حوثی‌ها چه کسانی هستند و چرا عربستان با آن‌ها می‌جنگد؟

خبرگزاری ایسنا: نشریه ایندیپندنت در مطلبی به صورت خلاصه به مهمترین اتفاقات رخ داده در یمن از زمان بالا گرفتن مجدد ناآرامی‌های سیاسی در این کشور در سال‌های اخیر اشاره کرده و نوشته است: حوثی‌ها به عنوان یک جنبش سیاسی - مذهبی شیعه در یمن در ابتدای سال ۲۰۱۵ با سرنگون کردن دولت عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور مخلوع یمن توانستند کنترل این کشور را به دست بگیرند.

در مارس ۲۰۱۵ عربستان و هم پیمانانش در خلیج فارس یک کمپین بمباران را در یمن به منظور بازگرداندن منصور هادی، هم پیمانشان به قدرت در این کشور آغاز کردند. اکنون با گذشت سه سال و نیم بعد از این اتفاق جنگ در یمن همچنان ادامه دارد بدون آنکه پایانی برای آن در نظر گرفته شده باشد.

اکنون بیش از ۲۳ میلیون نفر معادل دو سوم مردم یمن برای زنده ماندن متکی به کمک هستند و بر اساس اعلام سازمان ملل ۱۳ میلیون تن نیز در خطر جان باختن در اثر قحطی قرار دارند.

نبرد عمده فعلی در یمن بر سر بندر حدیده در ساحل دریای سرخ به عنوان یک بندر راهبردی است؛ بندری که از طریق آن بیش از ۷۰ درصد اقلام پزشکی و غذایی یمن وارد خاک این کشور می‌شوند. مذاکراتی که انتظار می‌رفت با میانجی‌گری سازمان ملل تا پایان ماه جاری میلادی بین طرف‌های درگیر در یمن برگزار شود اکنون تا آخر سال جاری به تعویق افتاده است.

نام حوثی‌ها برگرفته از نام حسین بدرالدین الحوثی، بنیان گذار این گروه و یک روحانی با نفوذ و برجسته در شمال یمن و نماینده سابق پارلمان این کشور است. این گروه که در دهه ۱۹۹۰ به وجود آمد به صورت رسمی انصارالله نامیده شده و برآمده از فرقه زیدی از فرقه‌های وابسته به اسلام شیعه است.

دکترین‌ها و باور‌های فرقه زیدیه که نامش را از زید بن علی نواده امام علی (ع) گرفته به میزان چشمگیری متفاوت با باور‌های شیعیان حاکم بر ایران است، اما ایران، یک هم پیمان بزرگ این گروه محسوب می‌شود. در همین حال کارشناسان می‌گویند عقاید زیدی به اسلام سنی‌ها نزدیک‌تر است. اوایل دهه ۲۰۰۰ حوثی‌ها با احیای فرقه زیدیه برجستگی پیدا کردند. حامیان این فرقه نگران بودند که سیاست‌های علی عبدالله صالح، رئیس جمهور اسبق یمن که از نظر آن‌ها رهبری فاسد و بیش از حد نزدیک به عربستان و آمریکا بود، باعث تضعیف این فرقه شود.

نقطه عطف مربوط به این گروه زمانی بود که آمریکا در سال ۲۰۰۳ به عراق حمله کرد؛ در همان سال شعار حوثی‌ها تبدیل شد به «الله اکبر، مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، نفرین بر یهودیان و پیروزی برای اسلام». آن‌ها کمی بعد از آن اسم خود را به انصارالله تغییر دادند.

الکساندر ویسنبرگر، یک محقق در آکادمی علوم اتریش می‌گوید: در ابتدا مشخص نبود که حسین بدرالدین تا چه شدتی مخالف با دولت یمن است.

ویسنبرگر اظهار داشت: سخنرانی‌های او متمرکز بر نیرو‌های آمریکایی و اسرائیلی بود و حتی ظاهرا یک بار نامه‌ای به علی عبدالله صالح نوشت و با او اعلام بیعت کرد.

اما زمانی که علی عبدالله صالح بعد از سال ۲۰۰۳ دست به چند سری عملیات نظامی علیه حوثی‌ها زد، همه چیز تغییر کرد.

حسین بدرالدین الحوثی و چند تن دیگر از دستیارانش در سال ۲۰۰۴ به دست نیرو‌های دولت علی عبدالله صالح کشته شدند و رهبری این جنبش به عبدالملک الحوثی، برادر ناتنی کوچکتر حسین و رهبر فعلی انصارالله رسید.

چه زمانی انصارالله با دولت یمن مخالف شدند؟

از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ شش دور مختلف جنگ بین حوثی‌ها و نیرو‌های دولت یمن اتفاق افتاد.

زمانی که بهار عربی سراسر منطقه را فرا گرفت، حوثی‌ها در کنار دیگر مخالفان رژیم علی عبدالله صالح از جمله دشمنان سنتی او یعنی اخوان المسلمین وارد مبارزه با حکومت وی شدند.

اما حتی بعد از آنکه علی عبدالله صالح سرنگون شد حوثی‌ها باز هم در برابر دولت جدید بعد از او تحت رهبری عبد ربه منصور هادی که یک سنی متعلق به جنوب یمن بود، در جایگاه اپوزیسیون باقی ماندند.

یک به اصطلاح کنفرانس گفت‌وگوی ملی برای بررسی آینده یمن بعد از علی عبدالله صالح تشکیل شد که در جریان آن رئیس جمهور نامحبوب یمن به دنبال اجرای طرح فدرالی کردن یمن بود.

