در مناظره‎ احیای ‎دریاچه ‎ارومیه چه‎ گذشت؟

تسنیم: مناظره این هفته تلویزیون با موضوع احیای دریاچه ارومیه آغاز شد.

وی اضافه کرد: تغییر الگوی مصرف یکی دیگر از دلایل خشک شدن دریاچه است که به سمت افزایش سطح زیر کشت محصولاتی رفتیم که مصرف بالای آب دارند. در عین حال افزایش چغندر و انگور و تبدیل زمین‌های زراعی به باغی از این جمله محصول می‌شوند.

تجریشی یادآور شد: در طی سال‌های 1330 تا 1374 بارندگی کشور 385 میلی متر بود که این میزان در دهه 70 به 317 میلی متر رسید که 17 درصد از بارندگی کاهش یافت که این موضوع باعث شد 8.8 میلیارد متر مکعب آب دریاچه های کشور به 7 میلیارد مکعب کاهش یابد لذا آبی که در گذشته در دریاچه ارومیه حدود 5 میلیارد متر مکعب بود به نصف کاهش یافت.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی گفت: احیای دریاچه ارومیه باید با در نظر گرفتن واقعیت‌های منطقه انجام شود.

جواد جهانگیرزاده در برنامه تلویزیونی مناظره شبکه یک با موضوع احیای دریاچه ارومیه افزود: امروز هیچ کس در کشور مدافع این نیست که نباید دریاچه ارومیه احیا شود اما سوال اینجاست که چرا برای احیای دریاچه ارومیه یا باید کشاورزی از بین برود یا این‌که دریاچه را احیا نکنیم.

وی اضافه کرد: 20 درصد شاغلان منطقه به کشاورزی مشغولند و از سال 1390 تاکنون ارزش افزوده کارشان دو هزار و 300 میلیارد تومان است.

جهانگیرزاده ادامه داد: چرا امروز کشاورزان باید چوب کم‌کاری‌های گذشته را بخورند. در این‌که در وضعیت امروز دریاچه ارومیه شرایط جغرافیایی نیز دخیل است شکی نیست اما دولت برای جلوگیری از این مسئله برخی سدهای منطقه را تعطیل کرده است در حالی که امروز این سدها آب شرب آینده جمعیت ارومیه را که بیش از 7 برابر شده است، تأمین می‌کند.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی افزود: در حال حاضر نه مردم و نه مسئولان و نه نمایندگان مجلس نمی‌دانند که دولت دقیقاً چه کاری می‌خواهند انجام دهد و تمامی کارها نیز در تهران تجمیع شده است و از راه دور مدیریت را انجام می‌دهند.

در ادامه این برنامه حسن حیدری پژوهشگر اقتصاد کشاورزی به عنوان یکی دیگر از میهمانان برنامه پشت تریبون قرار گرفت و گفت: انتقادی که دارم به صدا و سیما و مجریان برنامه است. سوالم این است که چرا با تعیین کردن چند اولویت محدود برای دولت مسائل را به طور واقعی تبیین نمی‌کنیم.

وی اضافه کرد: باید مسائل به طور دقیق تدوین شود تا بتوانیم روی آن فکر کنیم و برای آن راه حل مناسب انتخاب کنیم.

حیدری تصریح کرد: ما امروز در کشور خود با محدودیت‌های آبی مواجهیم اما به خاطر مسائل بین‌المللی و حتی شرایط جغرافیایی باید با تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی امنیت غذایی کشور را تأمین کنیم.

هیچ محدودیت اعتباری برای دریاچه ارومیه نداریم

در ادامه برنامه عیسی کلانتری دبیرکل خانه کشاورز در این خصوص اظهار داشت: بنده به عنوان شهروند ایرانی آذری از رئیس‌جمهور، معاون اول ایشان و هیئت دولت سپاسگزاری می‌کنم که به موقع این موضوع را تشخیص دادند که البته دیر شده است.

وی افزود: در سال 82 بنده نامه‌ای در خصوص خشک شدن دریاچه ارومیه به مسئولان وقت فرستادم اما در نهایت آقای روحانی تصمیم به احیای دریاچه ارومیه گرفتند. در این زمینه از استانداران، فرمانداران، نمایندگان، امامان جمعه، شوراهای محلی استان، سازمان‌های غیردولتی و بسیج منطقه که همکاری لازم را داشتند سپاسگزاری می‌کنم.

دبیرکل خانه کشاورز گفت: کسی به دنبال تعطیل کشاورزی برای احیای دریاچه ارومیه نیست اما متأسفانه از این مسئله سوءاستفاده سیاسی می‌شود. به دنبال طرحی هستیم که در آن احیای دریاچه ارومیه و کشاورزی بهینه لحاظ شود ضمن این‌که هیچ محدودیتی از نظر اعتباری برای حوزه دریاچه ارومیه و تغییر الگوی آبیاری نداریم.

