۲۰۱۸، سالی سرنوشت‌ساز برای متارکه لندن از بروکسل

خبرگزاری فارس: روز دوشنبه ۵ فوریه مذاکراه‌کنندگان بریتانیا و اتحادیه اروپا در لندن ملاقات کردند تا درباره روند برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) گفت‌وگو‌های تازه‌ای را در سال جدید میلادی آغاز کنند. برخی از کارشناسان اروپایی، سال ۲۰۱۸ را سال تصمیم‌های برگزیت نامیده‌اند. در واقع ۲۰۱۸ آخرین فرصت‌ها برای لندن و بروکسل است تا تصمیمات نهایی خود را برای دوران پسابرگزیت که از آن به دوره گذار نام می‌برند، اتخاذ کنند. روابط لندن و بروکسل مردم بریتانیا که متشکل از انگلیس، ولز، اسکاتلند و ایرلندشمالی است، ماه ژوئن سال ۲۰۱۶ در همه‌پرسی وعده داده شده حزب محافظه‌کار (حزب حاکم وقت) شرکت کردند. محافظه‌کاران برای محدود کردن قوانین آمد و شد به بریتانیا از دیگر کشور‌های اروپایی و برای اختیار کامل بر مسایل حقوقی و همچنین مسئله مهاجرت‌ها، به اضافه در اختیار داشتن هزینه‌ای که به بروکسل می‌دادند به مردم وعده برگزاری همه‌پرسی جدایی از اتحادیه اروپا را داده بودند. حزب محافظه‌کار انگلیس «لایحه جامع لغو»، لایحه جداشدن قوانین بریتانیا از اتحادیه اروپا را به پارلمان ارائه داد که در صورت تصویب آن، به برتری قوانین اتحادیه اروپا در بریتانیا پایان می‌دهد. بریتانیا در دهه ۷۰ میلادی به اتحادیه اروپا ملحق شده بود و در همان زمان طی یک همه‌پرسی موافقت مردمی برای ماندن در این اتحادیه را به دست آورد. اما این بار در سال ۲۰۱۶ میلادی با اندکی اختلاف، آرای موافقان برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) بیشتر بود و در نهایت تصمیم لندن به جدایی از بروکسل منتهی شد. بریتانیا اولین کشوری است که تصمیم به خروج از میان ۲۸ عضو اتحادیه اروپا گرفته است و باید فرآیند پیش‌بینی شده این اتحادیه که اجرای معاهده لیسبون برای خروج یک عضو است را اجرا می‌کرد. بر اساس معاهده لیسبون ماده ۵۰ معاهده اجرایی و بعد از آن مذاکرات دو ساله میان عضوی که قصد جدایی دارد و دیگر اعضا برگزار می‌شود. اروپا که از این رای و خواست بریتانیا ناخشنود است، شرط و شروط بسیاری در مقاطع مختلف برای طرف بریتانیایی تعیین کرده است. بریتانیا موظف شد حدود ۵۰ میلیارد پوند هزینه خروج خود از اتحادیه اروپا را به بروکسل پرداخت کند. به دلیل کشمکش‌های زیاد ملی و فراملی، مذاکرات دوساله خروج از جانب بریتانیا و اتحادیه اروپا آغاز نشد تا اینکه در ماه مارس سال ۲۰۱۷ خانم ترزا می‌نخست وزیر انگلیس رسما به جریان انداختن ماده ۵۰ معاهده لیسبون را به اتحادیه اروپا ابلاغ و مذاکرات برگزیت کلید خورد. البته اولین دور مذاکرات رو در روی مقامات لندن و بروکسل در ماه ژوئن ۲۰۱۷ یعنی یکسال بعد از برگزاری همه‌پرسی به جریان افتاد. چند دور مذاکره؟ ۱۹ ژوئن ۲۰۱۷ دور اول مذاکرات برگزیت با حضور مقامات و مسئولان دو طرف در بروکسل برگزار شد و دو طرف درباره شرایط ماده ۵۰ صحبت کردند و دو روز بعد از آن ملکه بریتانیا رسما در جلسه پارلمان سخنرانی داشت که شامل لایحه جامع لغو نیز می‌شد. ۱۴ جولای ۲۰۱۷ دور دوم مذاکرات برگزیت برگزار شد که اندکی پیش از آن، دولت بریتانیا لایحه جامع لغو را معرفی کرد و بعد از آن مقامات بریتانیا در بروکسل، درباره مسایل تجاری، مسایل شهروندان دو طرف گفت‌وگو‌هایی داشتند، اما دو طرف به توافق خاصی دست نیافتند. ۲۸ آگوست ۲۰۱۷ دور سوم مذاکرات برگزیت انجام شد و دو طرف گفت‌وگو‌های جزیی درباره مسایل متعدد از جمله حقوق شهروندان، مسایل مالی، مسئله ایرلندشمالی و مسایل مربوط به جدایی داشتند. ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ دور چهارم مذاکرات برگزیت انجام شد و نخست وزیر بریتانیا و دونالد توسک رئیس شورای اروپا دیدار کرده و درباره مسایل پیشین گفت‌وگو‌هایی داشتند که از دید بریتانیا با پیشرفت مواجه بود، اما اتحادیه اروپا هیچ پیشرفتی در مذاکرات متصور نمی‌شد. ۹ اکتبر ۲۰۱۷ دور پنجم مذاکرات برگزیت برگزار شد و طرفین گفت‌وگو‌های جزیی‌تری داشتند. اندکی بعد از آن در روز ۱۷ اکتبر نخست وزیر بریتانیا و ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا بیانیه مشترکی را ارائه دادند که جدا از مسایل برگزیت، طرفین بر حفظ برجام تاکید کرده بودند. روز ششم و هفتم فوریه ۲۰۱۸ (سه‌شنبه و چهارشنبه) نمایندگان بریتانیا و اتحادیه اروپا در بروکسل دیدار می‌کنند تا اولین دور گفت‌وگو‌ها درباره دوره گذار را آغاز کرده و درباره معاهده جدایی دو کشور گفت‌وگو کنند. روز نهم فوریه معاونان وزرای برگزیت دو طرف برای جمع‌بندی در بروکسل دیدار خواهند کرد. در مذاکرات بعد از آن، ترزا می‌نخست وزیر بریتانیا باید جزییات توافق تجاری مورد نظر بریتانیا با اتحادیه اروپا را ارائه دهد و نشستی در بروکسل با حضور سران ۲۷ کشور عضو (بدون حضور بریتانیا) برگزار خواهد شد تا درباره بودجه پسابرگزیت و ساختار دوباره پارلمان اروپا تصمیم بگیرند. انتظار می‌رود یک سال مانده به اجرای برگزیت یعنی در ماه مارس ۲۰۱۸، دو طرف درباره شرایط دوره گذار به توافق کامل برسند و مذاکرات تجاری میان دو کشور آغاز شود. بازار واحد اروپا و اتحادیه گمرکی اروپا یکی از نگرانی‌های بریتانیا، آینده روابط مالی و تجاری لندن با بروکسل است و ماندن یا نماندن در اتحادیه گمرکی و بازار واحد اروپا مساله‌ای بود که تهدید برخی نمایندگان پارلمان بریتانیا برای کنار گذاشتن نخست وزیر را در بر داشت. بازار واحد اروپا توافقی تجاری است میان تمامی اعضای اتحادیه اروپا که بر اساس آن، آمد و شد آزاد اجناس، خدمات، نیروی انسانی و شهروندان از یک کشور عضو به کشور دیگر مجاز است و هیچ محدوده‌ای برای تعداد شهروندانی که از یک کشور به کشور دیگر می‌روند، تعیین نشده است. بودن در بازار واحد اروپا باعث از بین رفتن تعرفه یا مالیات برای تجارت میان اعضا نیز می‌شود. جالب است این توافق تنها ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا را در بر نمی‌گیرد بلکه ۴ کشور دیگر شامل لیختن‌اشتاین، نروژ، سوییس و ایسلند نیز در این توافق تجاری عضو هستند. یکی از دلایل اصلی دولت بریتانیا برای تاکید بر خروج از بازار واحد، کنترل بیشتر بر مبادلات تجاری خود با دیگر کشور‌های جهان و همچنین کنترل بر آمد و شد شهروندان دیگر کشور‌های عضو، به بریتانیا است. از سوی دیگر اتحادیه گمرکی اروپا یک اتحادیه گمرکی شامل تمامی اعضای عضو اتحادیه به اضافه موناکو و برخی کشور‌های عضو پادشاهی متحده بریتانیا است که در قاره اروپا وجود ندارند. بر اساس قوانین اتحادیه گمرکی اروپا، همه اعضا وظایف مشابهی در امر صادرات به دیگر کشور‌ها دارند. این اتحادیه اجازه تجارت آزاد میان اعضا را داده و هیچ گمرک مرزی برایشان قایل نیست. ایرلندشمالی بعد از برگزیت، تنها مرز خاکی بریتانیا با اروپا، مرز ایرلندشمالی و جمهوری ایرلند خواهد بود که در مذاکرات خروج، چگونگی انتقال اجناس و بازرسی‌های مرزی میان این دو مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مسئله مورد تنش در مورد ایرلندشمالی این است که حزب اتحادگرای دموکراتیک ایرلندشمالی تاکید دارد نباید رفتاری متفاوت با این کشور در مقایسه با بقیه بریتانیا وجود داشته باشد، اما بریتانیا و اتحادیه اروپا قصد داشتند روابط مرزی ایرلند شمال و جنوب را مانند گذشته حفظ نمایند. برای همین منظور چندین دور مذاکره میان نخست وزیر بریتانیا و حزب اتحادگرای ایرلندشمالی، و بریتانیا و اتحادیه اروپا برگزار شد. لندن و بروکسل توافق کردند برای عدم وجود تفاوت میان ایرلندشمالی و مابقی بریتانیا، امکان دسترسی تجار بدون محدودیت ایرلندشمالی به بازار داخلی بریتانیا فراهم خواهد شد. برگزیت قرار است روز ۲۹ مارس سال ۲۰۱۹ اتفاق بیافتد و تا کنون دو طرف درباره سه مسئله از مسایل جدایی موافقت کرده‌اند. یک، مساله میزان بدهکاری بریتانیا به اتحادیه اروپا است، مسئله دوم وضعیت مرزی ایرلندشمالی و مورد سوم شرایط شهروندان بریتانیا در دیگر کشور‌های اتحادیه اروپا و شرایط شهروندان اروپایی در بریتانیا است.