پکن– ریاض دنبال کم کردن «دوز ضد روسی» نشست جده

اولین نشست امنیتی بین‌المللی برای رسیدگی به بحران اوکراین، دیروز در جده عربستان با حضور ۳۰ دولت شروع به کار کرد، نشستی که روس‌ها در آن حضور ندارند، امریکایی‌ها به آن چندان خوش‌بین نیستند، اما حضور دولت اوکراین و برجسته شدن مداخله چین در آن، بارقه‌هایی از احتمال حرکت به سمت کاهش تنش را بیشتر کرده است. اوکراین جذب چین به نشست جده را «یک پیروزی تاریخی» خوانده ولی روس‌ها گفته‌اند منتظر خواهند ماند تا سعودی‌ها، نتایج جده را به آن‌ها منتقل کنند.

مقام‌های امنیتی از ۳۰ کشور، از دیروز به ابتکار عربستان در جده گردهم آمده‌اند تا درباره گام‌های توقف جنگ در اوکراین بحث کنند. خبرگزاری رسمی عربستان سعودی (واس) گزارش کرده که دولت پادشاهی عربستان سعودی «امیدوار است این نشست از طریق تبادل نظرات، هماهنگی‌ها، مباحثات در سطح بین‌المللی پیرامون راه‌های تضمین‌کننده حل بحران اوکراین با شیوه‌های دپیلماتیک و سیاسی، در تقویت گفتگو‌ها و همکاری‌ها سهیم باشد.» نشست جده که امروز (یک‌شنبه) هم ادامه خواهد داشت، در واقع حلقه‌ای دیگر از تلاش‌های محمد بن سلمان ولیعهد عربستان برای «تقویت نقش خود در ابتکارات بین‌المللی با هدف حل مناقشه با فراهم کردن بستری برای رایزنی» است. سعودی‌ها که اواسط اسفندماه ۱۴۰۱ هم با میانجیگری چین، توانستند به یک توافق عادی‌سازی با ایران دست یابند، امید زیادی به تقویت جایگاه خود در معادلات بین‌المللی بسته‌اند. «واس» گزارش کرده که نشست جده در ادامه ابتکارات و تلاش‌های بشردوستانه است که محمد بن سلمان با رهبران روسیه و اوکراین از همان روز‌های اولیه آغاز جنگ داشته است.

مواضع همزمان «تند» و «میانه»