وی خاطرنشان کرد: دولت مصمم است اولویت مصوبه هیئت وزیران که احیای دریاچه ارومیه است را اجرا کند؛ دولت کشاورزی را تعطیل نمی‌کند و از سوی دیگر دریاچه ارومیه را رها نمی‌کند راهکار ما نیز در همین راستاست اما شاید فرصت مطالعه برای آن کافی نبوده است.

لزوم احیای دریاچه به همراه تداوم کشاورزی

در ادامه برنامه غلامرضا نوری نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز ضمن گلایه از طرح سوال برنامه گفت: طرح این دو موضوع درست نیست و تبعاتی دارد در جواب سوال باید گزینه سوم که شامل دو گزینه یک و دو است، وجود داشت باشد یعنی هم احیای دریاچه ارومیه و هم تداوم کشاورزی.

وی افزود: ما منکر زحمات ستاد احیای دریاچه ارومیه نیستیم و برای نخستین بار با مشارکت دانشگاه‌ها این طرح به شکل جدیدی پیش رفته اما ایراداتی نیز دارد از جمله این‌که مطالعات اجتماعی این طرح کافی نبوده و مشارکت همه ذی‌نفعان در آن لحاظ نشده است.

وی خاطرنشان کرد: از این طرح برمی‌آید که می‌خواهیم کشاورزی را در منطقه محدود کنیم و بحث واردات پیش می‌آید در صورتی که طرح احیای دریاچه ارومیه می‌تواند الگویی برای سایر مناطق کشور باشد اما در این صورت امنیت غذایی مورد تهدید واقع می‌شود.

5 میلیون نفر تا شعاع 70 کیلومتری دریاچه زندگی می‌کنند

کلانتری با بیان اینکه کشور ما در معرض تهدید است، تصریح کرد: در حالی که طبق آمارهای بین‌المللی نباید بیش از 40 درصد از آب‌های تجدید نظر استفاده کنیم متأسفانه طبق آمار وزارت نیرو از همه آب‌های کشور که 120 میلیارد مترمکعب است، 80 درصد و طبق نظر کارشناسان از 96 درصد آب‌های تجدید نظر استفاده می‌شود که این میزان در ارومیه 70 درصد است و خطر بزرگی برای تمدن کشور محسوب می‌شود.

وی در پاسخ به سوالی که برخی بینندگان که چرا دریاچه ارومیه انتخاب شد گفت: دلیل انتخاب آن این بود که در شعاع 70 کیلومتری این دریاچه 5 میلیون نفر زندگی می‌کنند و از طرفی 13 میلیون تن املاح در این دریاچه وجود دا دکه اگر این املاح بلند شوند جایگزین شدن 5 میلیون نفر راحت نیست.

همچنین باید گفت که برای دریاچه هامون نیز 500 میلیارد تومان تخصیص داده شده است.

از 15 سال گذشته اشتباهاتی رخ داد

نماینده مردم ارومیه نیز گفت: آقای کلانتری اخیراً در جلسه رسمی اعلام کرده است که اصلا نکاشت نداشتیم لذا اینکه ایشان دیگران را متهم می‌کند که دیگران اطلاع دقیقی ندارند و از کارشناسان هم کمک نمی‌گیرند می‌توان گفت این کار به نوعی سوءاستفاده از دریاچه ارومیه است.

جهانگیرزاده در ادامه برنامه مناظره تلویزیونی افزود: بحث بر سر این نیست که بین مردم و طرفداران محیط زیست منازعه وجود دارد زیرا اگر برای دریاچه ارومیه اتفاقی بیفتد و به طور کامل خشک شود زندگی کشاورزان و ساکنان منطقه از بین می‌رود.

وی گفت: بر اساس جدولی که سازمان محیط زیست ارائه کرده و نوسانات تراز آبی دریاچه ارومیه از سال 44 تا 84 را بررسی کرده است؛ در سال 74 بالاترین تراز آبی را در دریاچه ارومیه داشته‌ایم اما از سال 75 به بعد یعنی از زمانی که آقای کلانتری وزیر جهاد کشاورزی دریاچه ارومیه با کاهش آب مواجه شده و این روند به طور مستمر ادامه یافته است.

وی تصریح کرد: باید قبول کنیم از 15 سال گذشته اشتباهی رخ داده تا دریاچه ارومیه به تدریج توانایی خود را از دست داده است و نمی‌توانیم تنها دلیل را توسعه کشاورزی عنوان کنیم چرا که این کار از گذشته وجود داشته است.

نماینده مردم ارومیه در مجلس تصریح کرد: تمامی مردم برای احیای دریاچه ارومیه مصمم هستند ولی راهی که می‌رویم غلط است.

وی یادآور شد: درآمد هر خانواده روستایی در آذربایجان غربی طبق آمارهای ارائه شده از سوی سازمان آمار سالانه 7 میلیون تومان و میانگین کشوری 13 میلیون تومان است.

