اقدام پیش‌دستانه در برابر تصفیه‌های دولت ترکیه

خبرگزاری تسنیم: «اسماعیل حقی پکین» نویسنده کتاب «ارتش و سیاست» که از کارشناسان عرصه تحولات نظامی و سیاسی در ترکیه است در پاسخ به این سوال که کودتای روز شنبه در ترکیه را چطور ارزیابی می‌کنید، گفت: این کودتا بی شک از طرف جریان گولن انجام شده است. بخش قابل توجهی از افراد شرکت کننده در این کودتا اکنون دستگیر شده‌اند و محاکمه آنها به سرعت آغاز خواهد شد. وی ادامه داد: بخش بزرگی از ارتشیان ترکیه خارج از این جریان قرار دارند و در همان ساعات آغازین مساله وارد جریان شده و اعلام کردند که نیروهای مسلح ترکیه این کودتا را محکوم می‌کند و هیچ حمایتی را متوجه این کودتا نمی‌داند. با توجه به همین نگرش وارد همکاری با پلیس شدند که در نتیجه این همکاری، طرح کودتا به سرعت متوقف شد. این کارشناس مسائل امنیتی در مورد علت این حادثه و این که چرا دست به چنین اقدامی زده شد، گفت: جریان گروهک فتح الله گولن زمانی طولانی است که اقدامات خصمانه فراوانی را نسبت به نیروهای مسلح ترکیه انجام داده، به طوریکه اصلی ترین عاملین پرونده سازی‌های «بالیوز» و «ارگنکون» که با هدف ضربه زدن به ارتش و نیروهای مسلح ترکیه بود توسط این گروه سازماندهی شد. نویسنده کتاب ارتش و سیاست با اشاره به اینکه این گروه سالهاست عناصر خود را وارد نیروهای مسلح کرده و قریب به 2000 نفر عضو این گروه در داخل نهادهای نظامی نفوذ کرده‌اند، اظهار داشت: در روزهای اخیر ارتش ترکیه اقدام به شناسایی و پاکسازی این عوامل نفوذی کرده بود و باید یادآوری کنم که قرار است اول آگوست شورای عالی نظامی در ترکیه تشکیل شود. حقی پکین یادآور شد: وظیفه این شورا اخراج یا بازنشسته و یا بازنشسته کردن پیش از موعد سران و نفرات عالی ارتش است و این گروه متوجه بود که در آن نشست، موضوع اصلی شورای عالی نظامی کشور آنها خواهند بود و تصفیه خواهند شد. وی ادامه داد: از طرف دیگر، در مورد بخش قابل توجهی از این افراد گولنی در درون ارتش، دادگاه ارتش پرونده‌های دادرسی تشکیل داده و آنها را مورد محاکمه قرار خواهد داد. آنها با توجه به این پرونده‌های سنگین تصمیم به اقدام پیش دستانه گرفتند. این مقام بازنشسته ارتش ترکیه با بیان اینکه علت انتخاب زمان کنونی را می‌توان از مقدمه گفته شده دریافت، ادامه داد: این کودتا در واقع با هدف کودتا علیه خود ارتش برنامه ریزی شد و هدف اصلی آن ایجاد شکاف بین مردم و ارتش، ایجاد شکاف میان پلیس و ارتش و بی اعتبار کردن ارتش در دیدگان ملت است. حقی پکین افزود: وقتی برنامه ریزی‌های انجام شده برای کودتا را مورد مشاهده و توجه قرار می‌دهیم، متوجه می‌شویم که فرماندهان و افراد اصلی این کودتا خود متوجه بوده‌اند که هدف اصلی کودتا یعنی به دست گرفتن دولت و اداره کشور محقق نخواهد شد، برای همین وقتی به مناطقی که توسط این افراد بمباران شده، توجه می‌کنیم می‌بینیم که اینها به جای نهادهای دولتی و مقر ریاست جمهوری یا نخست وزیری بیشتر محل‌های نظامی و ارتشی و مجلس را مورد حمله خود قرار داده اند چراکه هدفشان از بین بردن شخصیت قهرمان ارتش در چشم مردم است، زیرا در ماه‌های اخیر ارتش توانسته بود با عملیات‌های موفقی که در جنوب شرق داشت از محبوبیت قابل توجهی نزد