ولیعهدی «بن سلمان» و ۳ سناریو پیش‌روی بحران قطر

خبرگزاری فارس: بحران شورای همکاری خلیج فارس با ولیعهدی فرزند شاه عربستان ممکن است «تشدید و یا کاهش یابد و یا به قوت خود باقی بماند» که اجرای هریک از این سناریوها بستگی به عوامل متعدد از جمله مطالبات کشورهای تحریم‎کننده قطر و جدیت آمریکا در حل این بحران دارد.

«محمد بن سلمان» فرزند شاه سعودی صبح امروز در فرمان جدید پدرش از سمت جانشینی ولیعهد به ولیعهدی به جای محمد بن نایف ارتقا یافت و همزمان تعدادی از مشاوران دربار سلطنتی و سفرای خارجی عزل و نصب شدند.

صرف نظر از چرایی صدور فرمان شاه سعودی درباره این عزل و نصب‎ها، به نظر می رسد که ولیعهد شدن محمد بن سلمان روی بحران قطر با دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تاثیرگذار باشد؛ بحرانی که در پنجم ژوئن در پی قطع روابط دیپلماتیک مصر، عربستان، امارات و بحرین با قطر به اتهام حمایت این کشور از تروریسم به اوج خود رسیده است.

خبرگزاری آناتولی ترکیه با بررسی تاثیرات ولیعهد شدن بن سلمان و عزل بن نایف روی بحران قطر سه سناریو را مورد بحث و بررسی قرار داده و تاکید کرده که سناریوی آخر بیشتر محتمل به نظر می رسد.

سناریوی اول: بحران کماکان سر جای خود باقی می‎ماند

در این سناریو-که وقوع آن بعید به نظر نمی‏رسد- بحران شورای همکاری به قوت خود باقی خود باقی می‎ماند؛ بویژه اینکه محمد بن سلمان شخصا در این بحران ورود پیدا کرده است که نمونه آن انتشار فیلم دیدار وی با شیوخ قبیله سعودی «آل مره» برای حمایت از اقدام ریاض در قطع روابط با قطر و تحریم این کشور است.

روزنامه سعودی «عکاظ» در شماره روز یکشنبه خود در این باره نوشت: تعدادی از شیوخ قبیله آل مره پس از دیدار با محمد بن سلمان بر حمایت خود از ریاض در تحریم قطر تاکید کرده و همزمان آنچه که دولت قطر انجام داده است را محکوم کردند.

این در حالی است که «مجتهد» فعال سیاسی توئیتری عربستان که به افشای اسرار خاندان حاکمه آل سعود مشهور است، در صفحه توئیتر خود اعلام کرد که روسای قبیله آل مره که بن سلمان آنها را فراخوانده بود از صدور بیانیه ضد قطری خودداری کرده بودند و قبیله آل مره در قطر هم در پی پخش فیلم دیدار بن سلمان با اعضای قبیله در شبکه‎های اجتماعی، بیانیه‎ای صادر و در آن تاکید کردند که «به شیخ تمیم امیر قطر کاملا وفادارند.»

خاطرنشان می شود که قبیله «آل مره» قبیله‎ای عربی است که اعضای آن در کشورهای قطر، عربستان، امارات، کویت و بحرین ساکن هستند. برخی از افراد این قبیله به اتهام تلاش برای کودتا علیه امیر سابق قطر در سال 1996 به اعدام محکوم شدند، اما امیر سابق قطر در پاسخ به درخواست شاه سابق عربستان، عفو عمومی برای آنها صادر کرد.

آناتولی در ادامه افزود: برخی‌ تحلیلگران تصور می‎کنند که ولیعهد شدن بن سلمان باعث حل فوری بحران می شود و ورود شخص بن سلمان به عرصه بحران قطر با توجه به منصب جدید وی منجر به حل فوری این بحران می‎شود که با توجه به سناریوی اول تحقق این امر بعید به نظر می‎رسد.

سناریوی دوم: تشدید بحران

سناریوی دوم تشدید بحران در ابعاد گسترده‌‏تر طی مرحله آینده است؛ بویژه اینکه بن سلمان اکنون سمت ولیعهدی را بر عهده دارد.

این سناریو به دلایل داخلی و خارجی بعید به نظر می رسد و مهمترین آن این است که بن سلمان نمی خواهد کشورش در بحران پیچیده تر فرو رود.

از طرف دیگر، جوان 32 ساله سعودی بهتر از هر کسی می داند که در چه سنی به ولیعهدی منصوب گشت و نیاز به این دارد که جای پای خود را محکم کند. بنابراین دوست ندارد پیام و سیگنال منفی به خارج از کشور بفرستد تا چهره وی در اذهان عمومی تخریب شود.

سناریوی سوم: تسریع روند حل بحران

احتمال وقوع این سناریو بیشتر است، به شرطی که همه طرف‎های بحران به یکدیگر امتیازاتی را بدهند و کشورهای تحریم‎کننده قطر سقف مطالبات خود را کاهش دهند و در مقابل، قطر نیز امتیازاتی ارائه کند به طوری که به گفته مسئولان قطری به «حاکمیت ملی آن آسیبی وارد نشود».

سناریوی سوم البته بستگی به وجود فشار بین المللی به خصوص آمریکا دارد که در حل بحران قطر جدیت داشته باشد.

خلاصه سخن اینکه ترجیح دادن این سناریوها بستگی به چند عامل خواهد داشت:

عامل اول: لیست درخواست‎ها و شکایت‎هایی است که کشورهای تحریم‎کننده قطر آن را اعلام خواهند کرد.

عامل دوم: روش تعامل دوحه با این مطالبات خواهد بود، بویژه اینکه وزیر خارجه قطر رفع تحریم ها و محاصره را شرط آغاز گفت‌و‌گوها بین دو طرف اعلام کرد.

عامل سوم: وجود فشار آمریکایی و بین المللی قوی و جدی برای حل بحران است.

عامل چهار: روش تعامل قطر با تغییرات جدید در عرصه سیاسی عربستان است.

عامل پنجم: داشتن اراده حقیقی از سوی کشورهای تحریم کننده قطر مانند عربستان و بحرین و امارات برای حل این بحران است.