عزل بن‌نایف از ولیعهدی با توطئه بن‌سلمان

خبرگزاری تسنیم: روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» در گزارشی نوشت که «محمد بن سلمان» پسر پادشاه عربستان و ولیعهد جدید این کشور برای کنار زدن و عزل رقیب خود «محمد بن نایف» که ولیعهد سابق عربستان سعودی بود، توطئه کرده است. بر اساس این گزارش، محمد بن نایف که در مسیر قرار گرفتن در جایگاه پادشاهی عربستان قرار داشت و عادت به گرفتن دستور نداشت، یک شب در ماه ژوئن به کاخی در مکه احضار شد و ساعت ها تحت فشار قرار گرفت تا از خواسته خود برای رسیدن به تاج و تخت پادشاهی دست بکشد. محمد بن نایف تا سپیده دم فردای آن شب در برابر اعمال فشارها تسلیم شد و بعد از آن بود که خبر روی کار آمدن ولیعهد جدید در عربستان منتشر شد و محمد بن سلمان پسر ۳۱ ساله پادشاه عربستان جانشین نایف شد. حامیان ولیعهد جوان عربستان سعودی ارتقاء سمت سلمان را به عنوان تفویض قدرت یکپارچه یک رهبر جاه طلب مورد ستایش قرار دادند اما بر اساس اعلام مقامات سابق و فعلی آمریکا و دوستان خانواده پادشاهی عربستان، از تاریخ ۲۱ ژوئن و ترفیع سلمان بود که نشانه هایی برملا شد مبنی بر اینکه محمد بن سلمان خلع ید ولیعهد سابق عربستان را توطئه و طراحی کرده بود و انتقال قدرت از ولیعهد سابق به ولیعهد جدید در عربستان دشوارتر از آن چیزی بود که در دیدگاه عموم به نمایش گذاشته شده بود. نیویورک تایمز به نقل از نزدیکان خانواده پادشاهی عربستان نوشت که به منظور تقویت حمایت ها از این تغییرات ناگهانی در مسیر جایگزینی قدرت در عربستان بود که به برخی از شاهزادگان ارشد این کشور گفته شد که محمد بن نایف به دلیل اعتیاد مناسب سمت پادشاهی در این کشور نبوده است. تصمیم برکنار کردن محمد بن نایف و برخی از همکاران نزدیک وی نگرانی هایی را در میان مقامات مبارزه با تروریسم در آمریکا ایجاد کرد زیرا این مقامات آمریکایی شاهد این بودند که قابل اعتماد ترین تماس های آنها با سعودی ها در حال ناپدید شدن است و بنابراین، مجبور شدند تا روابط جدیدی را در میان سعودی ها بنا کنند. از طرف دیگر، تجمیع تمام قدرت ها توسط یک سلطان جوان یعنی محمد بن سلمان موجب آشفتگی یک خانواده سلطنتی شده است؛ ‌ خانواده ای که مدت های طولانی تحت هدایت عقاید و ملاحظات افراد ارشد و مسن تر قرار داشت. با این وجود، یکی از مقامات ارشد عربستان سعودی با صدور بیانیه ای مکتوب در پاسخ به سوالات روزنامه نیویورک تایمز، اخباری که مربوط به تحت فشار قرار گرفتن محمد بن نایف برای کناره گیری از سمت ولیعهدی عربستان است را تکذیب و اعلام کرد که شورای وفاداری عربستان که نهادی متشکل از شاهزادگان ارشد است، تغییرات در سمت ولیعهدی این کشور را به نفع ملت تائید کرده اند. در ادامه این بیانیه آمده است که محمد بن نایف اولین کسی بود که به ولیعهد جدید عربستان اعلام وفاداری کرد و تاکید داشت که از لحظه اعلام وفاداری اش، فیلم برداری شود و این فیلم منتشر شود. نیویورک تایمز در ادامه این گزارش نوشت که رقابت میان شاهزادگان سعودی در سال ۲۰۱۵ میلادی و زمانی شروع شد که ملک سلمان به پادشاهی رسید و قدرت فوق العاده ای را در اختیار پسر مورد علاقه اش قرار داد. در آن زمان بود که محمد بن سلمان در سمت جانشین ولیعهد عربستان قرار گرفت و به عبارتی در جایگاه دوم برای رسیدن به سمت پادشاهی در عربستان بود. محمد بن سلمان در عین حال وزیر دفاع عربستان نیز بود و مسئولیت یک شورای اقتصادی قدرتمند را بر عهده داشت و بر «آراماکو» که شرکت انحصاری نفت عربستان است نیز نظارت می کرد. محمد بن سلمان اعتبار کاری خود را با سفر به چین، روسیه و آمریکا و دیدار با «مارک زوکربرگ» رئیس اجرایی فیس بوک و شرکت در مراسم شام با حضور «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا ارتقاء داد. او همچنین هدایت «ویژن ۲۰۳۰» که طرحی بلند پروازانه برای آینده پادشاهی عربستان محسوب می شود و هدف از آن ایجاد تحول در اقتصاد عربستان و بهبود زندگی شهروندان این کشور است را بر عهده داشت. جنگ یمن