نتایج سفر لاوروف به عربستان

خبرگزاری تسنیم: "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه روز گذشته (یکشنبه) به جده سفر کرده بود تا مذاکراتی را با "عادل الجبیر" همتای عربستانی خود انجام بدهد که در این سفر با "سلمان بن عبدالعزیز آل سعود" پادشاه عربستان سعودی نیز دیدار نمود که قرار است در ماه اکتبر به مسکو سفر کند. این نخستین سفر یک پادشاه عربستانی به روسیه از زمان برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور، در سال 1991، خواهد بود. زمان دقیق این سفر هنوز مشخص نشده است، البته مقامات مسکو و ریاض امیدوارند که این سفر بتواند روابط دوجانبه را به سطح جدیدی ارتقاء دهد. و سفر لاوروف به جده، فراهم کننده مقدمات این سفر محسوب می شود. البته برغم گرمی بوجود آمده در روابط مسکو و ریاض، مشخص است که اختلاف نظرات دو کشور، بخصوص پیرامون مسائل خاورمیانه، همچنان به قوت خویش باقی است. سرنوشت "بشار اسد"؛ اصلی‌ترین موضوع اختلاف روسیه و عربستان اهمیت این مسئله روز گذشته در جریان کنفرانس مطبوعاتی سرگئی لاوروف و "عادل الجبیر" وزیر خارجه عربستان مشخص شد که با وجود تلاش هر دو طرف برای نشان دادن وحدت نظر، در خصوص همه مسائل، از جمله مناقشه در سوریه، اختلاف عقیده داشتند. اختلاف نظر جدی روسیه و عربستان سعودی در سال 2015 و بعد از آغاز عملیات نظامی-هوایی روسیه در سوریه بوضوح آشکار شد که مقامات ریاض مسکو را به دخالت در جنگ داخلی در سوریه به نفع حمایت از رژیم "بشار اسد" متهم کردند. هرچند مقامات دو کشور اکنون سعی می کنند به این مسئله اصلا اشاره ای نکنند، ولی عربستان همچنان بر لزوم تغییر رژیم سیاسی در دمشق اصرار داشته و دیگر بر کسی پوشیده نیست که از برخی گروههای مخالف مسلح سوری نیز حمایت می کند، درحالیکه روسیه بر این عقیده است که سرنوشت بشار اسد، موضوعی است که تنها مردم سوریه باید در مورد آن تصمیم گیری کنند، نه کشورهای خارجی. لاوروف و همتای عربستانی خود نیز در کنفرانس مطبوعاتی، نامی از بشار اسد نیاوردند، تا اختلاف مواضع آشکار دو کشور در این رابطه مشکلی بوجود نیاورد. تاکید لاوروف بر لزوم حل و فصل سیاسی مناقشه در سوریه در عوض وزیر خارجه روسیه تاکید کرد که دو کشور در این خصوص هم عقیده هستند که ایجاد مناطق کاهش تنش در سوریه (که تاکنون سه منطقه آن برقرار شده)، اقدام بسیار مهمی در جهت کمک به تقویت آتش بس، رفع مشکلات انسانی و حرکت به سمت حل و فصل سیاسی بحران در سوریه است. لاوروف همچنین یادآور شد که روسیه از تلاشهای عربستان سعودی برای ایجاد اتحاد بین سه جناح مخالف سوری و تشکیل هیئت واحدی از سوی آنها برای ادامه مذاکرات بین سوریها در ژنو، حمایت می کند. وی افزود، مقامات ریاض هم اعتراف کرده اند که اساس حل و فصل بحران سوریه باید در چارچوب قطعنامه های شورای امنیت و نتیجه مذاکرات ژنو و آستانه، قرار داشته باشد. ضمن اینکه حقوق بین الملل، اصل استقلال و تمامیت ارضی سوریه و عدم مداخله خارجی در امور داخلی این کشور نیز باید مورد احترام قرار بگیرد. اختلاف مواضع مسکو و ریاض در مورد بحران پیرامون قطر وزرای خارجه روسیه و عربستان در خصوص بحران جدید در منطقه خلیج فارس پیرامون قطر و انزوای دیپلماتیک این کشور از سوی برخی کشورهای عربی نیز اختلاف نظر دارند. این بحران با وجود گذشت بیش از 3 ماه از آغاز آن، همچنان حل و فصل نشده است. روسیه در این رابطه موضعی بیطرفانه اتخاذ کرده، در عین حال تلاش نموده تا طرفین این مناقشه را به سمت مذاکره و رفع مشکلات تشویق کند. سرگئی لاوروف روز گذشته در کنفرانس مطبوعاتی در جده باردیگر تاکید کرد که رفع اختلاف نظرات طرفین تنها در سایه مذاکرات سازنده و رسیدن به سازش بر اساس منافع قابل قبول همه طرفین، امکان پذیر خواهد بود. ولی عادل الجبیر بار دیگر اظهاراتی شدیدالحن و همراه با تعیین ضرب العجل علیه قطر بکار برد. میانجیگری محتاطانه روسیه کمکی به حل بحران قطر نکرده وزیر خارجه روسیه پیش از سفر به عربستان، سفر دوره ای به کشورهای کویت، امارات متحده عربی و قطر داشت که در جریان مذاکرات خویش تلاش نمود تا ضمن عدم دخالت مستقیم در این مناقشه منطقه ای، طرفین را به سمت مذاکره و دستیابی به توافق سوق دهد و در عین حال از نقش میانجیگری کویت در این رابطه حمایت نمود. لازم به یادآوری است که در آستانه سفر لاوروف به جده، رهبران عربستان سعودی و قطر با یکدیگر مذاکراتی تلفنی انجام دادند، ولی این گفتگوها نیز نتیجه ای نداشت. "لئونید عیسی اف" کارشناس ارشد بخش علوم سیاسی دانشگاه «مدرسه عالی اقتصاد مسکو» معتقد است: «این اواخر اوضاع در منطقه خلیج فارس به گونه ای بوده که عربستان سعودی و متحدان آن همه تلاش خود را بکار بستند تا اوضاع منطقه را به نفع خویش پیش ببرند، ولی قطر مایل نیست تا زیربار اعمال فشار آنها تن به سازش دهد. بدین ترتیب دورنمای روشنی برای حل و فصل اختلافات طرفین در ینده نزدیک دیده نمی شود.»