مرگ خاموش در انتظار زنان سيگاري

سيگار روزانه جان 200 ايراني را مي‌گيرد. با اين همه هر روز بازهم 10 ميليون نفر، 4 ميليارد تومان را دود مي‌كنند تا كشور هر روز به اندازه سقوط يك هواپيما تلفات بدهد اما آمارها مي‌گويند كه مرگ خاموش اين بار گريبان زنان ايراني را گرفته است. يافته‌هاي تحقيقات پژوهشگران نشان مي‌دهد كه پاي زناني كه روزي لب به سيگار نمي‌زدند نيز به جرگه سيگاري‌ها باز شده است. زناني هم هستند كه گاهگاهي براي تفريح قليان مي‌كشند. به گفته وزير بهداشت استعمال سيگار و قليان در بين زنان و دختران ايراني روندي رو به افزايش را در پيش گرفته است. مرضيه وحيد دستجردي گفته است: «شمار زنان مصرف كننده مواد دخاني در سال 83، 8/ 0 درصد بود و هم‌اكنون بيش از يك درصد است. به اين ترتيب و با اين روند و قطعا در آينده تعداد زنان مصرف كننده مواد دخاني بيشتر مي‌شود.» وزير بهداشت عوارض قليان را خطرناكتر از سيگار دانسته و از آن به عنوان پديده شومي ياد كرده است: «اگر كسي يك بار قليان مصرف كند، معادل 40 تا 80 نخ سيگار، دود استنشاق كرده و اين در حالي است كه افراد در معرض دود قليان هم معادل 4 تا 7 نخ سيگار دود وارد ريه‌هايشان شده است. از اين پس چطور مي‌توانيم از زنان مصرف كننده مواد دخاني انتظار داشته باشيم تا با استعمال دخانيات همسران و فرزندانشان مبارزه كنند.» اگرچه آمارهاي بين‌المللي مي‌گويند كه دخانيات مي‌تواند به مرگ يك ميليارد انسان در قرن حاضر منجر شود اما هر ساله اعداد و ارقام نشان از سيگاري شدن افراد بيشتري دارند. دستجردي با بيان اينكه در دنيا يك ميليارد نفر سيگار و تنباكو استفاده مي‌كنند كه 20 درصد آنان زنان هستند، ‌مصرف سيگار و تنباكو براي زنان ايراني را زنگ خطري بزرگ براي آينده دانسته و گفته است: «بايد با مصرف دخانيات در دانشگاه‌ها هم مبارزه شود كه متاسفانه شاهد استعمال دخانيات در ميان دانشجويان دختر هستيم.» وزير بهداشت سال گذشته نيز در آستانه هفته مبارزه با دخانيات نسبت به افزايش تعداد دانشجويان دختر كه به استعمال سيگار روي آورده‌اند، هشدار داده بود چرا كه بر اساس شيوه‌نامه انضباطي دانشجويان سيگاري از تحصيل محروم مي‌شوند. او با بيان اينكه افراد سيگاري در وزارت بهداشت استخدام نمي‌شوند گفت: «دانشجويان پزشكي كه استعمال دخانيات داشته باشند از ادامه تحصيل محروم مي‌شوند.» آمارها واقعي نيستند يك نخ سيگار، فندك و كبريت افروخته و دودي كه از ريه‌ها بيرون داده مي‌شود. از همان يكصد سال پيش كه سيگار با نام پاپيروس وارد كشور شد، به رغم تمامي هشدارها و تشريح مضرات مواد دخاني، اين تصويري بوده كه بيشتر ايراني‌ها هر روز آن را ديده‌اند. از هر 10 نفر سيگاري، 8 نفر در كشورهاي در حال توسعه مانند ايران زندگي مي‌كنند و در هر دو و نيم ثانيه يك مرگ خاموش به دليل سيگار اتفاق مي‌افتد. اما چند درصد اين قربانيان را زنان تشكيل مي‌دهند؟ دكتر محمدعلي زكريايي، جامعه‌شناس و كارشناس مسائل اجتماعي اما آمارهاي اعلام شده در باره مصرف سيگار و تنباكو توسط زنان و دختران ايراني را واقعي نمي‌داند. او در گفت و گو با تهران امروز مي‌گويد: «يكي از مشكلاتي كه هميشه در زمينه ارائه آمار در مسائل اجتماعي داشتيم انتخاب روش و شيوه شناسي بوده است. به نظر مي‌رسد در مواردي مانند مصرف سيگار و الكل، همچنين سوء مصرف مواد مخدر آمارها دقيق نيستند. حالا يا انتخاب نمونه‌ها به دقت انجام نمي‌شود، بنابراين نمي‌توان نتايج را به همه جامعه تعميم داد يا به دليل هنجارهاي عرفي جامعه، سيگاري‌ها و به وي‍ژه زنان از اعلام سيگاري بودنشان اكراه دارند.» اين آسيب‌شناس معتقد است كه وقتي نام زنان در مسئله‌هاي اجتماعي به ميان مي‌آيد جامعه حساس‌تر مي‌شود. او ادامه مي‌دهد:«مردم هميشه