زنگ خطر به صدا در آمد ؛ مرگ ۵نفر بر اثر هاری در ۱۴۰۳ | دلایل افزایش آمار سگ گزیدگی

محمدرضا شیرزادی درباره آخرین آمار حیوان گزیدگی در کشور اظهار کرد: در سال 1402 بالغ بر 370 هزار مورد حیوان گزیدگی در کشور داشتیم که به مراکز وزارت بهداشت مراجعه کرده‌اند و اقدامات شست‌وشوی محل گزش و واکسن و سرم دریافت کرده‌اند.

وی افزود:‌ تاکنون 5 مورد مرگ ناشی از هاری در کشور داشته‌ایم که دو نفر از فوتی‌ها کودک بوده‌اند.

شیرزادی ادامه داد: هاری نوعی بیماری ویروسی است که از طریق گزش حیوانات هار به انسان منتقل می‌شود. این ویروس در بزاق حیوان ترشح می‌شود و زمانی که حیوان هار، انسان یا حیوان دیگری را گاز می‌گیرد به‌دنبال جراحت واردشده بر سطح پوست، ‌ویروس وارد بدن می‌شود و از آن جا که این ویروس عصب‌دوست است، به نخاع و در نهایت مغز می‌رسد و منجر به ایجاد التهاب در مغز می‌شود که اگر فرد به این وضعیت برسد، هاری در بدن مستقر می‌شود و فرد به این بیماری مبتلا شده است؛ در صورت بروز علائم هاری در انسان، مرگ او قطعی خواهد بود.

وی با بیان این که عمده موارد سرایت بیماری هاری از طریق گاز گرفتن حیوانات به ویژه سگ‌هاست، گفت: هاری می‌تواند در گربه‌ها، دام‌ها، الاغ، گرگ و روباه و ‌‌‌‌... نیز بروز یابد.

رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت با اشاره به این که کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب نیازمند همکاری تمام ارگان‌هاست، بیان کرد: بار عدم پیشگیری از بیماری هاری به وزارت بهداشت منتقل می‌شود در حالی که وزارت بهداشت مرحله آخر کنترل هاری را برعهده دارد و باید برنامه منسجمی وجود داشته باشد که ارگان‌های مختلف وظایف خود را به درستی انجام بدهند.

وی کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب را از وظایف شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها عنوان و تصریح کرد: کنترل هاری در حیات وحش نیز بحثی جدی است که این وظیفه بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است. همچنین در این زمینه ابلاغیه وزارت کشور به استانداری‌ها را داریم که بر اساس آن استانداری‌ها و شهرداری‌ها موظف هستند جمعیت سگ‌های بی‌صاحب را طبق دستورالعمل‌های علمی موجود، کنترل کنند.

«هاری» چیست و علائم تشخیص و درمان آن چگونه است؟

رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: در سال گذشته بیش از ۳۵۰ هزار مورد حیوان گزیدگی گزارش شده است.

به گزارش تابناک؛ هاری یکی از بیماری‌های عفونی خطرناک و مشترک بین انسان و حیوان است که می‌تواند منجر به مرگ فرد شود. به گفته کارشناسان حیوانات خانگی همچون سگ‌، گربه‌، خرگوش‌، حیوانات اهلی مانند گاو، گوسفند ، شتر و حیوانات وحشی مانند راسو، راکون و خفاش‌ها می‌توانند ویروس هاری را از طریق گزش و خراش به انسان منتقل کنند.

علائم اولیه هاری شامل تب، تهوع، استفراغ، رفتار‌های خشونت‌آمیز، هیجان کنترل‌نشده، ترس از آب، ناتوانی در حرکت بخشی از بدن، گیجی و از دست دادن هوشیاری است.

دلایل افزایش آمار سگ گزیدگی

 در چند سال اخیر رها بودن سگ‌های ولگرد در شهرها و اطراف آن  به یکی از معضلات محیط‌زیستی کشور تبدیل شده است. این حیوانات اگرچه در جایگاه خود به عنوان سگ گله یا نگهبان، مفید هستند؛ اما پرسه زدن آن‌ها در برخی شهرها یا روستاها باعث آسیب جدی به انسان شده است.

بر اساس گزارش‌ها افزایش سگ‌های ولگرد و در برخی موارد تاثیرپذیری عده ای از سبک زندگی غربی در جهت نگهداری سگ در منزل از مهمترین دلایل شیوع بیماری هاری است.

رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت با اعلام وقوع چند مورد مرگ ناشی از هاری در سال جاری از مردم خواست از نزدیک شدن به سگ‌های ولگرد و بدون صاحب بپرهیزند.