در ادامه این مناظره کلانتری دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در واکنش به اظهارات جهانگیرزاده گفت: خواهش می‌کنم مغلطه نکنید چرا که آب دریاچه ارومیه 20 میلیون مترمکعب کاهش یافته است و این را باید در نظر بگیریم اولویت ما در همه جای کشور آب آشامیدنی است همان طور که امروز آب‌های ورامین و کرج برای اب آشامیدنی تهران صرف می‌شود.

جهانگیرزاده درپاسخ به اظهارات کلانتری گفت: آیا شما در طول یک سال گذشته طرح فوق العاده‌ای غیر از پخش کردن کود بین کشاورزان داشته‌اید که مردم آن را قبول نکرده باشند.

در ادامه این برنامه کلانتری افزود: طبق اعلام سازمان زمین شناسی در حال حاضر حدود 700 الی 800 مترمربع آب در دریاچه ارومیه وجود دارد که برای خشک نشدن کامل این دریاچه باید سالانه 90 میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه شود.

وی تصریح کرد: طرح نکاشت یک مسئله فنی بود که متأسفانه برخی آقایان به یک مسئله سیاسی تبدیل کردند خوشبختانه طی یک سال گذشته شاهد بارندگی در منطقه بودیم و امسال طرح نکاشت آبی و کشت دیم را نخواهیم داشت. متأسفانه برخی سیاسیون از این طرح برای خود پیراهنی درست کردند و من از آنها می‌خواهم احیای دریاچه ارومیه را سیاسی نکنند و بدانند رأی مردم در احیای دریاچه است نه خشک شدن آن.

در ادامه حسن حیدری اظهار داشت: آقای کلانتری 14 سال در پست وزارت بودند لذا ایشان از همه ما سیاسی‌تر هستند و می‌گویند ما اطلاعات دقیق نداریم در صورتی که تا چه میزان اطلاعات دقیق را در اختیار محققین می‌گذارند ما باید فقط به مطالعات موردی دانشجویان در این زمینه مراجعه کنیم.

وی ادامه داد: نگرانی من در ابتدای برنامه در حال ادامه پیدا کردن است؛ متولی منابع آب کشور کیست؟ چرا باید کشاورز به جای وزارت نیرو سیبل باشد. حدود 75 درصد شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی هنوز احداث نشده و از آنچه احداث شده بیش از نیمی، مدرن نیست و حجم عظیمی از آب در شبکه‌های انتقال به هدر می‌رود. خود وزارت نیرو تا به حال چه حرکتی در این زمینه انجام داده است.

حیدری خاطرنشان کرد: چرا کشاورز را سیبل قرار دادیم در صورتی که به کشاروز می‌گوییم جهاد کند، ما حمایت و ابزار درست برای کشاورز نداریم، دلالی و خرده مالکی را هنوز ساماندهی نکردیم. چرا وقتی برنامه‌ای می‌خواهد نقد عملکرد مسئولان در این زمینه را داشته باشد جلوی آن را می‌گیرند.

پژوهشگر اقتصاد کشاورزی در خصوص اجرای طرح نکاشت در دریاچه ارومیه نیز گفت: این طرح اشتباهی محرز است کسانی که از پرداخت یارانه نقدی ایراد می‌گرفتند همین مسئله را مطرح می‌کنند.

در ادامه مسعود تجریشی نیز گفت: ما وقتی پشت این میزها می‌نشینیم می‌خواهیم تقصیرات را به گردن یکدیگر بیندازیم در صورتی که همه ما مقصر هستیم در فرآیند رسیدن به راهکار احیای دریاچه ارومیه 600 متخصص داخلی و 50 متخصص خارجی حدود 5 ماه وقت گذاشتند و کارگروه‌های تخصصی برای این موضوع شکل گرفت همچنین دانشگاه‌های منطقه نیز مشارکت خوبی داشتند. راهکارهای منتج نیز به لحاظ فنی اجماع ملی است.

وی با اشاره به راهکارهای این موضوع گفت: دریکی از راهکارها آمده است اگر دریاچه ارومیه در دوسال ابتدایی یعنی سالهای 93 و 94 در شرایط موجود تصویب نشود با بحران مواجه می‌شویم که برخی از این بحران‌ها به سلامت مردم برمی‌گردد.

وی افزود: در سه روستای حاشیه دریاچه ارومیه 88 نفر مشکل آسم و بیماری‌های ریوی داشتند که مخصوص ساکنین حاشیه چنین دریاچه‌هایی است. ما بین بد و بدتر شرایطی را انتخاب کردیم که دو سال اجازه دهیم وضعیت دریاچه از این بدتر نشود. وقتی به داده‌ها توجه کنیم در سال‌هایی 160 میلیون مترمکعب آب برای زرینه رود رها شده است و در زمانی که به گفته تمام متخصصان کشاورزی نیاز نبوده کانال‌ها پر از آب بوده و در داخل اراضی کشاورزی فرستاده می‌شدند.