و بحران قطر؛ حاصل قدرت طلبی ولیعهد جدید عربستان منتقدان محمد بن سلمان او را فردی عجول و نسنجیده و تشنه قدرت می دانند و می گویند که ولیعهد جدید عربستان، کشور را درگیر جنگی پرهزینه و شکست خورده در یمن کرده است؛ جنگی که به کشتار بسیاری از غیرنظامیان منجر شده است. منتقدان ولیعهد جدید عربستان، محمد بن سلمان را عامل درگیری ریاض با قطر نیز می دانند. این در حالیست که هیچ خروج روشنی برای عربستان از جنگ یمن و درگیری ها با قطر دیده نمی شود. عزل نایف برنامه ریزی شده بود نیویورک تایمز با اشاره به اینکه محمد بن سلمان به قیمت برکناری نزدیکان مسن تر از خودش یعنی محمد بن نایف ۵۷ ساله روی کار آمد، ‌ نوشتدر حالی که حذف نایف از سمت ولیعهدی عربستان با تعجب خیلی ها همراه بود اما این عزل طراحی شده بود. بر اساس اظهارات مقامات آمریکایی و نزدیکان خاندان سلطنتی، در شب ۲۰ ژوئن بود که گروهی از شاهزادگان ارشد و مقامات امنیتی عربستان بعد از اینکه مطلع شدند که ملک سلمان می خواهد آنها را ببیند، در کاخ صفا در مکه جمع شدند. نزدیک پایان ماه رمضان بود و سعودی ها مشغول انجام امور مذهبی اشان بودند و بسیاری از خانواده های سلطنتی قبل از اینکه برای تعطیلات عید فطر به خارج سفر کنند، در مکه جمع شده بودند. تحلیلگران بر این باورند که این بازه زمانی برای اعمال تغییرات در سمت ولیعهدی عربستان مناسب به نظر می رسید و شبیه کودتا در شب کریسمس بود. بر اساس اظهارات منابع آگاه، قبل از نیمه شب بود که به محمد بن نایف اطلاع داده شد که قرار است با پادشاه عربستان دیدار کند. نایف به اتاق دیگری که هدایت شد در حالی که مقامات دادگاه سلطنتی تلفن همراه او را گرفتند و ولیعهد سابق عربستان را برای ترک سمت هایش در مقام وزیر کشور و ولیعهد تحت فشار قرار دادند. نایف در ابتدا از پذیرش فشارها سر باز زد اما او که مبتلا به دیابت است و از تاثیرات مربوط به تلاش برای ترور سال ۲۰۰۹ میلادی توسط یک بمب گذار انتحاری رنج می برد، در برابر اعمال فشارها خسته شد. در عین حال، مقامات دادگاه سلطنتی اعضای شورای وفاداری که وظیفه تائید تغییرات در سلسله مراتب قدرت در عربستان را بر عهده دارند فرا خوانده شدند و به برخی از اعضای این شورا گفته شد که نایف اعتیاد دارد و مناسب سمت پادشاهی نیست. دوستان نزدیک محمد بن نایف سال ها درباره وضعیت سلامتی او ابراز نگرانی و اعلام کرده بودند که از زمان تلاش برای ترور او، نایف از دردهای مداوم رنج می برد و نشانه هایی از استرس های ناشی از ضربه روحی در او دیده می شود. شرایط او منجر شد که مجبور به استفاده از داروهایی شود که برخی از دوستانش می گویند به این داروها اعتیاد پیدا کرده است. مخالفت نایف با تحریم قطر حذف او از ولیعهدی عربستان را سرعت بخشید یک مقام آمریکایی و یکی از مشاوران پادشاهی عربستان می گویند محمد بن نایف مخالف تحریم قطر بود و این مخالفت منجر شد که احتمالا روند برکناری او از قدرت تسریع شود. نیویورک تایمز نوشت که میزان حمایت ها از ارتقاء محمد بن سلمان در میان خاندان سلطنتی اش مشخص نیست و در حالیکه رسانه های خبری دولتی عربستان اعلام کرده اند که ۳۱ نفر از ۳۴ عضو شورای وفاداری از تغییر سمت ولیعهد حمایت کرده اند اما تحلیلگران می گویند که بسیاری از مقامات پادشاهی عربستان مردد هستند که بر خلاف امیال پادشاه عربستان رای بدهند. عدم حضور پادشاه و ولیعهد جدید عربستان در نشست گروه ۲۰ هامبورگ برخی از مقامات آمریکایی و سعودی ها می گویند که شکایت هایی از نارضایی در تغییر ولیعهد عربستان دیده می شوند و تحلیلگران نیز به برخی از این موارد اشاره کرده اند. این روزنامه در ادامه گزارش خود به عدم حضور ملک سلمان و پسرش در نشست گروه ۲۰ در هامبورگ آلمان اشاره کرد و نوشت بر اساس اعلام تحلیلگران، اختلافات خانوادگی ممکن است علت عدم حضور این مقامات در نشست گروه ۲۰ باشد و شاید علت دیگر این باشد که آنها نخواستند با حضور در این نشست، به دلیل منزوی کردن قطر به همراه ۳ کشور عربی دیگر، در معرض انتقاد قرار بگیرند.