ریشه اختلاف عربستان با قطر بر سر چیست؟

به گزارش روزنامه رای الیوم، عبدالباری عطوان سردبیر این روزنامه نوشت: کویت در حالی برای میانجیگری بین قطر با عربستان و امارات متحده عربی داوطلب شده است که به دشوار بودن موفقیت در این کار واقف است زیرا شکاف بین این طرفها گسترده بوده و درخواست هایی که آنان از قطر دارند سخت و پیچیده است.

شدت جنگ رسانه‌ای به حال خود باقی است

بحران بین قطر و سه کشور عربی شامل عربستان، امارات و بحرین و جنگ رسانه‌ای شدید بین آنان همچنان به حال خود باقی است و تنها نکته جدید آن داوطلب شدن کویت برای میانجیگری بین آنان است، درست شبیه همان کاری که در سال 2014 انجام داد.

در این میان مسئولان قطری در چند روز گذشته سه گام اتخاذ کرده‌اند که بیانگر مشی سیاسی بحث برانگیز این کشور است، به ویژه گام نخست که با شدت عمل همراه بوده و دو گام دیگر رویکردی آرام داشته و نشانگر تلاش برای کاهش بحران و فراهم کردن فضای موفقیت مانجیگری کویت و یا دست کم جلوگیری از ناکامی آن است، این سه گام عبارتند از:

نمک پاشیدن بر زخم اختلاف با عربستان و امارات

گام اول: تماس تلفنی امیر قطر با حسن روحانی رئیس جمهور ایران 24 ساعت پس از انفجار بحران با عربستان و امارات بود تا جایی که امیر قطر در این تماس اظهار داشت به نهادهای دست اندرکار کشورش دستور داده است روابط با کشور همسایه «ایران» را تقویت کنند.

این گام از نظر ما شدت عمل از سوی قطر است زیرا به مثابه نمک پاشیدن بر زخم اختلاف با عربستان، امارات و بحرین است و نشان می دهد قطر بر سیاست های مستقل خود تاکید دارد و هیچ تمایلی برای تغییر آن دست کم در شرایط کنونی ندارد.

دوم: بیرون کردن غیرمنتظره عبدالله العتیبی فعال سعودی در حالی که در حال سفر به نروژ بود و امیدوار بود بتواند در آنجا پناهندگی سیاسی به دست آورد. این گام قطر با محکومیت سازمان عفو بین الملل روبه رو شد زیرا العتیبی به شکل عادلانه محاکمه نخواهد شد و چه بسا مانند دهها و شاید صدها نفر دیگر با مجازات چند سال زندان روبه رو شود.

سوم: اقدام الجزیره در حذف کاریکاتوری که در صفحه خود منتشر کرده بود و بسیاری از کاربران سعودی آن را توهین به ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی و عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر دانستند، اما الجزیره با حذف این کاریکاتور اعلام کرد، به هیچ وجه در صدد توهین به ملک سلمان نبوده و ارتباطی که برخی بین این کاریکاتور و شاه سعودی برقرار کرده اند، ماهی گرفتن از آب گل آلود.

مشخص نیست این سه اقدام قطر چه تاثیری بر ابتکار عمل احتمالی کویت و سفر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر به کویت خواهد داشت.

ریشه اختلاف عربستان با قطر بر سر چیست؟

بی تردید مسئولان سعودی از اقدام قطر در تحویل دادن یکی از مخالفان سعودی که چه بسا در نروژ پناهگاه امنی پیدا می کرد و از آنجا به فعالیت های خود و برملا کردن موارد نقض حقوق بشر و فساد در کشورش ادامه می داد، استقبال خواهد کرد اما اصل اختلاف بین دو کشور بر سر میزبانی قطر از این فعال سعودی نبود بلکه ناشی از روابط رو به رشد قطر با ایران است.

احتمال عقب گرد قطر از مواضع اخیر چقدر است؟

به هر حال شیخ صباح الاحمد جابر امیر کویت پیش از میانجیگری بارها و بارها تردید خواهد کرد زیرا فرصت موفقیت این وساطت اندک است و به خوبی می داند که درخواست های طرف مقابل از قطر زیاد و پیچیده است و اعتماد عربستان، امارات وبحرین به احتمال عقب گرد قطر از مواضعش، تقریبا صفر است.

