یک سال ولیعهدی «بن سلمان» چگونه گذشت؟

خبرگزاری ایسنا: روز پنجشنبه مصادف با ۲۱ ژوئن برابر بود با یک ساله شدن ولیعهدی محمد بن سلمان؛ سالی که با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بود. به نوشته روزنامه القدس العربی چاپ لندن، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۷ پست ولیعهدی این کشور را بر عهده گرفت، زمانی که ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، برادرزاده خود شاهزاده محمد بن نایف را از این پست عزل کرده و به جای او پسر خود را به عنوان ولیعهد معرفی کرد. ولیعهد جوان عربستان که اکنون ۳۲ ساله است، قویترین فرد در این کشور بعد از به قدرت رسیدن پدرش در سال ۲۰۱۵ محسوب می‌شود. وی پست وزیر دفاع را همچنان حفظ کرده و جایگاه خود را در این کشور تقویت کرده است. در پنج ژوئن روابط عربستان، امارات، بحرین و مصر به طور ناگهانی با قطر قطع شد. این کشور‌ها در اقدامی غیرمنتظره دوحه را به حمایت از گروه‌های تروریستی، نزدیکی به ایران و نابودی ثبات منطقه متهم کردند؛ اتهاماتی که دوحه شدیدا آن‌ها را رد می‌کند. در سایه ولیعهدی بن سلمان اختلاف بین عربستان و ایران نیز شدت بیشتری به خود گرفته است. در این راستا سیاست بن سلمان را شاید بتوان با یک عنوان سوال برانگیز بررسی کرد مبنی بر اینکه "عربستان به کجا می‌رود؟ " اعطای مجوز رانندگی به زنان و بازداشت درخواست کنندگان آن! در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۷ عربستان به زنان اجازه رانندگی از تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۱۸ را در حکمی جالب توجه صادر کرد. اثر انگشت شاهزاده جوان در این تصمیم کاملا مشهود بود چرا که کمپین اصلاحات بی سابقه اجتماعی و اقتصادی را تحت عنوان چشم انداز ۲۰۳۰ آغاز کرد، اما به اعتقاد ناظران این اصلاحات با توقف سرکوب فعالان حقوق بشری همراه نبوده است، چرا که اخیرا تعدادی از فعالان زنی که سال‌ها برای اجازه رانندگی به زنان مبارزه کرده‌اند، بازداشت شدند. کمپین بازداشت‌ها ... نزدیکان درجه اول در بازداشت در سپتامبر ۲۰۱۷ حدود ۲۰ شخصیت با نفوذ دینی و فرهنگی بازداشت شدند. در ۴ نوامبر ولیعهد عربستان کمپین گسترده به اصطلاح مبارزه با فساد را به راه انداخت و هتل ریتزکارلتون در ریاض را به مدت سه ماه به «زندان طلایی» برای ده‌ها شاهزاده و مقام ارشد و تاجر عربستانی تبدیل کرد. تعدادی از این مظنونان از جمله شاهزاده میلیاردر سعودی یعنی ولید بن طلال بعد از یک تسویه حساب مالی آزاد شدند. بازداشت حریری و بحران با لبنان در ۴ نوامبر ۲۰۱۷ سعد حریری، نخست وزیر لبنان به طور غیرمنتظره از ریاض استعفای خود را که از شبکه سعودی العربیه پخش می‌شد، اعلام کرد. وی در متن استعفانامه خود حزب‌الله لبنان و ایران را به تسلط بر لبنان متهم کرد. در پی این رخداد و واکنش تند میشل عون، رئیس جمهوری لبنان بلافاصله فرانسه مداخله کرد و حریری را بعد از سه هفته ماندن در عربستان به فرانسه دعوت و از آنجا به لبنان منتقل کرد. عربستان اتهامات مطرح شده مبنی بر اینکه حریری را وادار به استعفا کرده و آن را در عربستان نگهداشته بود، تکذیب کرد. باتلاق یمن در ۷ نوامبر ۲۰۱۷ ولیعهد عربستان بهانه کرد که ایران شبه نظامیان انصارالله را مجهز به موشک می‌کند و آن را خصومتی علنی از سوی نظام ایران خواند. قبل از آن مقامات