روزه داری برای افراد دیابتی | دیابتی‌ها در چه شرایطی «نباید» روزه بگیرند؟

هنگام روزه‌داری سطح انسولین خون در طی روز پایین‌تر از روزهای معمولی است. در واقع بدن از ذخایر انرژی خود یعنی گلیکوژن یا قند حیوانی ذخیره شده در کبد و عضلات و همچنین از چربی موجود در بافت چربی برای تامین انرژی استفاده می‌کند، که این‌ها موجب افزایش سطح انسولین خون نمی‌شوند و به همین دلیل هنگام روزه‌داری میزان انسولین خون کمی پایین‌تر از روزهای دیگر است. کاهش انسولین خون احتمال ذخیره چربی(شروع چاقی) و همچنین احتمال مقاوم شدن سلول‌ها به انسولین (که زمینه ساز شروع دیابت است) را کاهش می‌دهد.

باید توجه کرد که روزه‌داری علاوه بر اینکه منجر به استراحت دستگاه گوارش می‌شود، سوخت و ساز بدن را تنظیم کرده و احتمال ابتلا به بیماری‌ها از جمله افسردگی و استرس، افزایش فشار خون، میگرن، افزایش وزن، بی‌خوابی و گاهی دیابت را کاهش می‌دهد. با این حال در برخی موارد روزه‌داری در افراد بیمار لطماتی را به سلامت فرد وارد می‌کند که به همین دلیل لازم است این افراد برای اطمینان از بی خطر بودن روزه گرفتن با پزشک خود مشورت کنند تا در صورت احتمال لطمه به سلامتی از روزه گرفتن خودداری کنند.

بنابر اعلام دانشگاه علوم پزشکی تهران، دیابت از جمله بیماری‌هایی است که بسته به میزان شدت و همچنین نوع آن، توصیه‌های متفاوتی برای روزه‌داری دارد. افراد مبتلا به دیابت که دارو دریافت می‌کنند، با توجه به شدت بیماری و با مشورت با پزشک ممکن است مجاز به روزه‌داری باشند. در مبتلایان به دیابت غیر وابسته به انسولین (دیابت نوع ۲) که دارای اضافه وزن بالا باشند (BMI بالاتر از ۲۸ دارند) و با دریافت منظم دارو (به صورت ۲ بار در شبانه روز) قند خون خود را کنترل می‌کنند، روزه‌داری نه‌تنها مضر نیست، بلکه می‌تواند مفیدتر هم باشد.

افراد دیابتی که دارای شرایط زیر هستند (با تشخیص پزشک) لازم است از روزه‌داری خودداری کند:

- افراد مبتلا به دیابت (چه از نوع وابسته به انسولین و چه غیر وابسته به انسولین) که هنوز بیماری خود را کنترل نکرده‌اند و قند خون آنها هنوز به حد قابل قبولی نرسیده است.

- مبتلایانی که قند خون بالا داشته، اما هنوز از داروی خاص و همچنین فعالیت بدنی مناسب جهت درمان دیابت پیروی نمی‌کنند.

- مبتلایان دیابت نوع ۱(وابسته به انسولین) که در روز چند نوبت لازم است انسولین تزریق کنند.

- دیابتی‌های مبتلا به عفونت

- افراد مبتلا به پرفشاری خون کنترل نشده و همچنین آنژین (نوعی بیماری قلبی) درمان نشده

- افرادی که در طول روز ۲ بار یا بیشتر به افزایش قند خون (هیپرگلیسمی) یا کاهش آن (هیپوگلیسمی) دچار می‌شوند. اگر افراد دچار تعریق، عرق سرد و تپش قلب شوند، این نشانه افت قند خون است که در این صورت باید روزه باز شود.

- خانم‌های باردار یا شیرده مبتلا به دیابت نباید روزه بگیرند.

- افراد سالخورده مبتلا به دیابت نیز نباید روزه بگیرند.

توصیه‌های لازم برای افراد مبتلا به دیابت در طول ماه مبارک رمضان

- افزایش دریافت مواد غذایی پرچرب و پرکربوهیدرات و به طور کلی پرخوری در افراد دیابتی، منجر به افزایش قند خون و افزایش وزن خواهد شد. بیماران دیابتی در طول روزهای ماه رمضان مانند روزهای معمولی باید از دریافت کالری بیش از حد و همچنین مواد غذایی حاوی کربوهیدرات ساده مانند قند و شکر بپرهیزند.

- انجام فعالیت بدنی سبک یا متوسط در افراد مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین، عارضه‌ای نخواهد داشت.

- وزن فرد باید در طول ماه مبارک رمضان روزانه کنترل شده و در صورت هر گونه کاهش وزن شدید یا افزایش وزن بیشتر از دو کیلوگرم حتما با پزشک مشورت شود.

- در صورت احساس هر گونه علایم ناشی از کاهش یا افزایش شدید قند خون باید روزه‌ را باز کنند.

- بعد از پایان ماه مبارک رمضان میزان و نوع داروی مصرفی و همچنین رژیم غذایی به حالت قبل از ماه رمضان بر می‌گردد.

- اگر برای خوردن سحری بیدار نشوند، بهتر از روزه گرفتن در آن روز منصرف شوند، زیرا احتمال پایین افتادن قند خون و عوارض دیگر افزایش می‌یابد.

- اگر بعد از افطار قند خون بالای ۲۵۰ باشد لازم است شب بعد از ۲۰ درصد از کالری دریافتی کم شود. اگر هنگام سحر نیز قند خون بالای ۲۰۰ باشد باید از غذای سحری دفعات بعدی ۲۰ درصد کم شود. چناچه قند خون بالای ۳۵۰ باشد توصیه می‌شود اصولا روزه نگیرند.

- چناچه مصرف قرص فراموش شود (خصوصاٌ در صورتی که معمولا قند خون بالاست) بیماران دیابتی بهتر است آن روز را روزه نگیرند.

- بیماران دیابتی که به نحوی دچار عوارض مزمن دیابت بر کلیه‌ها، چشم، قلب و... شده‌اند هر چند ممکن است با روزه گرفتن دچار مشکل حادی نشوند، ولی برای پیشگیری از پیشرفت عوارض مزمن بهتر است روزه نگیرند یا با متخصص مربوطه مشورت کنند.

ایسنا