علاوه بر تمام این موارد، مسئولان سعودی میانجیگری قطر با ایران را که توسط وزیر خارجه کویت در ابتدای سال جاری میلادی صورت گرفت، ناکام گذاشتند به این ترتیب که با صدور بیانیه ای همزمان با وورد این مسئول کویتی به تهران، خود را از این وساطت تبرئه کردند.

از سوی دیگر انور قرقاش وزیر مشاور امور خارجه امارات شرطهای ناممکنی را برای آشتی با قطر مطرح کرده است به این معنی که در صفحه خود در توئیتر اعلام کرد: حل اختلاف بین برادران از طریق حسن نیت و پایبندی به تعهدات و تغییر رفتاری که موجب وارد آمدن ضرر شده امکان پذیر است و باید صفحه جدیدی گشوده شود که دیگر به همان راه قبلی بازنگشت.

وی همچنین گفت که صبر حد و اندازه دارد.

اظهارات قرقاش به مذاق مسئولان قطری خوش نخواهد آمد

تفسیر فوری توئیت این مسئول اماراتی این است که وی دولت قطر را بی اعتباری و بی احترامی به قول های خود متهم کرده و آن را به تغییرات ریشه ای در رفتارهایش فراخوانده است حال آنکه چنین اتهامات و درخواست هایی بی شک مورد استقبال مسئولان قطری قرار نخواهد گرفت.

نکته قابل توجه اینکه رسانه های قطری تعجب خود را از حملات رسانه ای سعودی و اماراتی علیه کشورشان در ارتباط با روابط گسترده با ایران ابراز داشته‌اند، حال آنکه قطر با ایران همسایه بوده و با آن در یک میدان گازی که تولید آن 65 درصد صادرات قطر را تشکیل می دهد، شریک است.

مسئولان قطری اعلام کردند، عمان روابط پیشرفته تری با ایران دارد و حجم مبادلات تجاری دبی و ایران بالغ بر 15 میلیارد دلار در سال و چه بسا بیشتر است، بنابراین چرا برقرای روابط با ایران و نزدیک شدن به آن برای قطر ممنوع است؟

فرق سیاست‌های قطر و عمان

بحثی که قطر مطرح می کند، درست است اما قطر عمان نیست؛ کشوری که بی طرفی ستون فقرات سیاست های این کشور در طول دوره های مختلف بوده و روابط خوب خود را با تمام همسایگانش حفظ کرده و خود را از تمام درگیری های منطقه‌ای دور نگاه داشته است.

همچنین قطر با دبی فرق دارد زیرا دبی از هرگونه اختلاف سیاسی خود را دور نگاه داشته و تجارت و اقتصاد برایش اولویت دارد و سیاست و بازتاب های ناشی از آن را به ابوظبی واگذار کرده است و جالب اینکه شیخ محمد بن راشد حاکم دبی در نشست سران در ریاض حضور نداشت.

میانجیگری امیر کویت چقدر شانس موفقیت دارد؟

به هر حال موفقیت ماموریت امیر کویت در این اختلافات تقریبا محال است زیرا اختلاف ها عمیق تر از این است که سفیرانی که بیرون رانده شده‌اند، بازگردند بلکه این اختلافات با تغییرات ریشه ای در سیاست های قطر گره خورده است و مهم ترین مورد آن درخواست قطع روابط با ایران و سپس جنبش حماس و اخوان المسلمین و نیز جبهه النصره است.

امکان پل زدن بر شکاف شورای همکاری خلیج فارس سخت است

در این میان جنگ رسانه ای عربستان و امارات با قطر هر روز شدت بیشتری پیدا می کند و به نظر می رسد یک سناریوی پنهانی آماده شده و در مورد اجرای آن توافق شده است که در آن قطر هدف قرار می گیرد و اظهارات قرقاش مبنی بر اینکه صبر حد و اندازه دارد به این معنی است که صبر سرآمده است.

در هر حال شورای همکاری خلیج فارس دیگر پس از این بحران مانند قبل نخواهد بود زیرا شکاف در داخل آن در حال گسترده تر شدن است و پل زدن بر روی آن سخت شده است.