رئیس گروه علمی و فناوری ستاد احیای دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: ایده این بود که در هر سال برای جلوگیری از خشکی کامل دریاچه و سلامت منطقه دو سال محدودیت کشت آبی اجرا شود و بعد وضعیتی شد که با لطف خدا میزان زیادی آب وارد این دریاچه شد. شاید سال آینده نیاز محدودیت آب کشاورزی نباشد.

وی همچنین گفت: در طی 5 سال آینده می‌توان با سرمایه گذاری لازم 5 درصد از آب دریاچه را در بخش کشاورزی صرفه جویی کرد.

نوری اضافه کرد اگر به دنبال مقصر بگردیم گمراه می‌شویم و دریاچه نیز از بین می‌رود چرا که بیش از 30 دستگاه کشور در این زمینه مقصر هستند.

جهانگیرزاده نیز اضافه کرد: میزان متوسط زمین هر کشاورز یک و نیم هکتار است که شما می‌خواهید ماهانه 600 هزار تومان به کشاورز پول بدهید سوال اینجاست این چوبی که تاکنون دریاچه ارومیه خشک شده است چرا باید برسر کشاورز بشکند.

کلانتری در این زمینه گفت: مطمئناً کشاورز لطمه‌ای نمی‌بیند در گذشته پرفسور کردوانی گفت هر چه آب به دریاچه بریزیم در چاه‌ها می‌ریزد اما با توجه به تحقیقات دانشگاه صنعتی شریف غیر از حاشیه رودخانه چاه‌های دیگر ارتباطی با دریاچه ندارند لذا تئوری آقای کردوانی درست نیست.

وی افزود: چاه‌های حاشیه از جریان‌های سطحی تغذیه می‌کنند نه زیرزمینی. متأسفانه 88 هزار چاه در اطراف دریاچه ارومیه داریم که 41 هزار چاه آن قاچاق است و مجلس تصویب کرد که سال 89 به این چاه‌های قاچاق پروانه بدهیم.

کلانتری با بیان این که فقط چاه‌هایی که در 500 متری دریاچه هستند با دریاچه مرتبطند، خاطرنشان کرد: دریاچه ارومیه از رودخانه سطحی و بارش‌ها تغذیه می‌شود و به آب چاه ارتباطی ندارد.

وی اضافه کرد: طرح نکاشت منتفی است این طرح برای دو سال در نظر گرفته شد که اگر بارندگی وجود نداشته باشد اجرا شود تا دریاچه از دست نرود اما امسال با وجود بارندگی منتفی شده است و اگر سال آینده هم باران بیاید سال آینده هم منتفی خواهد شد.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان این که افزایش بهره‌وری آب کشاورزی جزو برنامه‌های ماست، تصریح کرد: از یک طرف پرداخت حقآبه به کشاورز صورت می‌گیرد و از طرف دیگر برنامه اصلاح سیستم آبیاری را داریم که مجلس 1300 میلیارد تومان برای این اصلاح در نظر گرفته است. این در حالی است که با 60 درصد همین آب، تولید اضافه می‌شود و تمام هزینه آبیاری نوین را دولت می‌دهد و حقآبه را به روز می‌خرد.

وی افزود: از این طریق 1700 میلیون متر مکعب آب صرفه‌جویی می‌شود که 1300 میلیون مترمکعب آن وارد دریاچه می‌شود لذا این‌که گفته می‌شود ما کشاورزی را در نظر گرفته‌ایم اشتباه است.

جهانگیرزاده در ادامه به مشکلات جدی کشاورزان میاندوآبی و بوکانی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر از مجموع سیستم آبیاری قطره‌ای در استان تنها 40 هزار اراضی یعنی زیر 10 درصد از روش‌های نوین استفاده می‌کند متأسفانه مشکلات عدیده را دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌ها تولید کردند و امروز کشاورزان ما درگیر این مشکلات شدند.

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در این برنامه یادآور شد: هفته گذشته ماده‌ای را به تصویب رساندیم که بر اساس آن دولت می‌تواند پساب‌هایی که تصفیه می‌شود خریداری کند.

وی در ادامه سخنان خود به نقد برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه پرداخت و گفت: متأسفانه ستاد احیای دریاچه ارومیه از راه دور مدیریت می‌شود در حالی که باید کار خود را از روستاهای ارومیه و توجیه کردن مردم آغاز می‌کرد.

کلانتری در پاسخ به این اظهارنظر گفت: علت این‌که دانشگاه صنعتی شریف برای این برنامه انتخاب شد، قوی بودن هیئت علمی این دانشگاه، داشتن ارتباطات بین‌المللی با بیش از 40 دانشگاه و مؤسسه تحقیقاتی و داشتن دپارتمانی برای تبدیل دانش به فن بود.