بر اساس این طرح قرار بود شش استان تشکیل شود که طی آن سعده به عنوان پایگاه اصلی حوثی‌ها از استان‌های جوف و حجه جدا می‌شد. این اتفاق به این معنی بود که حوثی‌ها دسترسی خود را به دریا و همین طور بخش‌های وسیعی از مناطق حامی خود را از دست می‌دادند.

آن‌ها وارد هم پیمانی با دشمن قدیمی خود یعنی علی عبدالله صالح شدند؛ چیزی که آدام بارون، کارشناس ECFR یک "همراستایی موقت منافع" توصیف می‌کند. جنبش حوثی‌ها تحت حمایت علی عبدالله صالح که از حمایت گارد ریاست جمهوری و ارتش رسمی این کشور برخوردار بود به آسانی سراسر کشور را تحت کنترل گرفت.

در نهایت در ژانویه ۲۰۱۵ صنعا سقوط کرد و به دست ائتلاف تحت رهبری حوثی‌ها افتاد در حالیکه همزمان در عربستان ملک سلمان به قدرت رسید. بعد از این اتفاق بخش‌های بزرگی از مابقی نقاط دیگر یمن نیز سقوط کردند.

عربستانی‌ها و امارات متحده عربی در ماه مارس همان سال یک کمپین بمباران را به منظور باز گرداندن هادی که مجبور به فرار از یمن شد به راه انداختند و جنگ در یمن آغاز شد.

اواخر نوامبر ۲۰۱۷ علی عبدالله صالح از تمایلش برای تغییر جبهه خود و پیوستن به نیرو‌های وفادار به منصور هادی صحبت کرد. به این ترتیب او چند روز بعد از اعلام این مسئله به دست حوثی‌ها کشته شد.

در حال حاضر جنگ در یمن همچنان شعله ور بوده و این کشور فقیر را دچار ویرانی می‌کند.

سازمان ملل هم ائتلاف تحت رهبری عربستان و هم حوثی‌ها را از بابت بحران انسانی گسترده در یمن و ارتکاب جنایات جنگی احتمالی مقصر دانسته است.

در حالیکه ائتلاف عربستان از بابت حملات هوایی خود علیه یمن و محاصره زمینی، دریایی و هوایی این کشور مورد انتقاد قرار گرفته، در مقابل حوثی‌ها نیز از بابت تاکتیک‌های جنگی خود مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. سازمان ملل در گزارشی در ماه اوت به محاصره استان تعز از سوی حوثی‌ها به دلیل کنترل نیرو‌های وفادار به منصور هادی در این استان و هدف قرار گرفتن مناطق غیرنظامی اشاره کرد.

حوثی‌ها چقدر بزرگ هستند؟

هیچ کس واقعا این مسئله را نمی‌داند، اما کارشناسان برآورد می‌کنند که آن‌ها چیزی بین ۱۰۰۰ تا ۱۰ هزار نیروی مبارز سرسخت دارند. آن‌ها همچنین از حمایت یک سری نیرو‌های قبایل برخوردار بوده که تعداد آن‌ها نیز به ده‌ها هزار نفر می‌رسد.

آن‌ها همچنین به شدت مسلح هستند؛ هنگامی که آن‌ها صنعا را تصرف کردند هر چیزی را که ارتش یمن داشت تصاحب کردند. آن‌ها همچنین مبالغ چشمگیری پول از طریق مالیات و واردات از زمان کنترل‌شان بر یمن کسب کرده‌اند.

چه کسی در یمن رهبر است؟

اطلاعات چندانی درباره رهبران حوثی‌ها وجود ندارد چرا که آن‌ها مصاحبه نمی‌کنند. عبدالملک حوثی که گمان برده می‌شود بین ۳۵ و ۴۰ سال داشته باشد رهبر فعلی این گروه بوده و درباره او گفته شده که فردی مذهبی با گرایشات سیاسی کم و سختکوش است.

الکساندر ویسنبرگر می‌گوید: عبدالملک حوثی رهبر بیرونی معنوی انصارالله است، اما معلوم نیست که او در داخل این گروه چقدر نفوذ دارد. گمانه زنی شده که محمدعلی الحوثی، پسرعموی وی رهبر سیاسی اصلی گروه باشد.

خانواده الحوثی همچنان محور این جنبش هستند. همه مناصب نظامی و سیاسی ارشد گروه توسط اعضای این خانواده پر می‌شود.

اتفاق بعدی برای آن‌ها چیست؟

امید چندانی به اینکه مذاکرات صلح مد نظر سازمان ملل که فرض شده در پایان سال جاری میلادی آغاز می‌شود و اینکه این مذاکرات باعث یک توافق معنادار شود، وجود ندارد.

ویسنبرگر اظهار داشت: حوثی‌ها فعلا در حال آماده کردن خود برای یک جنگ سخت خانه به خانه در داخل الحدیده هستند.

گفته شده که آن‌ها ظاهرا یگان‌های توپخانه‌ای خود را به کوهستان‌ها منتقل کرده‌اند تا از آنجا قادر به بمباران شهر باشند.

نگرانی فعلی مربوط به بن بستی است که درگیری در الحدیده در پی داشته و گمان برده می‌شود که هیچ یک از طرف‌ها قادر به عقب‌نشینی از مواضع‌شان نباشند.

ویسنبرگر می‌گوید: هیچ یک از طرف‌ها انگیزه‌ای برای تسلیم شدن ندارند.