زنان را از اقشار كمتر آسيب پذير تلقي مي‌كنند و اين حساسيت به همين دليل است اما امروز زنان و دختران سيگاري خصوصا در طبقه متوسط اعم از شاغلان، دانشجويان و حتي زنان خانه دار ديده مي‌شوند. اين افراد ميل به مصرف سيگار دارند و با هشدار و تشريح مضرات نمي‌توانيم جلوي آن‌ها را بگيريم. چنانكه هيچ‌كس به خوبي يك پزشك نمي‌داند كه مواد دخاني چه ضرري دارد اما تعداد پزشكان سيگاري كم نيست. بايد پيش از اين فرهنگ‌سازي انجام مي‌شد. به نظر مي‌رسد كه براي پيشگيري برنامه‌هاي مدوني وجود ندارد. دستگاه‌هاي مسئول بايد در اين زمينه به آسيب‌شناسي بپردازند و آن را كنترل كنند.» دكتر زكريايي علل افزايش مواد دخاني در بين زنان را اينگونه تشريح مي‌كند:«دلايل افراد براي سيگاري شدن مي‌تواند دروني و فردي باشد اما علل سيگاري شدن زنان به محيط بستگي دارد. خيلي چيزها مي‌تواند زيرمجموعه علت باشد. تغييرات شغلي، تحركات جغرافيايي، دوستان، ديدن فيلم و...» او كليد گمشده اين قفل را در دست مسئولان مي‌بيند و مي‌گويد:«بايد بپذيريم كه در طبقه متوسط جامعه نگرش‌ها و تلقي‌ها تغيير كرده است. مسئولان بايد بدانند كه فرهنگ‌سازي از طريق روش‌هاي قديمي ديگر جواب نمي‌دهد. بهترين راه آموزش غيرمستقيم است كه متاسفانه در اين زمينه خلأ بزرگي احساس مي‌شود.» زنان تحصيلكرده سه برابر زنان ديگر سيگار مي‌كشند پيش از اين نيز عضو كميته كشوري كنترل دخانيات با اشاره به تحقيقات انجام شده در كشور اعلام كرده بود كه شيوع استعمال سيگار در بين زنان تحصيلكرده، سه برابر جمعيت عمومي مصرف كننده دخانيات است. دكتر حسن آذري پور به مهر گفته بود:«بر اساس آمارهاي موجود ميزان دانشجويان و پزشكان زن سيگاري 7/ 4 درصد است كه نسبت به نرم جامعه زياد است.» يافته‌هاي تحقيق ديگري كه جمعيت نمونه آماري آن را دانشجويان رشته‌هاي پزشكي و غير پزشكي دانشگاه‌هاي شهر تهران تشكيل داده نيز نشان مي‌دهد كه 5 درصد دانشجويان دختر سيگاري بوده‌اند اما دانشجويان مرد در مقايسه با تعداد پزشكان مرد سيگاري بيشتر و نزديك به 25 درصد بوده‌اند. هزينه 750ميليارد توماني براي سيگار ايراني‌ها، سالانه يك هزار و750 ميليارد تومان مواد دخاني دود مي‌كنند كه دو برابر اين ميزان معادل دو هزار و 540 ميليارد تومان صرف هزينه‌‌هاي درماني عوارض و بيماري‌هاي ناشي از استعمال دخانيات مي‌شود. مواد دخاني از مهم‌ترين علل مرگ ومير در دنياست و 80 درصد ابتلا به سرطان ريه، 30 درصد بيماري‌هاي قلبي و 50 درصد از بيماري‌هاي تنفسي به علت استعمال دخانيات است. اما روند افزايش سيگاري شدن زنان نشان مي‌دهد كه از اين پس زنان سيگاري نيز سهمي از ابتلا به اين بيماري‌ها خواهند داشت. شراره صدري نائيني پزشك متخصص زنان و زايمان درباره خطرات ناشي از استعمال مواد دخاني براي زنان به تهران امروز مي‌گويد: «به دليل وجود نيكوتين به عنوان يك ماده سمي در اين مواد، احتمال ابتلا به انواع سرطان‌هاي مجاري تنفسي و گوارشي مانند سرطان حلق، سرطان حنجره،‌ سرطان ناي و سرطان ريه در افراد سيگاري تا 10 برابر افزايش مي‌يابد.» دكتر صدري در ادامه با اشاره به توانايي باروري زنان و احتمال انتقال نيكوتين به جنين مي‌گويد: «وجود نيكوتين در بدن مادر به عنوان يك ناهنجاري براي جنين محسوب مي‌شود. اين خطر حتي براي جنين مادراني كه در معرض دود سيگار ديگران هم قرار دارند وجود دارد. استنشاق دود سيگار چه به طور مستقيم و چه غير مستقيم سبب ناهنجاري‌هاي رفتاري در جنين، اختلال رشد جنين و اختلالات تكاملي مي‌شود.» اين متخصص زنان و زايمان ادامه مي‌دهد: «افزايش آمار بستري جنين در بدو تولد نيز به دليل انواع ناهنجاري‌ها ناشي از عوارض سيگاري بودن مادر است. حتي ممكن است اين ناهنجاري‌ها مرگ آور باشد.» تهران امروز