبلی کتاب سابقه میزبانی از حضرت آیت الله خامنه ای در غرفه خود را دارد در این خصوص می گوید: «ای کاش ایشان به جای دولت و وزارت ارشاد، ناشران را میزبانان اصلی نمایشگاه قلمداد کنند و ما را از حضور خودشان محروم نکنند چرا که ناشران با مشکلات بسیار حوزه نشر در این اوضاع کمرشکن اقتصادی به اندازه کافی تحت فشار هستند و حضور دوباره ایشان در نمایشگاه می تواند برای ناشران بسیار روحیه بخش باشد.»

حالا باید منتظر شد و دید سرنوشت حضور امسال مهمترین حامی کتاب و کتابخوانی در کشور در بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به کجا می انجامد. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد، آیا علی جنتی راهکار تازه ای برای بیرون آمدن از این بن بست خواهد یافت؟