دیدگاه جالب عطوان درباره رابطه ترکیه با عربستان و سوریه

خبرگزاری تسنیم: عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر برجسته جهان عرب در مقاله‌ای به بررسی اوضاع ترکیه و موضع‌گیری‌های اخیر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و بن علی یلدریم نخست وزیر این کشور در ارتباط با تغییر رویکرد سیاسی آنکارا و نتایج و تبعات آن پرداخت. این نویسنده تصریح کرد: در این مقاله تلاش می کنیم که برداشتی از اقداماتی داشته باشیم که اردوغان برای انجام آن در سطح منطقه‌ای و بین المللی بسترسازی می کند. وی افزود: اقدامات و موضعگیری های غیرمنتظره اردوغان این روزها زیاد و متعدد است و نیاز دارد که انسان هر از چند گاهی نفسی تازه کند تا بتواند خود را به سرعت آنها برساند اما بارزترین این موضعگیری های غیرمنتظره ممکن است "آشتی" با سوریه و ورود به مذاکرات با این کشور و تغییر همه رویکردهای سیاسی و نظامی دولت ترکیه در قبال سوریه باشد. عطوان نوشت: ما در این باره چند بار سخن گفتیم و به نقل از بن علی یلدریم مرد شمار دو ترکیه چند بار نقل کردیم که از بیهوده بودن جنگ در سوریه و توقف حمام های خون و بازگشت به روند "صفر کردن مشکلات" با همسایگان سخن گفت اما این بار مسئله جدید، تاکیدهای روز گذشته بر این مسئله از زبان خود اردوغان است و چه بسا بزرگترین اقدام غیرمنتظره‌ای است که قلب های برخی را به تپش خواهد انداخت و برخی دیگر را دچار سکته قلبی خواهد کرد. این نویسنده افزود: اردوغان در برابر گروهی از طرفدارانش گفت که کشورش اختلافات خود با کشورهای همسایه را پشت سر خواهد گذاشت. وی فاش کرد که دولت ترکیه تصمیم مهمی بعد از نشست شورای امنیت ملی خواهد گرفت که امروز چهارشنبه تشکیل جلسه می دهد. وی تصریح کرد: "نمی دانیم که شورای امنیت ملی ترکیه به رهبری اردوغان و مشارکت نخست وزیر و سران بلندپایه و نهادهای نظامی و امنیتی چه تصمیم مهمی خواهد گرفت اما می دانیم که بزرگترین اختلافات اردوغان با کشورهای همجواری که آن را پشت سرش خواهد گذاشت، با سوریه است که منبع همه مشکلاتی است که این روزها ترکیه با آن دست و پنجه نرم می کند؛ از جمله تروریسم و انفجارهای آن در آنکارا و استانبول و انتظارات کردها در ایجاد یک دولت که درطول مرزهای شمالی سوریه تجلی می یابد". وی افزود: البته ما اختلافات ترکیه با عراق و در وهله دوم با مصر و در وهله سوم با شدت کمتر با ایران و در وهله چهارم با روسیه که در مسیر حل و فصل قرار دارد، را انکار نمی کنیم اما همه این اختلافات ثانویه است یا ارتباط مستقیمی با پرونده سوریه دارد و در صورت تغییر سیاست ترکیه در قبال این پرونده، همه آنها حل و فصل شده و از بین خواهد رفت. عطوان نوشت: ما در این مقاله تلاش داریم تا اظهارات اردوغان و محتوای آن درباره این یا آن پرونده را بررسی و حلاجی کنیم. از این اظهارات و محتوای آن می توان به طور خلاصه موارد زیر را برداشت کرد. اولا: رویکرد رسانه‌ای و سیاسی پرشتاب دولت اردوغان برای بازنگری در روابط دوستی با واشنگتن، عدم توجه به تهدیدهای اروپا درخصوص توقف مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا در صورت عمل دوباره به مجازات اعدام، احتمال قطع روابط دو طرف در بستر مخالفت دولت آمریکا با تحویل فتح الله گولن مبلغ ترک که در آمریکا به سرمی می برد و رسما متهم به دست داشتن کودتای نافرجام در ترکیه است. دوما: "سردی" حاکم بر روابط ترکیه و عربستان از زمان اظهارات یلدریم درباره احتمال از سرگیری روابط کشورش با سوریه. سردرگمی و دستپاچکی رسانه ای سعودی درقبال کودتای نافرجام در ترکیه نیز منعکس کننده همین سردی است. این امر در شبکه های عربستان از جمله شبکه رسمی "الاخباریه" و شبکه نیمه رسمی "العربیه" برای همبستگی با آن - یعنی کودتا- در آغاز نمود یافت اما (بعد از شکست کودتا) این رسانه ها خود را جمع و جور کرده و استقبال ناچیزی از شکست کودتا کردند. سوما: اظهارات عجیب عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی در حاشیه نشست وزیران خارجه کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و اروپا در بروکسل که گفت: امید برای یک راه حل برای بحران سوریه پا برجاست. الجبیر همزمان تاکید کرد که "کشورش به حمایت از معارضان سوری و نیز جنگ علیه داعش ادامه خواهد دارد". مسئله تعجب برانگیز این است که الجبیر بر خلاف عادت معمول او درخصوص راه حل سیاسی در سوریه خوشبین بود و مطلقا درباره رفتن بشار اسد رئیس جمهور سوریه به طور مسالمت آمیز یا از طریق جنگ سخنی نگفت. عطوان نوشت: "نمی خواهیم از روند حوادث جلو بزنیم و نتایج سریعی بگیریم اما در گفتن این مطلب تردیدی نداریم که بشار اسد رئیس جمهور سوریه به دلایل زیر، چه بسا بزرگترین برنده در ورای این کودتای نافرجام در ترکیه است؛ خواه این کودتا واقعی باشد یا ساختگی". اولا: نزدیکی روابط ترکیه و روسیه امری حتمی است و چه بسا وارد مرحله بی سابقه ای از همکاری راهبردی در صورت وخامت روابط ترکیه و آمریکا شود. سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه دو روز قبل بر همکاری مستحکم بین مسکو و آنکارا در پرونده سوریه تاکید کرد. ثانیا: گفت وگوی تلفنی که حسن روحانی رئیس جمهور ایران با رجب طیب اردوغان همتای ترک خود انجام داد و مورد استقبال و تقدیر زیاد رئیس جمهور ترکیه قرار گرفت که حاوی تبریک به وی به خاطر شکست کودتا و آمادگی برای همکاری بین دو کشور بود و چه بسا این مسئله سرآغازی برای میانجیگری مشترک روسیه و ایران برای بازگرداندن روابط سوریه و ترکیه باشد. سوما: ناپدید شدن جناح معارضان سوری از صحنه سیاسی در سه روز گذشته و عدم ورود هیئت این جناح به آنکارا برای همبستگی با اردوغان دستکم تا این لحظه. عطوان خاطرنشان کرد: صحنه در ترکیه تغییر می کند. ترکیه بعد از کودتا با ترکیه قبل از آن متفاوت خواهد بود و همچنین حال و روز و وضعیت اردوغان. ما در آستانه آگاه شدن از تحول بزرگی هستیم که اردوغان بعد از نشست امروز شورای امنیت ملی ترکیه اعلام خواهد کرد.