وی تصریح کرد: در حال حاضر کنسرسیومی متشکل از دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه ارومیه و تبریز در حال تأسیس است که این کنسرسیون مسئولیت پایش و نظارت عملیات اجرایی احیای دریاچه ارومیه را بر عهده دارد.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان این‌که کارشناسان دانشگاه صنعتی شریف 6 ماه به طور مستمر مشغول انجام کارهای کارشناسی برای احیای دریاچه ارومیه بودند، گفت: دانشگاه‌های منطقه نمی‌توانستند این کار را آغاز کنند اما اکنون شریک دانشگاه شریف محسوب می‌شوند.

وی به عملیات اجرایی برای احیای دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: طبق برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته باید سال آینده 50 هزار هکتار از اراضی به صورت تحت فشار آبیاری شوند و وزارت نیرو نیز وظیفه دارد طبق قوانین و مقررات با برداشت کنندگان غیرقانونی برخورد کند.

کلانتری به نظم درآوردن آب‌های منطقه کنترل آب و جلوگیری از برداشت‌های غیرقانونی را از جمله وظایف وزارت نیرو در احیای دریاچه ارومیه عنوان کرد.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اقدامات فرهنگی و اطلاع رسانی صورت گرفته برای احیای دریاچه ارومیه گفت: مسائل آموزشی، فرهنگی و اطلاع رسانی در این خصوص برعهده استانداری‌ها است و تاکنون نیز 3 میلیارد تومان برای انجام عملیات آموزشی در اختیار استانداری آذربایجان غربی قرار گرفته و دستور کار نیز به آن‌ها ارائه شده است.

پس از اظهارات کلانتری تجریشی رئیس کارگروه علمی و فناوری ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان این‌که از محل اجرای برنامه‌های پیش‌بینی شده بیش‌ترین منفعت را کشاورزان خواهند داشت، گفت: از ابتدای سال 93 تا کنون 17 هزار هکتار آبیاری قطره‌ای 13 هزار هکتار آبیاری تحت فشار بارانی و دو هزار و 150 هکتار نیز از طریق انتقال آب با لوله انجام شده است.

وی گفت: همچنین در این مدت 8 هزار و 300 دستگاه کنتور هوشمند بر روی چاه‌های برق دار و 800 دستگاه کنترل حجمی بر روی این چاه‌ها نصب شده است.

تجریشی یادآور شد: اخیراً نیز با دانشگاه‌های تبریز و ارومیه نشست‌های متعددی برگزار کردیم تا کشاورزان منطقه بتوانند از علم و دانش روز استفاده کنند و با مصرف آب کم درآمد بیش‌تر داشته باشند.

وی اظهار داشت: به طور قطع با هماهنگی مجلس و دستگاه‌های اجرایی تا 10 سال آینده شاهد کشاورزی نمونه و الگو در منطقه دریاچه ارومیه خواهیم داشت.

در ادامه حیدری اظهار داشت: ما همیشه مسئولان را دعوت می‌کنیم که می‌گویند می‌خواهیم فلان کار را انجام دهیم آقای کلانتری به عنوان کسی که 14 سال وزیر کشاورزی بودند اطلاعات زیادی دارند اما تا زمانی که هزینه‌های سوءمدیریت مطرح نشود همه حرف می‌زنند و وضعیت دریاچه ارومیه فرقی نمی‌کند.

کلانتری نیز گفت: این نخستین پروژه‌ای است که توسط سه دانشگاه مادر یعنی دانشگاه شریف، ارومیه و تبریز و چند دانشگاه پلی‌تکنیک، شیراز، مشهد، سهند تبریز و ... در‌ آن مشارکت دارند بگذارید ببینیم دانشگاهیان چند مرده حلاجند.

حیدری نیز گفت: در این 8 ماه که از شروع اجرای طرح احیای دریاچه ارومیه می‌گذرد چقدر کار اجرایی انجام داده‌اید که کلانتری پاسخ داد: مطالعات برای کار اجرایی زمان می‌برد افراد درگیر در این طرح به صورت 6 ماهه آن را جمع‌بندی کردند و وارد فاز اجرا شدند.

در ادامه حیدری خاطرنشان کرد: اساتید دانشگاه 22 سال پیش به شما گفتند فلان سد را نسازید باید گوش می‌کردید.

کلانتری پاسخ داد: در اینجا مسئله احیای دریاچه ارمیه است اگر دردی دارید باید به جای دیگر بگویید.

در ادامه برنامه غلامرضا نوری نایب رئیس کمیسیون کشاورزی نیز گفتم در این طرح ایراداتی وجود دارد اما برای آن بسیار زحمت کشیده شده است بیایید در اینجا درباره موضوع احیای دریاچه ارومیه صحبت کنیم.

حسین حیدری پژوهشگر اقتصاد کشاورزی نیز گفت: این موضوع به نفع دو نفر یعنی از قوه قضاییه و قوه مجریه است و همه هم مسئولند اما بنده مسئولیتی ندارم و جزئی از مردم هستم. اما چه ضمانتی برای اجرای حرف‌های شما وجود دارد.