وی اضافه کرد: با توجه به تقویت سیستم مراقبت و گزارش‌دهی موارد حیوان گزیدگی و به موازات آن افزایش موارد هاری حیوانی در ۲۰ سال گذشته در کشور، آمار موارد حیوان گزیدگی از ۱۸ هزار و ۳۰۵ مورد (با میزان بروز ۳۵ در صدهزار نفر جمعیت) در سال ۱۳۶۶ به بیش از ۳۶۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۲ (با میزان بروز ۱۷۷ در صد هزار نفر جمعیت) رسیده است.

بیشترین میزان حیوان گزیدگی مربوط به کدام استان‌ها است؟

بر اساس آخرین وضعیت بروز حیوان گزیدگی در کشور، بیشترین میزان بروز در استان‌های گلستان٬ اردبیل (۵۰۳ و ۳۹۸ مورد در صد هزار نفر جمعیت) و پس از آن استان‌های خراسان شمالی و چهارمحال و بختیاری (۳۹۷ و ۲۹۲ مورد در صد هزار نفر جمعیت) بوده است.

محمدرضا شیرزادی، رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: حیوان گزیدگی یکی از مشکلات و معضلات امروز جامعه است که باعث انتقال بیماری‌‎های عفونی به انسان می شود.

وی با بیان این که در سال‌های اخیر حیوان و حشره گزیدگی رو به افزایش است؛ افزود: برای جلوگیری از بیماری‌های جدید عفونی باید آموزش‌های لازم را به مردم داد.

او ادامه داد: طبق بررسی‌های انجام شده گزش توسط سگ در مقایسه با حیوانات و حشرات دیگر بیشتر است. گزش سگ باعث ابتلای انسان به بیماری هاری می شود.

شیرزادی تصریح کرد: در سال گذشته بیش از ۳۵۰ هزار مورد حیوان گزیدگی در کشور گزارش شده که از این تعداد ۱۷ نفر به بیماری هاری مبتلا شده و فوت کرده‌اند.

او با بیان این که دوره پنهانی بیماری هاری ۱ تا ۳ ماه است؛ توصیه کرد: به دلیل نبود درمان قطعی برای بیماری هاری هموطنان باید به محض گزیدگی به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه و واکسن هاری را دریافت کنند.

واکسن هاری وارداتی است

رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان این که واکسن هاری در ایران تولید نمی‌شود؛ ادامه داد: واکسن هاری از کشور‌های هند و فرانسه که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت هستند وارد کشور می‌شود. مبلغ این واکسن‌ها ۵ یورو است؛ اما در مراکز بهداشتی و بیمارستان به طور رایگان در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

یک نوجوان در اطراف مشهد٬ آخرین قربانی هاری

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز امروز اعلام کرده است: یک نوجوان به علت ابتلا به هاری ناشی از سگ گزیدگی و مراجعه دیرهنگام برای درمان، جان خود را از دست داده است.

ظاهرا این نوجوان یک ماه پیش در یکی از روستاهای اطراف مشهد توسط سگ ولگرد دچار گزیدگی شده بود که پس از این واقعه، برای واکسیناسیون و سرم تراپی به مراکز درمانی و بهداشتی در مشهد مراجعه نکرده بود.

او ادامه داد: این نوجوان روز گذشته در حالی که علائم ابتلا به هاری در او نمایان شده بود؛ به بیمارستان فوق تخصصی کودکان اکبر مشهد مراجعه کرد که با توجه به این که وقتی علائم هاری در فرد بروز پیدا کند امکان درمان فرد مبتلا به حداقل می رسد؛ امروز جان خود را از دست داد و این دومین مرگ ناشی از حیوان گزیدگی از ابتدای سال  تاکنون در این منطقه است.

افزایش سگ و گربه های ولگرد و قربانی شدن کودکان

در سال‌های اخیر جمعیت برخی حیوانات به ویژه پستاندارانی مانند سگ و گربه‌های ولگرد به دلایل گوناگون افزایش پیدا کرده است. این امر علاوه بر خطراتی که برای محیط زیست، گونه‌های جانوری در حال انقراض و تغییر اکوسیستم مناطق مختلف کشور دارد به لحاظ سلامت نیز خطرات زیادی را برای انسان ایجاد می‌کند.

بسیاری از عفونت‌ها از طریق حیوانات به ویژه پستانداران به انسان‌ها منتقل می‌شود، برخی از آن ها مانند هاری در صورت انجام نشدن واکسیناسیون پس از گزش حیوان و بروز علائم به صورت قطعی مرگ افراد را در پی دارد.

روزهای گذشته اخبار گوناگونی از حیوان گزیدگی افراد مختلف منتشر شد. در هفته های اخیر کودکی در همدان طعمه سگ‌های ولگرد شد. اخیرا نیز کودک دیگری در دزفول بر اثر هاری جان خود را از دست داد. با توجه به افزایش جمعیت حیوانات ولگرد و عدم مراقبت از آن ها  این خطر وجود دارد که جان افراد بسیار دیگری نیز به خطر بیفتد.

