هشدار؛ زلزله خاموش در راه است!

دکتر علی بیت الهی در خصوص لزوم توجه دولت جدید به پدیده فرونشست زمین و مخاطراتی که شهر ها را تهدید می کند گفت: فرونشست زمین از ابعاد متفاوتی در امنیت و ایمنی شهر ها تاثیرگذار است.

وی با بیان اینکه فرونشست زمین در ارتباط با شرایط شریان های حیاتی مثل لوله های آب، گاز، فاضلاب موثر است، ادامه داد: در اثر فرونشست زمین این لوله ها و خطوط نیز دچار انحنا می شوند و ممکن است دچار گسیختگی شوند. گسیختگی این لوله ها منجر به صدمات زیانبار و جبران ناپذیری در خصوص محیط زیست، تلفات جانی و خسارت های اقتصادی می شود. هنوز حادثه شهران را به خاطر داریم که یک لوله گاز گسیخته شد و بحران بسیاری ایجاد کرد. گسیختگی لوله ها در موارد دیگر نیز می تواند موجب به وجود آمدن بحران شود مثلا اگر لوله های فاضلاب آسیب ببیند و مواد فاضلابی روی زمین نشت پیدا کند بحران به وجود می آورد.

وی گفت: از سوی دیگر فرونشست زمین به ساختمان ها آسیب می زند و موجب ایجاد ترک و شکاف در ساختمان ها می شود. پی ساختمان هایی که در اثر فرونشست دچار آسیب شدند آنقدر ضعیف است که در برابر یک زلزله متوسط نیز مقاومت نمی کند و تخریب می شود. پس  یکی دیگر از اثرات فرونشست این است که ساختمان‌هایی که نباید در اثر زلزله آسیب ببینند در اثر فرونشست در معرض تخریب قرار می گیرند.

بیت الهی اظهار کرد: از بین رفتن دشت و اراضی حاصلخیز نیز از بدترین تاثیراتی است که در پی فرونشست زمین اتفاق می افتاد. کشاورزان مزارع ورامین اظهار می کنند که در سال های گذشته حدود ١٧ بار محصول می چیدند اما حالا این به سه بار رسیده است چرا که در فرونشست زمین آب آبیاری مزارع کم شده و نمی توانند به مزرعه آب برسانند. 

وی با اشاره به نقش وزارت نیرو در رابطه با مدیریت آب و نقش آب در جلوگیری از فرونشست زمین گفت: وزارت نیرو بسیار عریض و طویل است و در دو حیطه بسیار وسیع برق و آب به طور عمده فعالیت می کند که فعالیت در زمینه آب به چند شاخه تبدیل می شود و برای هر قسمت از آن زیرشاخه های اداری تعریف شده است. 

بیت الهی افزود: افت سطح آب زیرزمینی موجب فرونشست زمین می شود و این فرونشست زمین در درازمدت ویرانگر خواهد بود. مناطق دشت و حاصلخیز که بیش از ۶٠٩ دشت بزرگ در کشور داریم ممکن است به کویر تبدیل شود چرا که در اثر فرونشست خلل و فرج لایه های زمین بسته می شود و دیگر جذب آب اتفاق نمی افتاد. از آن جایی که خاک متراکم می شود آب در سطح زمین جریان پیدا می کنند و نفوذ به داخل زمین اتفاق نخواهد افتاد، از سوی دیگر مواد مغذی هم روی زمین است و با جاری شدن آب روی زمین شسته می شود، و در نهایت و به مرور با این روند اراضی ما غیر قابل زراعت خواهد شد. 

دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی ادامه داد: در بسیاری مناطق مثل اصفهان، فارس، سمنان و.. که پهناور هستند با خطر فرونشست زمین روبرو هستیم و این در مرز بحران است. 

وی گفت: در رابطه با فرونشست زمین جایگاه وزارت نیرو جایگاه بسیار مهمی است، چرا که هم در زمینه آب و هم در زمینه برق فعالیت می کند. هر کدام از این موضوعات خود کار چند وزارتخانه است. ما به عنوان متخصصانی که ٣٠ سال است در خصوص فرونشست زمین فعالیت کردیم، فکر می‌کنیم که بهتر است مجموعه ای به صورت متمرکز در خصوص آب فعالیت کند. این فعالیت باید از دو منظر باشد که یکی از آن بحران خشکسالی، کمبود آب، درگیری کشاورزان برای تامین منابع آبی است و از سوی دیگر فرونشست زمین است. در اصفهان حتی فرونشست زمین به خانه های مسکونی، آثار باستانی و... آسیب زده است.

وی ادامه داد: با توجه به این موضوعات تفکر من این است که به صورت تخصصی تری باید بر این موضوع متمرکز شد. زمانی که حوزه مسئولیت یک وزارتخانه خیلی وسیع باشد با مسایل و مشکلات زیادی مواجه خواهد بود. 

دبیرکارگروه ملی مخاطرات طبیعی اظهار کرد: بنده فکر می کنم که آب و برق هر کدام اهمیت بسیاری دارند اما بهتر است این دو موضوع از یکدیگر تفکیک شود تا حوزه مسئولیتی مشخص تر باشد. یعنی با وجود اینکه موضوع آب بسیار گسترده است، از برق وزارت نیرو جدا شود تا به صورت متمرکز تر روی موضوع آب و درنتیجه در راستای کاهش فرونشست اقداماتی اساسی صورت گیرد. ادامه این روند برای فرزندان ما عاقبت خوشی نخواهد داشت. 

وی ادامه داد: در خصوص فرونشست هنوز اقدام عملی خاصی انجام نشده است. موضوع فرونشست زمین برعکس زمین لرزه واقعا قابل جلوگیری است. در کشور ژاپن با یک برنامه ١٠ ساله فرونشست چند سانتیمتری را به صفر تبدیل کردند.

بیت الهی با بیان اینکه حدود پنج سال است که فرونشست زمین عمومی شده است گفت: هنوز ندیدیم که یک اقدام خاص و قابل مشاهده در این زمینه صورت گرفته باشد. 

وی ادامه داد: مثلا برای جلوگیری فرونشست شیوه های آبیاری نوین مطرح شد اما کجا می بینید که از این روش ها استفاده شود؟ زمانی که نیاز آبیاری زیادی داشته باشیم آب زیرزمینی افت می کند و فرونشست اتفاق می افتاد. اگر تمام این ها را جمع بندی کنیم به یک مدیریت منابع آب می رسد که ذیل وزارت آب می تواند راحت تر مدیریت شود. وزارت نیرو آنقدر شعبه های متفاوتی دارد که موضوع آب و در پی آن فرونشست واقعا گم می شود.

بیت الهی تاکید کرد: بحران آب، چالش جدی سال های آتی کشور خواهد بود که همین حالا نیز اثرات آن را می بینیم. امیدواریم که دولت جدید بر کار های بنیادی تمرکز جدی تری داشته باشد. / ایسنا