در ادامه جواد جهانگیرزاده نماینده مردم ارومیه در مجلس نیز اظهار داشت: اگر تا 8 سال بعد روش‌های نوین آبیاری در کشاورزی مورد استفاده قرار نگیرد بیش‌تر آب باید صرف مصارف کشاورزی شود. هیچ طرحی در حاشیه دریاچه ارومیه اجرا نخواهد شد که منجر به تضعیف درآمد کشاورزان در این منطقه شود حتی در 10 سال آینده باید به درآمد بیش‌تر کشاورزان منتج شود.

عیسی کلانتری نیز گفت: دولت تعهد دارد 5 میلیارد دلار برای احیای دریاچه ارومیه سرمایه‌گذاری کند که حیدری گفت 10 میلیارد دلار نیز قبلا اختصاص داده شده بود و کلانتری نیز پاسخ داد آن 10 میلیارد مربوط به آب‌های ارز بود اگر احیای دریاچه را 10 سال پیش شروع می‌کردیم با 10 یا 15 درصد این هزینه احیا می‌شد اما در حال حاضر جنازه دریاچه روی دست ما افتاده است که باید حفظ و احیا شود.

در ادامه حیدری گفت: اگر 10 سال پیش بحث احیای دریاچه مطرح شده است چرا تا به حال اجرایی نشده است.

نوری اضافه کرد: این کار 15 سال زمان می‌برد چرا که در سال‌های اخیر 18 درصد کاهش بارندگی داشتیم و بر اساس پیش‌بینی‌ها ما در کمربند خشکی قرار داریم و روز به روز خشک‌تر شدن اقلیم را خواهیم داشت. لذا در نتیجه احتمال کاهش 25 درصدی بارندگی را باید بدهیم.

تجریشی تصریح کرد: پیش‌بینی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد که ما از خشک سالی‌های شدید به ضعیف منتقل می‌شویم. لذا طبق برنامه های احیاء، از سال 97، صد میلیون و بعد از آن 300 میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه اضافه خواهد شد. بسیاری از آب‌ها چون لایروبی نشده‌اند به پیکره هنوز نرسیده‌اند که کارهایی را در زمینه لایروبی شروع کرده‌ایم که از‌ آن‌جا 100 میلیون تا 250 هزار متر مکعب می‌تواند از این طریق به دریاچه منتقل شود.

وی با بیان این‌که 8 درصد صرفه‌جویی سالانه آب با عدم کاهش سطح زیر کشت صورت می‌گیرد، خاطرنشان کرد: برنامه‌های احیای دریاچه ارومیه 10 سال زمان می‌برد.

نوری نیز گفت: برخی باغات وجود دارند که کم‌تر از زراعت آب مصرف می‌کنند چرا شما باغات را محدود کرده‌اید که جهانگیری گفت این موضوع را در اختیار جهاد کشاورزی قرار داده‌ایم.

جهانگیری تصریح کرد: ما 3 سال را در نظر گرفتیم که آب را به دریاچه رها کنیم و امسال حتماً این کار را انجام نخواهیم داد و اگر بارندگی باشد نیز در سال‌های بعد همین‌گونه خواهد بود.

وی اضافه کرد: وزارت نیرو اعلام کرده است که تا 350 میلیون متر مکعب آب در فصل‌هایی که کشاورزان به آب نیاز دارند را می‌توانیم رها کنیم‌.

کلانتری نیز در ادامه با بیان این‌که امسال دولت مبلغ 1404 میلیارد تومان برای احیای دریاچه اختصاص داده است، گفت: این میزان برای سال آینده 2567 میلیارد تومان است که از سازمان مدیریت می‌خواهیم برای تخصیص این اعتبارات ما را با بروکراسی اداری مواجه نکنند. امسال اگر در تابستان می‌توانستیم 20 میلیارد تومان به آذربایجان بدهیم آب زرینه رود وارد دریاچه می‌شد و مشکلات بسیار کم‌تر می‌شد.

کلانتری گفت: از نمایندگان هم می‌خواهیم برنامه‌های مشخص ما را که در سایت هم وجود دارد، نظارت کنند و به دستگاه‌های اجرایی هم گفتیم که منتظر و امیدوار به ساختارهای موجود منطقه‌ای خود نباشند چرا که در این صورت کار فلج می‌ماند چون امکاناتشان محدود است. لذا وزرای نیرو و جهاد کشاورزی تعهد کرده‌اند این برنامه را اجرا کنند.

جهانگیری نیز با بیان این‌که باید انتقال آب به مناطق جدید متوقف شود، تصریح کرد: مردم باید مشارکت داشته باشند. یکی از رؤسای بخش‌های روستایی به بنده گفت که می‌خواهند برای چاه مجوز بگیرند که آن‌ها نمی‌دهند چرا که اگر مجوز چاه آب داده شود دستگاهی دیگر باید برق آن را تأمین کند که این هم نیاز به مجوز دیگری دارد. لذا این گره‌هایی است که باید توسط دولت باز شود.

