باید‌ها و نباید‌های غذایی که افراد دیابتی بدانند

 به متخصص تغذیه می‌گوید: «آقای دکتر! خسته شدم. هرچیزی که می‌خواهم بخورم خانواده جلویم را می‌گیرند و می‌گویند: «تو مگه قند نداری چرا می‌خوری؟» از یک طرف به‌دلیل مصرف داروهای کاهش‌دهنده قندخون مدام دچار ضعف می‌شوم و نیاز به خوردن خوراکی دارم. از طرف دیگر استرس اینکه با خوردن مواد غذایی قندخونم بالا می‌رود، اشتهایم را کور می‌کند. غذا خوردن برایم تبدیل به یک کار عذاب‌آور شده. نمی‌دانم چه چیزی بخورم و از خوردن چه چیزی پرهیز کنم...»  

داشتن تغذیه‌ای سالم در افراد دیابتی بسیار اهمیت دارد و این افراد باید از برنامه غذایی مورد تأیید پزشک درمانگر و متخصص تغذیه استفاده کنند. درمان تغذیه‌ای و آنالیز و پایش منظم تغذیه، آموزش تنظیم عادات غذایی بر اساس شرایط جسمانی بیمار و... مواردی است که بیماران می‌توانند با مراجعه به متخصص تغذیه برای بالا بردن سطح کیفی سلامت خود بهره‌مند شوند.

رژیم غذایی مناسب برای افراد دیابتی

با توجه به این مسأله که دیابت بر متابولیسم بدن تاثیر‌گذار است و رژیم غذایی مناسب می‌تواند نقش مهمی در بهبودی این بیماران ایفا کند «از تغییرات سریع و ناگهانی قندخون آن‌ها جلوگیری کند»؛ در پیشگیری از عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت بیماری دیابت بسیار مؤثر است. بهتر است که بیماران دیابتی برای دریافت رژیم غذایی مناسب خود با متخصص تغذیه مشورت کرده و از او بخواهند که برنامه غذایی مناسب با زندگی، علایق و درآمدشان طراحی کند.

اصول صحیح غذایی در دیابتی‌ها

رژیم غذایی مناسب برای افراد دیابتی شامل نان سبوسدار، حبوبات، غلات، میوه‌های مناسب افراد دیابتی، سبزی‌ها، گوشت و جایگزین‌های گوشت، مواد لبنی و چربی‌های سالم است. بیماران دیابتی باید روزانه به شکل متنوع از گروه‌های مختلف مواد غذایی استفاده کنند تـا مــواد معدنی و ویتامین‌ها را به مقدار کافی دریافت کنند. بیماران دیابتی باید به اندازه کافی مواد نشاسته‌ای، انواع سبزی، ماست، شیر و مواد پروتئینی استفاده کنند.

این بیماران باید به صورت روزانه از همه سبزیجات به خصوص سیر، پیاز، شوید، شمبلیله، جعفری، کدو، بادمجان، گوجه فرنگی، تربچه، نخود سبز ، بامیه، کلم بروکلی حتما در رژیم غذایی خود استفاده کنند. این برنامه غذایی به بیمار کمک می‌کند تا متوجه شود که چه چیزی را به چه مقدار و چه زمان باید مصرف کنند.

برخی‌ها می‌گویند که مصرف لبنیات به دلیل پرچرب بودن باعث افزایش قندخون در افراد دیابتی می‌شود در حالی که لبنیات اثر کنترلی خوبی بر قند خون دارد و بیماران دیابتی می‌توانند به صورت روزانه از شیر، ماست و پنیر کم چرب و کم نمک و  همچنین کشک مصرف کنند.

هدف از رژیم غذایی در بیماران مبتلا به دیابت کمک به بیمار برای رسیدن و نگهداشتن وزن مناسب، حفظ مقدار قندخون، فشار خون و چربی بدن در سطح مناسب و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی و... است بنابراین بهتر است این افراد از روغن مایع به خصوص کلزا در غذا استفاده کنند.

بیش از ۶۰ درصد از دیابتی‌ها چاق هستند

گفتنی است به صورت میانگین بین ۶۰ تا ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم چاق هستند؛ بنابراین به افراد چاق توصیه می شود برای جلوگیری از ابتلا به بیماری دیابت که از وزن خود بکاهند زیرا بیماران چاق باید برای کنترل سطح قند خون خود در مقایسه با افراد دارای وزن طبیعی انسولین بیشتری تولید کنند. بیماران دیابتی باید راه‌های کاهش مصرف کالری را فرا بگیرند و در زندگی خود مورد استفاده قرار دهند.

آنها باید استفاده از هرم مواد غذایی را فرا بگیرند و این آموزش به آنها کمک می‌کند تا برای تغذیه صحیح از غذاهای متنوع استفاده کنند. این توصیه که بیماران دیابتی نباید از مواد نشاسته‌ای استفاده کنند غلط است. خوردن مواد نشاسته‌ای و رسیدن انرژی، فیبر و مواد مغذی به بدن برای سلامت هر فرد لازم و ضروری است.

هدف از درمان تغذیه‌ای در بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم کاهش بافت چربی است. کاهش وزن در این بیماران می تواند باعث کاهش تری‌گلیسیرید چربی بد خون و همچنین کاهش فشار خون شود. با کاهش مصرف قند نیز می‌توان میزان گلوکز ساخته شده در بدن را کاهش داد.

بیماران انسولینی چه برنامه غذایی باید داشته باشند؟

بیماران دیابتی به خصوص در شرایطی که برای درمان دیابت خود قرص یا انسولین مصرف می‌کنند باید بدانند که غذا خوردن منظم در تنظیم میزان قند خون آنها اثر زیادی دارد. فیبرها مانند جو دو سر، جو معمولی، حبوبات، پکتین مواد اصلی میوه‌ها در کنترل قند خون سهم بالایی دارند. همچنین بیماران دیابتی تا حد امکان باید از پوست کندن میوه‌ها و سبزیجات خودداری کنند.

این افراد حتما برای سرخ کردن مواد غذایی از روغن‌های مخصوص سرخ کردن استفاد و باید مصرف غذاهای سرخ شده را به حداقل برسانند. بهتر است بیماران دیابتی در هفته دو تا سه بار ماهی کباب شده همراه با سبزیجات میل و قبل از مصرف مرغ پوست آن را جدا کنند.

مراقب باش قند خونت سقوط نکنه!

بیماران دیابتی که انسولین مصرف می‌کنند، باید پیروی دامنه داری از تغذیه سالم داشته باشند. این بیماران نباید هیچ‌کدام از وعده‌های غذایی‌شان را «به خصوص زمانی که تازه انسولین تزریق کرده‌اند» حذف کنند؛ زیرا ممکن است که میزان قندخون‌شان به مقدار بسیار پایینی سقوط کند. همچنین این افراد باید اطلاعات جامع و کاملی در خصوص کنترل شرایط نوسان قندخون و یا هیپوگلایسمی کسب کرده تا در شرایط اضطرار از آن استفاده کنند.

البته افراد دیابتی که انسولین مصرف نمی‌کنند هم باید تغذیه سالم را در اولویت غذایی خود قرار دهند. هیچ وعده غذایی توسط بیمار «به خصوص وقتی که تازه داروهای دیابت خود را مصرف کرده‌اند» نباید حذف شود؛ چرا که ممکن است میزان قند خون به مقدار بسیار پایینی سقوط کند. این افراد باید وعده‌های غذایی اصلی «وعده صبحانه، ناهار، شام» خود را به وعده‌های کوچک و متعدد تقسیم کنند.

فارس