سعودی مدعی شده بودند که یک موشک بالستیک شلیک شده از سوی انصارالله را بر فراز ریاض رهگیری کرده‌اند و ترکش‌های موشک شلیک شده در اطراف فرودگاه بین‌المللی ریاض اصابت کرده بود. از مارس ۲۰۱۵ عربستان ائتلافی را با کمک نیرو‌های مزدور وابسته به دولت مستعفی یمن به ریاست منصور هادی برای جنگ علیه انصارالله که از سال ۲۰۱۴ بر صنعاء تسلط یافته بودند، آغاز کرد. پرونده هسته‌ای ایران در ۱۵ مارس ۲۰۱۸ محمد بن سلمان مدعی شد که ایران اگر سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشد عربستان نیز در سریع‌ترین زمان ممکن چنین سلاحی را در اختیار خواهد گرفت. در ماه مه ریاض که نارضایتی خود را از توافق برجام مخفی نکرده بود، خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا از این توافقنامه را مورد استقبال قرار داد. تلاش دیپلماتیک در مارس و بعد از دو سفر به مصر و انگلیس و صرف نهار با ملکه الیزابت دوم، ولیعهد عربستان در سفری که بیش از دو هفته طول کشید به آمریکا رفت و دونالد ترامپ در هوستون از او استقبال کرد. ولیعهد عربستان همچنین به بوستون، نیویورک، سیاتل، لس‌آنجلس و سیلیکون، ولی رفت. بعد از آن نیز دو سفر به فرانسه و اسپانیا داشت. رویداد‌های مربوط به نزدیکی و رابطه علنی با اسرائیل در ابتدای آوریل گذشته ملک سلمان بار دیگر بر موضع ثابت این کشور مبنی بر حمایت از مسئله فلسطین و حقوق مشروع ملت فلسطین در داشتن کشور مستقل خودشان به پایتختی قدس تاکید کرد. در مقابل محمد بن سلمان اشاره کرد که اسرائیلی‌ها حق دارند در صلح و آرامش در سرزمین‌شان زندگی کنند. او این اظهارات جنجالی را در مصاحبه‌ای با مجله آتلانتیک آمریکا مطرح کرد که این اشاره علنی بر روابط بین ریاض و تل آویو بود. بن سلمان در این مصاحبه گفته بود ملت یهود حق داشتن کشور و سرزمینی برای خود را حتی در بخشی از سرزمین گذشتگان‌شان دارند. وی گفته بود: معتقد است فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها حق دارند که سرزمین خودشان را داشته باشند، اما ما باید به توافق صلحی برسیم که ثبات را برای همه به ارمغان بیاورد و منجر به روابط عادی میان طرف‌ها شود. ولیعهد عربستان همچنین گفته بود: اسرائیل در مقایسه با حجم کوچک خود اقتصاد بزرگی دارد که هر روز با قدرت پیش می‌رود و منافع بسیاری وجود دارد که می‌توانیم با اسرائیل تقسیم کنیم. اگر صلحی برقرار شود منافع بسیاری بین اسرائیل و کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس و کشور‌های دیگر نظیر مصر و اردن محقق خواهد شد. روزنامه اسرائیلی نیز از زبان ولیعهد عربستان نوشته بود: رهبری فلسطین از ۴۰ سال پیش فرصت‌های صلح را از بین برده است و تمامی پیشنهادات را رد می‌کند. فلسطینی‌ها باید پیشنهادات را بپذیرند و به میز مذاکره بازگردند وگرنه بهتر است ساکت شوند. روزنامه معاریو اسرائیل نیز از جزئیات دیداری که ولیعهد عربستان با نمایندگان سازمان‌های یهودی که در جریان سفرش به آمریکا داشت پرده برداشت. بن سلمان به نوشته این روزنامه گفته بود: مسئله فلسطین دیگر اولویت دولت عربستان نیست و مسائل مهمتر دیگری وجود دارد که باید به آن‌ها پرداخت مانند مسئله ایران. این روزنامه آورده بود: بن سلمان بر لزوم دستیابی به راه حل صلح و توافق اسرائیل و فلسطین قبل از عادی سازی روابط بین ریاض و تل آویو تاکید کرده است.