همه سازمان ها باید برای مهار هاری پای کار بیایند

رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان پیش از این با بیان این که کنترل  بیماری‌هایی که از حیوان به انسان منتقل می‌شوند از طریق سلامت واحد است، گفته بود: بیماری‌هایی مانند حیوان گزیدگی و هاری را یک ارگان به تنهایی نمی‌تواند کنترل کند. قسمت عمده این بیماری‌ها توسط سگ‌های ولگرد کنترل می‌شود و به بخش زیادی از این سگ‌های ولگرد توسط سازمان‌های مردم نهاد نگهداری غذارسانی انجام شده و از آن ها نگهداری می‌شود. سازمان دام پزشکی باید واکسیناسیون این سگ‌ها را انجام داده و جمعیت آن ها را کنترل کند و به همین ترتیب سازمان‌هایی مانند شهرداری‌ و دهیاری‌ و همچنین فرمانداری‌ نیز وظایف خود را در این رابطه انجام دهند تا مقابله و کنترل این بیماری‌ها موفق باشد.

او همچنین گفته است:‌ متاسفانه وقتی این بیماری‌ها افزایش پیدا می‌کنند، همه برای مقابله با آن ها به وزارت بهداشت مراجعه می‌کنند؛ در صورتی که اصلی‌ترین راهکار این است که همه ارگان‌ها باید وظایف خود را به موقع انجام دهند. به عنوان مثال٬ این امکان وجود دارد که واکسیناسیون سگ‌های دارای صاحب٬ کامل انجام نشده باشد. از سوی دیگر جامعه ما هم به خوبی آموزش نگهداری مناسب از سگ یا گربه را ندارند تا چنانچه این حیوانات بیمار شدند چه اقداماتی را در پیش گیرند. از سوی دیگر اقدامات کنترلی دیگر در برخی از مناطق نیز ممکن است به خوبی انجام نگیرد.

یک لیس سبک یا خراشیدگی کوچک امکان دارد هاری را منتقل کند

شیرزادی درباره وظایف وزارت بهداشت نیز مطرح کرده بود: شرح وظیفه وزارت بهداشت، سازماندهی ارگان‌های ذی‌ربط در این حوزه است. یکی از کارهای دیگر ما آموزش جامعه برای برخورد احتیاط آمیز با حیوانات است. مردم نباید تصور کنند که پستانداران ولگرد به ویژه سگ‌ها و گربه‌ها کاملا سالم هستند، یک لیس سبک یا خراشیدگی کوچک امکان دارد بیماری مهلکی مانند هاری را منتقل کند. وزارت بهداشت در سراسر کشور بیش از ۷۷۰ مرکز را راه‌اندازی کرده که به صورت ۲۴ ساعته به افرادی که مورد گزش حیوانات قرار می‌گیرند٬ خدمت ارائه می‌دهند. این خدمت رایگان بوده و نخست به فرد آموزش داده و پس از آن ضایعات و زخم را شست‌وشو داده و لازم باشد سرم و پس از آن واکسن را تزریق می‌کنند و در صورت نیاز به بیمارستان ارجاع می‌دهند. موارد زیادی هم بوده که پس از گزش شکستگی رخ داده است و فرد را برای ادامه درمان به بیمارستان ارجاع می‌دهند.

در صورت گزش بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کنید

به گفته متخصصان پس از گزش توسط حیوان، بین دو تا سه ماه علائم بیماری در فرد ظاهر می‌شود. با توجه به این که مراکز بهداشتی به صورت ۲۴ ساعته خدمت ارائه می‌کنند؛ توصیه می‌شود در صورت گزش این افراد بلافاصله به مراکز مراجعه کرده و اقدامات درمانی را انجام دهند.

در صورتی که فرد پس از گزش مراجعه نکند؛ در طول دو تا سه ماه بعد علائمی شبیه سرماخوردگی، تب و لرز شدید و یا بدن درد در او ظاهر می شود و کم کم  هوشیاری او دچار اختلال شده و آستانه تحریک پذیری او افزایش یافته و پس از آن به دلیل اختلال سیستم‌های اعصاب مرکزی به کما رفته و جان خود را از دست می‌دهد.

این را باید در نظر داشت که در صورت بروز علائم هاری، واکسن هیچ تأثیری بر فرد مبتلا ندارد. واکسن باید بلافاصله در روز نخست، دوم یا سوم تزریق شود. واکسن اگر به صورت زیرجلدی تزریق شود٬ سه دوز و اگر عضلانی تزریق شود چهار دوز نیاز است./ منبع: باشگاه خبرنگاران