روس‌ها به نشست جده دعوت نشده‌اند و همین مسئله از چند هفته قبل، نگرانی‌هایی را درباره سمت و سوی ضد روسی این نشست ایجاد کرده، به خصوص که دستور کاری که دولت اوکراین در جده دنبال آن است، اغلب سمت و سویی ضد روسی دارد. منابع آگاه در امریکا به پولیتیکو گفته‌اند نشست جده بر ۱۰موضوع از جمله امنیت غذایی و انرژی، تبادل اسرا، مشکلات امنیت محیطی و تشکیل دادگاه جنایات جنگی متمرکز خواهد بود. میخاییل پودولیاک، مشاور دفتر ریاست جمهوری اوکراین گفته که ««بازیابی کامل مرز‌های اوکراین مطابق با سال ۱۹۹۱»، یعنی خروج روسیه از خاک اوکراین غیر قابل مذاکره است. اوکراین همچنین خواهان پایان دادن به تمام خصومت‌ها، برگزاری یک دادگاه بین‌المللی ویژه برای بررسی جنایات روسیه و یک قرارداد صلح می‌شود. جان کربی، سخنگوی امنیت ملی امریکا گفته که «بخشی از هدف این نشست این است که جامعه بین‌الملل با فرمول صلح زلنسکی بیشتر آشنا شود و در واقع برای پیشبرد آن حمایت بیشتری جلب شود.» در مقابل، روس‌ها این خواسته‌ها را غیر قابل قبول خوانده‌اند. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، گفته که نشست اوکراین در عربستان در صورتی مفید خواهد بود که به غرب در درک بیهودگی «طرح زلنسکی» کمک کند. در حالی که کاخ سفید گفته که انتظار ندارد از نشست اوکراین در عربستان «موارد قابل لمس» بیرون بیاید، ولی دیدگاه‌های میانه‌ای هم از دو طرف و بازیگران بی‌طرف شنیده می‌شود. به گزارش دویچه‌وله، آندری یرماک، رئیس دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین که ریاست هیئت نمایندگی کشورش را در نشست جده برعهده دارد، گفته که قرار است برنامه‌های صلح مختلف پیشنهادشده از سوی برزیل، چین و کشور‌های آفریقایی با طرح ۱۰ ماده‌ای زلنسکی هماهنگ‌سازی شود. به نظر می‌رسد پکن و ریاض خواهند کوشید با کم کردن «دوز ضد روسی» نشست دو روزه جده، زمینه را برای نتیجه‌گیری ملموس از آن آماده کنند، به خصوص که روز جمعه، دولت چین رسماً اعلام کرد که «لی هوی» نماینده ویژه خود در امور اوراسیا را برای شرکت در نشست اعزام خواهد کرد. «دیمیترو کولبا»، وزیر خارجه اوکراین گفت: «ما می‌خواهیم که چین در نشست صلح مشارکت کند. خبر اعزام لی هوی، نماینده ویژه دولت چین در امور اوراسیا به جده پیشرفتی عالی است.» کولبا گفت که عربستان چین را جذب کرد و این یک پیروزی تاریخی است. او مشارکت چین در نشست جده درخصوص بحران کشورش را «گشایش بزرگ و پیروزی تاریخی» خواند و تأکید کرد که عربستان علاوه بر گفتگو‌های تلفنی میان «محمد بن سلمان»، ولیعهد این کشور با «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین، نقش مهمی در تصمیم چین ایفا می‌کند.

وزن چین اثرگذار است

در شرایطی که ولودیمیر زلنسکی، امریکا و ناتو را بزرگ‌ترین حامی خود مقابل روسیه قلمداد می‌کند، استقبال کی‌یف از حضور پکن در نشست جده، بالقوه می‌تواند زمینه‌ساز گسترش نفوذ چین در در فرایند‌های دیپلماتیک در جنگ اوکراین باشد. میخائیلو پودولیاک، که از حلقه نزدیکان رئیس‌جمهور اوکراین است گفته که این نشست می‌تواند یک معماری سیاسی جدید جهانی را بنیان گذارد. از بین بیش از ۳۰ دولتی که به کنفرانس دو روزه در جده دعوت شده‌اند، وزن حمایت از اوکراین بیشتر است، ولی برزیل، هند و آفریقای جنوبی که در طول جنگ موضع بی‌طرفی خود را حفظ کرده‌اند و همچنان هم به روسیه نزدیک هستند، می‌توانند نقشی تعیین‌کننده در سمت و سوی تحولات در جده داشته باشند. وانگ یی‌وی، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه رنمین، حضور «لی هوی» نماینده ویژه روسیه را که در ماه مه برای یک مأموریت صلح به اروپا رفت، نشان‌دهنده تعهد چین برای یافتن یک راه‌حل صلح‌آمیز است. او به فارین‌پالیسی گفته که پکن می‌تواند از تبدیل این رویداد به «یک رویداد چندجانبه ضد روسیه و غرب برای منزوی کردن روسیه» جلوگیری کند. در حالی که به نوشته پولیتیکو، احتمالاً عربستان سعودی نتایج این نشست را به روسیه اطلاع خواهد داد. وانگ معتقد است «چین اغلب می‌تواند به عنوان پلی برای انتقال موضع هر دو طرف عمل کند و می‌تواند به دنبال زمینه‌های مشترک با سایر کشور‌ها و همکاری با روسیه برای توافق با آتش‌بس زودهنگام باشد.» وانگ در عین حال هشدار می‌دهد که اگر این رویداد فقط برای حمایت از اوکراین و منزوی ساختن روسیه باشد، «فکر نمی‌کنم کارساز باشد.»

منبع: روزنامه جوان