موضع سخنگوی اتحادیه اروپا درباره مذاکرات هسته ای ایران در دوحه

پیتر استانو، سخنگوی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست‌های امنیتی امروز سه‌شنبه ابراز امیدواری کرده که مذاکرات دوحه برای رفع تحریم‌های ایران با گفت‌وگوهای وین ادامه پیدا کند.

بعد از وقفه چند ماهه مذاکرات وین، امروز سه‌شنبه مذاکراتی در دوحه قطر با حضور نمایندگان اتحادیه اروپا، ایران و آمریکا آغاز شد. در همین چارچوب، علی باقری مذاکره ‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران و «انریکه مورا» معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ ‌کننده مذاکرات رفع تحریم، دقایقی قبل در دوحه پایتخت قطر دیدار کرده و به گفت‌وگو نشستند. (جزئیات بیشتر).

علی باقری بدین منظور ظهر امروز (سه شنبه) هفتم تیر ماه در رأس هیأتی وارد دوحه شده بود. قرار است مذاکرات برای رفع تحریم‌ها بین ایران و آمریکا به صورت غیرمستقیم و از طریق هماهنگ کننده مذاکرات یعنی انریکه مورا انجام شود. آنگونه که ایران پیش از این اعلام کرده این مذاکرات ادامه مباحث باقیمانده از مذاکرات وین است.

ارزیابی‌ها از موضوعات مطرح در مذاکرات دوحه

پیتر استانو در یک نشست خبری در بروکسل گفت: «چیزی که اکنون در قطر جریان دارد گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با وساطت اتحادیه اروپا است. این چیزی است که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در جریان سفرش به تهران در شنبه گذشته اعلام کرد.»

سخنگوی اتحادیه اروپا تصریح کرد: «مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که توانسته قفل مذاکرات را بازگشایی کند و ما می‌توانیم رو به جلو حرکت کنیم.»

بورل در سفر خود در روز شنبه به تهران گفته بود: « «مذاکرات متوقف شدند و چشم‌اندازی برای شروع مجدد آنها وجود نداشت. به لطف رایزنی امروز، طی روزهای آینده تماس‌های نزدیک بین ایران و آمریکا از سر گرفته خواهد شد. این خبر خوبی است و باید امیدوار باشیم که این، برجام را بار دیگر به ریل بازخواهد گرداند.»

وی با وجود این، در همان نشست خبری درباره اینکه ایران و آمریکا بتوانند به اختلافات خود پایان دهند تردید ابراز کرد. بورل گفت: «نمی‌توانم بگویم که توافق نهایی چه زمانی حاصل خواهد شد و اینکه این اتفاق خواهد افتاد یا نه. اجازه بدهید ببینیم هفته آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. باید فضای مذاکرات را در جلسه بعد مورد ارزیابی قرار دهم. نمی‌تونم پیش‌بینی کنم.»

پیتر استانو در نشست خبری امروز سه‌شنبه درباره مذاکرات دوحه گفت: «ما به عنوان نخستین گام شاهد برگزاری این گفت‌وگوهای واسطه‌ای هستیم؛ هدف گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا یافتن راهی برای حرکت رو به جلو است تا در نهایت آمریکا بتواند به برجام بپیوندد.»

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی سابق وزارت خارجه دیروز دوشنبه در آخرین نشست هفتگی خود با خبرنگاران اعلام کرد که آنچه در دوحه درباره آن گفت‌وگو خواهد شد چند موضوع باقیمانده در حوزه رفع تحریم‌ها خواهد بود. او گفت هیچ چیزی به توافقات انجام شده در وین افزوده نخواهد شد و چیزی هم کاسته نخواهد شد.

آمریکا و برجام

دولت آمریکا اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷، در حالی که ایران به تمامی تعهداتش در برجام پایبند بود به مشارکت خود در توافق هسته‌ای پایان داد و سیاست موسوم به «فشار حداکثری» علیه ایران را در پیش گرفت.

  دولت جو بایدن به شکست «فشار حداکثری» اعتراف کرده اما نه تنها از انجام اقدامات لازم برای بازگرداندن آمریکا از آن مسیر خودداری کرده بلکه عملاً همان سیاست را ضد ایران اجرا کرده است. تا کنون چندین دور مذاکره در وین میان گروه 1+4 و ایران از یک طرف و آمریکا از طرف دیگر انجام شده اما آمریکا با مقصرنمایی و کارشکنی در گفت‌وگوها مانع از حصول نتیجه شده است.

