قره‌باغ وجه‌المصالحه شده است

دیپلماسی ایرانی: آنچه در درگیری های اخیر میان ارمنستان و آذربایجان بر سر مساله قره باغ، مورد توجه قرار می گیرد و در عین حال گمانه زنی های متعددی را به همراه داشته، حجم بالای تبادل آتش میان طرفین است.

تقریبا 22 سال از آتش بس قره باغ می گذرد و طرفین به دفعات تبادل آتش و تلفاتی داشته اند، اما این بار حجم آتش میان دو طرف به حدی بالا بوده که این سوال را مطرح می کند که چه اتفاقی افتاده که چنین درگیری به وجود آمده است؟ همزمانی تنش میان ارمنستان و آذربایجان بر سر مساله قره باغ با تنش میان روسیه و ترکیه، و همچنین اتفاقات روسیه و عراق، تعداد گمانه زنی ها را افزایش داده است. البته باید اصابت سه گلوله به خاک ایران را نیز به این موضوع اضافه کرد. بنابراین تمامی این موارد به عنوان تکه های یک پازل در کنار هم قرار می گیرند تا بتوان دقیقتر درباره این مساله اظهار نظر کرد. با این وجود نمی توان درگیری های روزهای اخیر میان طرفین را ناشی از یک نگاه ساده انگارانه تلقی کرد: اینکه آذربایجان و ارمنستان خواستار تثبیت موقعیت خود در منطقه قره باغ شده یا آنگونه که آذربایجان مدعی است، بخواهد زمین های از دست رفته خود را بازپس بگیرد. به طور حتم اتفاق، منشا یا تصمیمی بیرون از حیطه اختیارات ارمنی و آذری دارد. شاید بتوان گفت طرف ارمنی و آذری هر دو مجری یک داستان بودند نه یک تصمیم گیرنده. با چنین رویکردی باید گفت قره باغ به یک وجه المصالحه یا میدان بازی برای گرفتن امتیاز در نقطه ای برای کار دیگری تبدیل شده است. به عبارتی قره باغ موضوع نیست و عاملی هم برای تشدید درگیری وجود نداشته است.

موضوع دیگر نقش گروه مینسک در حل بحران قره باغ است. واضح است که این گروه اگر می توانست کاری برای حل بحران انجام دهد، طی این سال ها انجام داده بود. این گروه فاقد توانمندی لازم برای به سرانجام رساندن بحران قره باغ است. دیگر آنکه باید پذیرفت اگر قرار است اختلاف میان ارمنستان و آذربایجان بر سر مساله قره باغ حل و فصل شود، باید در داخل منطقه با توجه به بازیگران منطقه ای به جمع بندی برسد. وقتی کسانی خارج از منطقه و از نقطه دیگر وارد موضوع می شوند، به طور حتم دنبال منافع خود بوده و منافع آنها با منافع منطقه ای همخوانی نخواهد داشت. این موضوع علت اصلی عدم توفیق گروه مینسک برای حل بحران است. منافع آمریکا و فرانسه و دیگر کشورهای خارج از منطقه متضاد با واقعیت های موجود در منطقه است. آنها تاکنون نتوانسته و نمی توانند کاری انجام دهند.

در نهایت آنکه وضعیت قره باغ به همان آتش بس گذشته باز می گردد. در واقع تنش های چند روز اخیر در نهایت به حالت قبل بازگشته و پایان پذیر نخواهد بود. بحران قره باغ می تواند در یک زمان دیگری و با یک بانی دیگری تکرار شود.