کلانتری به موضوع انتقال آب از زرینه رود به تبریز اشاره کرد و گفت: در حال حاضر تبریز با کمبود آب آشامیدنی مواجه است سالیانه به طور متوسط 90 میلیون مترمکعب آب آشامیدنی به شهر تبریز داده شده است و فعلاً نیز هیچ آلترناتیو دیگری در این زمینه وجود ندارد و هیچ کس نمی‌تواند آب شهر تبریز را قطع کند و دولت یا مجلس نیز جسارت چنین کاری را ندارد.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: اگر قرار باشد آلترناتیو دیگری در این زمینه وجود داشته باشد آن انتقال آب از ارس به تبریز است که این پروژه 5 تا 6 سال طول می‌کشد.

کلانتری به پاسخ به یک سوال از بینندگان مبنی بر این‌که در زمان وزارت شما بر جهاد کشاورزی طرحی مشابه نکاشت در خصوص چای در شمال کشور اجرا شد و بسیاری از مزارع از بین رفت، گفت: هیچ وقت نگفتیم چای کاشته نشود و کسی نمی‌تواند یک باغ چای را خشک کند بنابراین این موضوع صحت ندارد.

جهانگیرزاده در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این‌که چرا دریاچه‌های وان و سوان به رغم این‌که تنها 3 ساعت با دریاچه ارومیه فاصله دارند دچار بحران خشکسالی نشده‌اند، گفت: تنها دلیل این مسئله تغییرات اقلیمی نیست بلکه علت اصلی رشد بی‌رویه کشاورزی و عدم استفاده کشاورزان از روش‌های نوین آبیاری است.

کلانتری نیز در پاسخ به سوال یادشده گفت: عمق دریاچه‌های وان و سوان حدود 300 متر است در حالی که عمق دریاچه ارومیه تنها 6 متر بود یعنی اگر از عمق دریاچه‌های وان و سوان 5 متر کم شود اتفاقی نمی‌افتد همچنین حوزه دریاچه‌های وان و سوان منطقه کشاورزی نیست و در ناحیه کوهستانی قرار داد و امروز شاهد سرریز آب در این دریاچه‌ها هستیم در حالی که 52 هزار کیلومترمربع از حوزه دریاچه ارومیه در منطقه کشاورزی قرار دارد.

حیدری پژوهشگر اقتصاد کشاورزی از دیگر مهمانان این برنامه در پاسخ به یکی از بینندگان مبنی بر این‌که راهکار شما برای احیای دریاچه ارومیه چیست، گفت: راهکار این است که به حوزه آب نگاه انتقال آبی و محدود کردن و ممنوع کردن نداشته باشیم.

وی گفت: ما امروز در کشور سازمان آبخیزداری را داریم و بر‌ خلاف این‌که گفته می‌شود حدود 92 درصد آب کشور به بخش کشاورزی اختصاص دارد اما در مقام تخصیص بودجه کم‌تر از 8 درصد به آبخیزداری اختصاص داده می‌شود.

حیدری تصریح کرد: باید جلوی سدسازی‌ها و طرح‌های مطالعاتی برای ایجاد سد گرفته شودو فکری نیز به حال سدهای کنونی کنیم.

جهانگیرزاده در مقام پاسخ به اظهارات حیدری در خصوص سدهای پیرامون دریاچه ارومیه، گفت: مگر این سدها چه مقدار آب دارد و اگر همه دریچه ها را باز کنیم چند سانتی متر به آب دریاچه اضافه می‌شود.

علاوه بر اینکه جمعیت شهر ارومیه از 100 هزار نفر در اوایل انقلاب به 800 هزار نفر افزایش یافته و تأمین آب آشامیدنی این جمعیت نیازمند اجرای طرح‌های مکمل است بنابراین طرح‌های سدسازی می‌تواند مایه زندگی و حیات مردم این منطقه باشد.

کلانتری نیز در پاسخ به اظهارات حیدری گفت: به طور قطع یک شبه آب وارد دریاچه ارومیه نمی‌شود بلکه از امروز تا 3 سال آینده باید عملیات اجرایی انجام شود تا آب را وارد دریاچه کنیم و تا آن موقع باید دریاچه حفظ شود.

وی تصریح کرد: متأسفانه نسل حاضر به نسل‌های آینده خیانت می‌کند به طوری که طبق استاندارد باید 50 میلیارد مترمکعب آب برداشت کنیم اما طبق آمارهای ارائه شده امروز 96 میلیارد مترمکعب آب برداشت می‌شود و همین باعث شده دشت‌های ما نشست کنند و شهرها از نظر هیدرولیژیکی بمیرند.

