وجوه تفریحات سالم در جوامع

پروفسور حسین باهر تفریحات را از لازمه‌های سلامت هر جامعه ای دانست و افزود: قبل از هر چیز باید تفریحات را تعریف کنیم تا بتوانیم مشخصه‌های تفریحات را در جنبه‌های مختلف دریابیم. باهر در گفتگو با نکته آنلاین، اظهار کرد: اصولا تفریحات از واژه فرح می‌آید. فرح امری است که مربوط به 4 وجه انسان یعنی به جسم، روح، اخلاق و دل مربوط می‌شود. وی با تشریح چهار وجه تفریحات، اضافه کرد: در بعد جسمانی یعنی اگر جسم ات ریلکس باشد و انبساط داشته باشد، برای شما فرح انگیز است. مثلا بسیاری از اوقات می‌گوییم که من رفتم یک جایی یا یک غذایی خوردم که فرح انگیز بود و غیره و غیره. در بعد جسمانی زمانی چیزی برای شما فرح انگیز خواهد بود که در آن گره ای وجود نداشته باشد و اگر در همین مثال اگر شما غذای نا مناسبی بخورید آن غذا باعث ناراحتی و دل زدگی شما خواهد شد در اینجا مسئله تفریحات به طبیعت انسان و انسان در طبیعت بر می‌گردد. باهر با بیان اینکه وجه دیگر تفریحات در روح انسان نهفته است، تصریح کرد: دوم مسئله روح بوده که از مورد اول مهمتر است. یعنی روح انسان یک سری انبساط و انقباض هایی دارد که در آیات و روایات هم به آن اشاره شده است. روح آدم گاهی اوقات انقباض دارد و گاهی اوقات انبساط و تفریحات تاثیر دو سویه در این روند دارد. این استاد دانشگاه اضافه کرد: انبساط و انقباض‌ها بر اساس عوامل درونی انسانی و بیرونی به وجود می‌آید که باید عوامل بیرونی را که بخشی از تفریحات است، مورد توجه قرار داد. باهر ادامه داد: موضوع سوم مسایل اجتماعی، اخلاقی و اصطلاحا انفسی است. در این موضوع مسایل فردی و اجتماعی دخیل خواهد بود. یعنی آن جوانی که باید ازدواج می‌کرده و نکرده ناراحت و غم بوده و نمی‌تواند آن شادی لازم را داشته باشد. وی با اشاره به مشکلات اجتماعی در جامعه اظهار کرد: آن دختری که سن ازدواج اش گذشته و بنا به ده‌ها دلیل خواستگاری ندارد، ناراحت است و این دیگر به جسم و روحش مربوط نیست بلکه به بعد اخلاقی و نفسانی مرتبط خواهد بود. باهر وجه چهارم تفریحات را عرفانیات و الاهیات دانسته و بیان داشت: در این وجه مسائل عرفانی از جمله مسایل مرتبط با مبدا و معاد، بود و نبود، و سوالاتی مثل اینکه من اینجا (در این دنیا) چکار می‌کنم یا به قول مولانا از کجا آمده ام آمدنم بهر چه بود مطرح می‌شود. پدر مکتب رفتار شناسی با تاکید بر اینکه سوالات و پرسش‌های عرفانی از دغدغه‌های اصلی جوانان است، تصریح کرد: این مسایل الان برای خیلی از جوانان سوال است و خیلی از آدم هایی که متاسفانه افسردگی پیدا می‌کنند و حتی دست به خود کشی می‌زنند به نوعی بی جوابی یا به جواب‌های هپروتی رسیده و می‌گویند که اگر آمد نمان دست خودمان نبوده بگذار لااقل رفتنمان به دست خودمان باشد.! باهر با تعریف مفهوم فرح و تفریحات در جوامع، خاطر نشان ساخت: این 4 مقوله‌ی کلی، ما را در تعریف فرح و شادی کمک خواهد کرد. در اصطلاح خارجی به اوقات شادی time pleasure می گویند که همان مفهوم اوقات فراغت برای ما ایرانی‌ها را دارد. به عبارت دیگر این اوقات، اوقات فراغت از کار است که در طول سال کاری و تحصیلاتی قرار می‌گیرد و باید به این بخش از زندگی هم برسیم. وی با بیان اینکه هر انسانی برای زیست بهتر باید به اوقات فراغت خود توجه ویژه ای داشته باشد، گفت: اگر جسم مان کم و کاستی داشت، باید به آن برسیم و ببریم بگردانیم اش. روحمان اگر کاستی داشت باید به روحمان رسیدگی کرده و تغریه اش کنیم مثلا به مفاهیم ادبی، هنری و ... بپردازیم. اگر با خانواده و دوستان نبودیم و پراکندگی داشته ایم، باید جبران کنیم و مسافرتی برویم و در کل به مسایل اخلاقی توجه کنیم تا حالمان بهتر شود. باهر سرچشمه رفتار‌های اجتماعی را اخلاق دانسته و بیان داشت: در مجموع بستر همه‌ی رفتار هایی که از قانون و مقررات و از روابط خانوادگی گرفته تا سطح ملی و بین المللی و همچنین روابط بین انسانی و ارتباطات اجتماعی، اخلاق است. این جامعه شناس با اشاره به تغییرات اجتماعی و نوع تفریحات در جامعه امروز ایران، تاکید کرد: فاصله‌ی عمیقی بین نسل‌ها به وجود آمده است. نسل گذشته یک تعادل نسبی داشته و هرچند که خیلی هوشمند و دانشمند نبود ولی در زندگی تعادل داشت. اما الان نسل جدید بسیار هوشمند اما غیر متعادل است و دلیلش هم صنعت و گذار بین سنت و مدرنیته است. باهر در پاسخ به این پرسش که آیا تغییرات بین نسل ها، جنبه منفی و نگران کننده دارد یا خیر؟ تصریح کرد: من معتقدم باید تعادل را برقرار کنیم. نسل امروز بسیار باهوش است اما از خرد کمی بهره می‌گیرد. وی در پایان اظهار کرد: در کشور‌های پیشرفته در کل تناسب وجود دارد، یعنی آنها خودش تولید کننده صنعت بوده و هستند. ما تولید کننده صنعت نیستیم و وارد کننده‌ی آن هستیم. پول نفت را می‌دهیم و صنعت را وارد می‌کنیم، لذا تعادل منطقی در بین جوانان ما از منظر اجتماعی به وجود نمی‌آید.