آخرین دور مذاکرات وین از چند ماه پیش دچار وقفه شد. آمریکا و کشورهای غربی در آن زمان ادعا می‌کردند که روسیه از پیشبرد مذاکرات جلوگیری کرده است. مسکو در آن زمان، پس از آغاز جنگ اوکراین گفته بود که خواستار دریافت ضمانتی از طرف‌های غربی مبنی بر عدم قطع همکاری‌های میان ایران و روسیه در نتیجه تحریم‌ها علیه آن کشور است. 

با وجود این، «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه چند روز بعد در جریان سفر «حسین امیرعبداللهیان» گفت که موضوع درخواست ضمانت مسکو برای همکاری با ایران مانعی برای ادامه گفت‌وگوها نیست. او همچنین گفت روسیه از طرف‌های غربی ضمانت‌های لازم را برای انجام همکاری در پروژه‌های هسته‌ای در چارچوب برجام را دریافت کرده است.

کشورهای غربی بعد از این تحولات  به برجسته‌سازی موضوعی دیگر پرداخته و مدعی شدند درخواست تهران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی مذاکرات را به بن‌بست کشانده است.

زمان آغاز مذاکرات وین

پیتر استانو در پاسخ به سوال یک خبرنگار مبنی بر اینکه مذاکرات وین چه زمانی آغاز خواهد شد گفت: «ما همیشه گفته‌ایم زمان به سود ما نیست و ما باید به سرعت پیش برویم. اما یکبار دیگر باید بگویم به عهده اتحادیه اروپا یا بورل نیست سرعت مذاکرات را تعیین کند چون همه‌چیز به تمایل طرف‌های شرکت‌کننده برای یافتن مسیر برای حرکت به سمت توافق نهایی بستگی دارد.»

دولت آمریکا از زمان توافق برای آغاز مذاکرات دوحه طبق رویه مذاکرات وین، مقصرنمایی علیه ایران و سلب مسئولیت از خود را در دستور کار قرار داده است.

به عنوان مثال، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز گذشته به المانیتور گفت: «ما آماده‌ایم به سرعت توافقی را که در وین برای بازگشت دوجانبه به اجرای کامل برجام بر سر آن مذاکره کرده به سرانجام رسانده و اجرا کنیم. اما برای این هدف، لازم است که ایران تصمیم بگیرد مطالبات اضافی‌اش را که فراتر از برجام هستند کنار بگذارد.»

با وجود این، توسل آمریکا به این تاکتیک در حالی است که حتی به اذعان خود غربی‌ها، واشنگتن اصلی‌ترین عامل ایجاد وضع فعلی برجام بوده است.  واشنگتن، علاوه بر این، در تمام مدت مذاکرات وین هم عامدانه از یک طرف مذاکرات را مطول کردن کرده و از طرف دیگر جدی‌ترین مانع حصول توافق بوده است.

از طرف دیگر کارشناسان می‌گویند مذاکرات وین در حالی دچار وقفه شد که آمریکا هنوز برخی از مهم‌ترین مسائل تحریم‌ها را حل نکرده بود؛ ضمن آنکه در مدت توقف گفت‌وگوهای وین آمریکا چندین اقدام مغایر با برجام نظیر اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران انجام داده که احتمالاً موضوع گفت‌وگو میان طرف‌ها در مذاکرات جدید خواهد بود. در همین حال، حتی به اذعان طرف‌های غربی اختلافی بر سر مسائل مربوط به تعهدات ایران در مذاکرات وین باقی نبوده است.

پیتر استاتو، سخنگوی اتحادیه اروپا در نشست خبری سه‌شنبه گفت: «بنابراین ما امیدواریم که مذاکرات به سرعت هر چه تمام‌تر پیش بروند، اما باید آن را چنانکه در دیپلماسی مرسوم است گام به گام پیش ببریم.»

وی اضافه کرد: «بنابراین باید منتظر باشیم ببینیم نتیجه گفت‌وگوهای غیرمستقیم در دوحه چه خواهد بود و ما امیدوار هستیم که طرف‌ها بتوانند به سرعت برای ادامه مذاکرات در وین گرد هم جمع شوند.»

جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده است در صورتی که آمریکا زیاده‌خواهی‌های خود را کنار بگذارد توافق بر سر برجام قابل حصول است. در مقابل، تحولات چند ماه گذشته نشان می‌دهد دولت بایدن به دلیل برخی مخالفت‌های داخلی و همچنین کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی هنوز جسارت تصمیم‌گیری برای بازگشت به برجام را نداشته است./فارس