در ادامه سوالات حضار از کارشناسان برنامه یکی از بینندگان از کلانتری پرسیده بود که در ابتدای صحبت‌های خود گفتید با کمبود اعتبار مواجه نیستیم چرا به من کشاورز برای مکانیزه شدن کشاورزی وام نمی‌دهید؟ که کلانتری پاسخ داد:بحث اعتبار کافی را بنده در حوزه احیای دریاچه ارومیه مطرح کردم اما وزیر کشاورزی نیز گفته هیچ محدودیتی برای اجرای آبیاری تحت فشار ندارند و برای سال 93، 90 میلیارد تومان برای سازمان جنگل‌ها و طرح آبخیزداری اختصاص دادیم که به اندازه کل اعتبارات آبخیزداری در کل کشور است اما این سازمان اعلام کرد این بودجه را برای آن‌ها یک سوم کنیم و 60 میلیارد تومان به تصفیه خانه‌ها برای پساب اختصاص داده شد که شهرداری ارومیه پساب را با سرعت بیش‌تری انجام دهد.

در ادامه از غلامرضا نوری پرسیده شد به موجب قانون اساسی نمایندگان مجلس محلی انتخاب می‌شوند اما باید ملی عمل شوند چرا برای سایر دریاچه‌ها از جمله هامون انجمن تشکیل نمی‌دهیم، که وی پاسخ داد: بنده اشاره کردم به 7 سال پیش که آن زمان نماینده مجلس نبودم و صحبت‌هایم ارتباط به وظایف نمایندگی نداشت اما در آن زمان نیز در انجمنی که در خصوص دریاچه ارومیه تشکیل شده بود تجربه‌های زیادی جمع کردم.

در ادامه برنامه نوبت به سوالات حضار رسید که خبرنگار سایت دانا از تجریشی پرسید با توجه به بحث اشتغال برنامه شما برای آینده که کشاورزی محور توسعه در منطقه دریاچه ارومیه نباشد چیست؟ که وی پاسخ داد: یکی از سیاست‌ها در منطقه ما عمدتاً کشاورزی را محور توسعه قرار داده بود آن هم کشاورزی سنتی اما اگر کشاورزی صنعتی باشد ارزش افزوده ایجاد می‌کند. در داخل ستاد نیز چندین قرارداد در این خصوص بسته شده و برعهده دستگاه‌های ذی ربط قرار داده شده است. از سویی دیگر باید بدانیم کشاورزی صنعتی تا 3 برابر اشتغال ایجاد می‌کند.

در ادامه خبرنگار تسنیم سوال کرد که برخی کارشناسان معتقدند نمک دریاچه ارومیه منشاء ریزگرد خواهد بود و ممکن است به تهران برسد آیا این درست است که کلانتری اظهار داشت: این‌که قرار بود 47 هزار هکتار را پول بدهیم که چیزی کاشته نشود برای جلوگیری از همین مسئله بود که خدا آب را نازل کرد و ما از این طرح منصرف شدیم.

وی اضافه کرد: 13 میلیارد تن نمک در ته دریاچه ارومیه وجود دارد که اگر پوشش آبی نداشته باشد می‌تواند طغیان کند. طبق کارشناسی دانشگاه صنعتی شریف هم 6 منطقه نمکی ریزگردی داریم که سازمان جنگل‌ها در همین خصوص فعالیت‌های عملیاتی خود را از بهمن آغاز می‌کند وگرنه مردم در معرض خطرند. همچنین اشعه آفتابی که به کانی‌های موجود در نمک‌های دریاچه برخورد می‌کند نیز می‌تواند خطراتی را ایجاد کند.

کلانتری تصریح کرد: انتقال آب خزر را در دستور کار نداریم اما وزارت نیرو این موضوع را پیگیری می‌کند. در این موضوع دو مشکل وجود دارد یکی این‌که زمان اجرا کم‌تر از 12 تا 15 سال نمی‌شود و دوم این‌که املاح این دو دریاچه با هم فرق می‌کنند که اگر به هم برسند عمق دریاچه کم خواهد شد لذا این موضوع از نظر ما رد شده است ولی وزارت نیرو آن را پیگیری می‌کند.

کلانتری در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این‌که طرح نکاشت قرار است ماهیانه چه میزان به کشاورزان بدهد، تصریح کرد: انسانی که شاهرگش بریده شده است و خونریزی می‌کند و دیابت هم دارد ابتدا باید جلوی خونریزیش را بگیریم لذا ما ابتدا باید وضع موجود دریاچه را حفظ کنیم. 47 هزار هکتار از 488 هزار هکتار حوزه آبی دریاچه در طرح نکاشت وجود داشت که برای آن 250 میلیارد تومان در نظر گرفتیم که خوشبختانه با بارش‌ها منتفی شد. در حال حاضر خود کشاورزان هم از این طرح استقبال می‌کنند.

جهانگیرزاده در پاسخ به پرسشی در خصوص این‌که کاری کنید تا کشاورزان وجه مصالحه دریاچه ارومیه قرار نگیرند، گفت: این موضوع درد اصلی ماست و آن را پیگیری می‌کنیم.