مردم ترکیه برخوردار شود. وی ادامه داد: همچنین ضربه زدن به دولت و تضعیف حاکمیت دولت در کشور از اهداف دیگر این کودتا بود. این کارشناس امور نظامی در بررسی علل عدم توفیق کودتاگران نیز گفت: اگر ریاست جمهوری، نخست وزیری و نهادهای امنیتی و همچنین نیروهای ضدکودتای ارتش وارد اقدام هماهنگ و به موقع با یکدیگر نمی‌شدند امکان کنترل کودتا در ساعات اولیه آن میسر نمی‌شد. اگر این هماهنگی دیر هنگام می‌شد اگرچه باز هم امکان سرکوب کودتا بود اما این سرکوب چندین روز طول می‌کشید که علاوه بر خسارات بیشتر، باعث تضعیف حاکمیت دولت و ضربه خوردن چهره ترکیه در صحنه بین‌المللی می‌شد. حقی پکین تاکید کرد: زمانی که به نوع فعالیت کودتاگران نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که این تنها یک ضربه به ترکیه و یک اقدام پیش دستانه در برابر تصفیه‌هایی که در روزهای آینده قرار بود اتفاق بیافتد است. وی در پاسخ به این سوال که هدف کودتاگران از تضعیف حاکمیت در کشور چه می‌تواند باشد نیز گفت: از 25 ماه جولای سال گذشته، دولت و ارتش ترکیه وارد جنگ با یک گروه تروریستی دیگر در جنوب شرق این کشور شده است. از طرف دیگر شاهد تغییر سیاست‌های ترکیه نسبت به کشورهای اطراف و همسایه خود هستیم که وارد سیاست مراوده و کاهش تنش با کشورهایی مانند روسیه و سوریه، عراق و ایران شده بود و این کودتا و تضعیف دولت موجب ضربه وارد شدن به این سیاست می‌شود. در واقع می‌توان چنین گفت که قطعاً عاملین این کودتا از گسترش روابط با کشورهای همسایه رضایتی نداشته‌اند. فرمانده سابق اطلاعات ستاد کل ارتش ترکیه در پاسخ به این سوال که آیا این کودتا به نفع اردوغان تمام خواهد شد، چرا که از طرفی ارتش به عنوان اصلی ترین رقیب سیاسی او تضعیف می‌شود و از طرفی رئیس جمهور قدرت و وجهه سیاسی بیشتری دریافت می‌کند، اظهار داشت: این احتمالات را می‌توان در نظر گرفت. یعنی چنین می‌توان گفت که با این کودتا وجهه و اعتبار ارتش ترکیه در مقابل ملت خود متاسفانه کاهش خواهد یافت و این ارتش را در ماموریت‌هایی که بر عهده دارد مانند درگیری‌های جنوب شرق کشور با مشکل مواجه خواهد کرد. حقی پکین ادامه داد: طبیعتاً در مقابل، رئیس جمهور آقای اردوغان به عنوان کسی که کودتا را متوقف و مردم را به خیابانها دعوت کرده است، با افزایش وجهه و اعتبار مواجه خواهد شد. وی با ذکر این نکته که این که اردوغان با استفاده از این وجهه خود و شرایط کشور در ماه سپتامبر بار دیگر مساله سیستم ریاستی را پیش بکشد و پیگیر آن شود محتمل است، یادآور شد: اگر کودتا موفقیت آمیز بود قطعاً قدرت حاکمیت و حکومت از بین می‌رفت، اما اکنون در شرایط عدم موفقیت کودتا شاهد افزایش قدرت سیاسی دولت و اردوغان هستیم. حقی پکین در پاسخ به این سوال که آیا احتمال دارد شایعات مبنی بر اطلاع اردوغان از کودتا و چشم پوشی او صحت داشته باشد نیز گفت: قطعاً این مساله که او بر مساله چشم پوشی کرده است، اشتباه است. من به عنوان یک متخصص و کسی که این کودتاگران را از نزدیک می‌شناسم با قطعیت می‌گویم که چنین سناریویی امکان تحقق ندارد. این کودتا یک ضربه به دولت و ارتش ترکیه بود که بیشترین ضررش متوجه ارتش کشور شد. من این کودتا را آخرین دیوانگی یک جریان شکست خورده می‌دانم.